Таырып. Тланы психологиялы теорияларындаы леуметтік-когнитивті баыт: А.Бандура жне Д. Роттер
Жоспар:
1.Альберт Бандура: тланы леуметтік-когнитивті теориясы
2.Джулиан Роттер: леуметтік оытуды теориясы
1. Альберт Бандура: Тланы леуметтік–когнитивті теориясы
Альберт Бандура Мандела, Канада солтстігіндешаынауылында 4 желтосан, 1925 дниегекелген.
Альберт Бандураны леуметтік когнитивтік теориясы. Ол жеке тланы жне рбір адамны оршаан ортамен арым-атынасы кезіндегі мінезіндегі згерісті ауыту ерекшеліктерін крсетеді. Оны длелденуіне «адамдар концепциясы, яни мінезі мен оршаан ортаа зара бейімделеді. Бл ретте жеке тла дрменсіз обьект емес, ортаны баылайтын сананы рі кш уаты бар адам ретінде танылады жне ол ойланан жетесіне жетіп, оны іске асырады. Бл теория бойынша мінез лы реакциясы менайналадаыларды дамуы, ортамен сыпайы трде арым-атынас жасауа негізделген.
леуметтік оыту теориясы
1969 жылы Альберт Бандура (1925) - канадалы психолог тланы з теориясын ала салып, леуметтік оытуды теориясы деп аталатын енбегін жазды
.А. Бандура ішкі танымды процестерді туындайтын адамны мінез-лы детерминанты жоа тбегейлі Бихевиоризм, сына алды. Олар оиаларды пайда болуын болжау жне оларды кнделікті мірін сер етеді не баылауды жзеге асыру ралдарын орнатуа ммкіндік береді жоары абілеті бар - бандура шін жеке тлалар оршаан ортаны сер шаттандырады де автономды жйелер, немесе арапайым механикалы таратыштар, болып табылады. Мінез-лы теориясы дстрлі дрыс болуы ммкін екенін ескере отырып, ол адамны мінез-лы дл тсіндіру астам толы берді.
А. бандуры трысынан, адам интрапсихической кшімен басарылатын емес, жне оршаан ортаа жауап бермейді. Адам жмыс істеуі себептері мінез-лы здіксіз зара іс-имыл, танымды саласындаы жне оршаан ортаны трысынан тсінген жн. Бандура зара детерминизм болып таайындалан мінез-лы себептерін талдау, Бл тсіл бейімделетін факторлар мен жадайлы факторлар мінез-лы зара себептері бар екенін білдіреді.
Адам жмыс істеуі бір мінез-лы реакциясы нім, жеке факторлар мен оршаан ортаны серінен болып табылады.
Мндай сенім кту ретінде мінез-лы ыса, ішкі детерминанты жылы
жне осындай наградалар мен жазаларды сияты сырты анытауыштар мінез-лы, сонымен атар жйені р трлі бліктерінде ана емес сер зара іс-имыл жйесін блігі болып табылады.
дамыан моделі Бандура штігі зара детерминизм мінез-лы оршаан ортаа сер ететін болса да, ол ішінара, сондай-а адам ызметіні німі болып табылады, бл крсетеді, бл адамдар з мінез-лы бойынша кейбір сер етуі ммкін болып табылады. Мысалы, бір кеште жалпы адам мінез-лы адамдарды саны оан жаза грі насихаттау алармын сынуа рекеттерге кеп соуы ммкін. Кез келген жадайда, мінез-лы оршаан ортаа згертеді. Сондай-а, Бандура, яни, олар немі ашы олданыса арылы крінеді танымды процестерді абілетті, себебі, адамдар ойлауы ммкін табаларды пайдалануа жасау жне жоспар оны кезектен тыс абілеті деп млімдеді.
Баса айнымалыны сер ете зара детерминизм моделін ш айнымалы рбір
. Айнымалы рбір беріктігін байланысты немесе баса бір, одан кейін штен басым. Кейде, кейде ішкі кштерді басым сырты ортаны е уатты сер, ал кейде кту, сенім, масаттар мен ниеттер мінез-рылады жне жіберілді. Сайып келгенде, алайда, Бандура, йткені ашы жне оршаан жадайлара мінез-лы мен адамдар арасындаы ос баытты зара іс-имыл нім ндіруші жне оны оршаан орта болып табылады деп санайды. Осылайша, леуметтік-танымды теориясы танымды, аффективті жне жеке факторлар жне зара детерминанты ретінде жмысын оршаан баса да шаралара, зара себебі моделін сипаттайды.
Салдарын мітпен
. Зерттеушілер сатып алуа, сатауа жне мінез-лы згерістер шін ажетті шарты ретінде кшейту оыту баытталды. Мселен, Скиннер сырты ныайту оыту шін ажет деп санайды.
А. Бас, біра Бандура?? Сырты ныайту Джин маыздылыын, біра сатып алынан, оны ана тсілі ретінде оны баалаймыз емес, блінбеген немесе бізді мінез-лын згертті. Адамдар кріп немесе оу немесе баса адамдарды мінез-лы туралы есту йрене алады. Жаымсыз нтиже, ал шінші - деп - тиімсіз болады алдыы тжірибе адамдарды нтижесінде белгілі бір мінез-лыты, олар кп баалайды салдары болады деп ктуге болады. Бізді мінез-лы, сондытан салдарын негізінен ктетін реттеледі. рбір жадайда, біз іс-жеткіліксіз дайынды салдарын елестету жне ажетті саты шараларын абылдау шін ала ммкіндігі бар. Символикалы болаша салдарын наты нтижесін білдіретін бізді абілеті арылы леуетті салдарын сол сияты мінезге асер ететін ыса мерзімді ынталандыру факторларды аударуа болады. Бізді жоары психикалы процестер бізге болжап ммкіндік береді.
леуметтік-танымды теориясы орталыында
мінез-лы жаа нысандары сырты ныайту болмаан алуа болады, бл сыныстар негізделген. Бандура біз крсетіп мінез-лы кп, мысалы арылы сатып алынан деп атап: біз жай ана не істеп жатандарын басалары сатауа, содан кейін оларды іс-рекеттерін айталау. Баылау арылы немесе, мысалы арылы емес, тікелей ныайту бойынша білім Бл назар, Бандура теориясы е тн ерекшелігі болып табылады.