Альфред Адлер: тланы индивидуалды теориясы

Жоспар:

1. Тланы индивидуалды теориясы

2. А.Адлер бойынша тла типтері

 

Негізгі ымдар: А.Адлер типологиясы, тла типтері.

Адама деген биофизикалы ыпалдан баса интеллектуалды тенденциялар алыптасты, психоанализге «леуметтік психологиялы кзарастар» келген концепцияларды ішінде негізгілерін айтуа болады (А.Адлер, К.Хорни, Э.Фромм, Г.Салливан) оларды ішінде «жаа леуметтік психологиялы кзарасты» кесі Адлер Альфред болып табылады.

А.Адлер (1870-1937) Фрейд пен Юнгтен айырмашылыы сол ол адам мотивациясы леуметтік оянулармен шарттанады деді, адамдар уелден-а леуметтік болып табылады, здерін баса адамдармен араатыстырады, бірлескен леуметтік іс-рекетке атысады. А.Адлер леуметтік ызыулар адамда туа берілген мнділік деп санады, осы трыдан ол да Фрейд пен Юнг сияты кейбір кзарастары биологиялы болып табылады.

Адлер психологтарды ойына леуметтік згерткіштер дегенді салып, леуметтік психологияны дамуына негіз салды. Адлерді таы бір екінші маызды ебегі ол тла теориясына жоары персоналданан субъективті жйе «Креативті Мен» деген ымды кіргізді. шінші айтан маызды жадайы психоанализден айырмашылыы сол ол адамны уникалды сипаты жайлы айтты.

рбір адам уникалды ырлар, мотивтер, ызыулар, ндылытар жйесі деп аралды. Адлерді теориясында сексуалдылы минимума апарылан, адам алдымен леуметті жан деп саналды. Таы бір маызды айтан ойы тланы орталыы сана болып табылады, адамдар саналы маыздылы, мінез-лы себептерін тсіне алады, адамдарда зіндік сана болады, рекетін жоспарлайды, басарады, психиатр ретінде кп практика жасады.

Адлерді концепциясында тлада болатын тмендегі жадайларды крсетті: фиктивті финализм, басым болуа мтылу, толы анды емес сезімі мен компенсация, леуметтік ызыу, мір стилі, креативті Мен. Адлер зерттеуде олданан дістері: туу реті мен тла жайлы, ертедегіні еске тсірулер, балаларды бастан кешкендері бойынша сезімдері.

Австро-американды психолог-психоаналитик Альфред Адлер адам мірінде леуметтік жадайлара е лкен мн берген. Оны айтуы бойынша, р адам лкен немесе кіші дрежеде леуметтік ортаа деген тратылыа станады. Егер адамны леуметтік ызыушылыы жоары дрежеде болса, оршаандара кмек крсетуге, орауа ызыушылыы болса, онда ол олара арасты злым, агрессивті, эгоист бола алмайды.

р тла айталанбас, анша адам болса, сонша оны трі боландытан, А.Адлер тип блуді екі критериін олданады:

1. леуметтік ызыушылы дрежесі, яни тланы пайдалы ебекке аншалыты ызыушылыы бар;

2. Тланы белсенділік дрежесі. Оны ол негізінен былайша тсінеді: адам аншалыты рекетті, энергиясы аншалыты зор.

Адлерді ойынша, р адамны бала кезден берілетін белгілі бір энергия дрежесі бар, оны айырмашылыы баяулытан бастап ызу белсенділікке – энергетикалыа дейін созылады.

А.Адлер тланы 4 типін ажыратады: алашы шеуі лсіз леуметтік ызыушылыпен немесе оны жотыымен сипатталады. Олар 3 рылыа блінеді – басару, алу жне ашатау. Ал тртінші тип жоары леуметтік ызыушылыа да, жоары белсенділікке де ие. Біра ешай тип тланы кпырлыын, адамны бтіндігін, бсекелестігіне жне асып тсуіне мтылысын штастыра алмайды, бл А.Адлер іліміні ырбрышты тасы болып табылады.

Басарушы тип

Осы типке атысты адамдар сырты лемге деген белсенді позициясымен сипатталады. Сырты лем одан аз шыынмен тез арада кп пайда табу масатында солара арналандай сезінеді. Бл адамдар белсенді, рекетті болып келеді. Біра олар з белсенділігін негізінен антилеуметтік трде байатады, осы типті е дарынды, аылды кілдері белгілі бір жетістіктерге жетіп, мысалы, мафиялы рылымдарды, ылмысты бизнес (есірткі мен ару-жара саудасы; ойын бизнесі; жезкшелік пен порнография) жетекшілері бола алады.

А.Адлер бойынша, жас ы бзушылар мен нашаорлар – осы тип адамдарыны мысалы.

Алушы тип

Бл детте аз белсенді адамдар, оларды станымы: мірден барлы оайшылыпен, ебексіз жолмен келетін, керек болып алар деген заттарды брін ал. детте олар за шеберінде рекет етеді – біреуді жне бір мезетте бір йымны мойнына отырып алып, паразиттік мір среді, басалара тікелей крінетін зиянын тигізбейді. Оларды леуметтік ызыушылыы, белсенділігі болмайды. Олар шін сырты лем – «саумалы сиыр».

ашатайтын тип (избегающий тип)

Осы типті басты ерекшелігі табыса мтылыс емес, стсіздіктен ашу болып табылады. Олар шін басты мотив – «бірдее болып калмаса екен». Олар аз белсенділік пен леуметтік ызыушылыты жотыымен сипатталады. Осы тип адамдары шешім абылдау мен проблемаларды шешуден ашады, проблемалар жеке болсын, ксіптік болсын. Олар мір аынымен жреді, толынмен де, аынмен де кресуге талпынбайды. Оларды мірі детте леуметтік пайдасыз рекетпен жне мірлік проблемаларды шешуден ашумен сипатталады.

 

6-таырып. Психодинамикалы баытты арастыруды нтижелері: