Таырып. Тланы психологиялы теорияларындаы адамгершілік (гуманистік) баыты. Абрахам Маслоу

Жоспар:

1. Тла теориясындаы гуманистік баыт

 

Адамды зін жзеге асыруа мтылатын тедесі жо индивид, бір ттас тла ретінде арастырады. Гуманистикалы теорияны дауына Абрам Маслау (1908-1970) е лкен лес осты.

Оны теориясына сйкес, рбір адама бес дегейдегі ажеттілікті анааттандыруа кмектесетін мотивациялы (длелдемелік) топтама бар:

1. мыркешу, немесе биологиялы ажеттілік;

2. ауіпсіздік жне болашаа сенімділік;

3. махаббат жне наты социалды топа жату (социалды статус);

4. зіндік баа;

5. зін таныту.

Оларды анааттандырып, адам творчестволы жне туелсіз тірі жана айнала алады.

Абрахам Маслоу:гуманистік баыт жне гуманистік теориясы

Негізгі принциптер: ЖТ трактовкасы бірттастыта, зерттеулерді жануарлара жасалынуына келіспеушілік, адамды жаымды жне жасампаз жан ретінде абылдау, психикалы денсаулыты зерттеуге акцент. Адам мотивациясын ажеттілік иерархиялар терминімен крсетеді (физиологиялы, ауіпсіздік пен ораныс, махаббат пен тиістілік, зін-зі сыйлау, зін зі актуализациялау).

«зін-зі актуализациялауды ысаша индексін» зерттеу масаттарымен олдануа тиімді.

Эмпирикалы зерттеулер негізінен зін-зі актуализациялау концепциясына шоырланан. Зерттелушілерді тадауда Маслоу субъективті критерийлерді олданды.

 

 

Гуманистік психологияда тланы зін крсетуге абілетті, жоары нтижелерге жету абілетін игерген деп арастырады. А.Маслоу бойынша адам ішкі табиатпен сипатталады, ол инстинктоидты болады, туа беріледі, адам оны з мірінде жзеге асыруа міндетті деп санайды.

Алайда барлы адам бірде зіндік маызданбайды, жоары жетістіктерге жетпейді, з абілеттерін тарата аламайды. Егер ол болмаса адам ауру болады, зиян шегеді. зіндік маыздануа мтылмаан адам психопатологиясы бар адам, алайда туа берілген абілеттерде, творчествосы, зін крсету арылы жазыла алады деп крсетті А. Маслоу.

зіндік маыздануды ынылан рекет, баытталатын масат деп арастырды деп А. Маслоуды сынады, яни Маслоуды теориясында адам зі зіндік маыздануа мтылады, з абілеттерін ынып ашады, В.Франкл бойынша зіндік маыздану, творчестволы абілетгерге ену жоспарланбаан нтиже емес, ал масата сйкес баыттылы творчествоа кедергі келтіреді.

 

Тла теориясындаы гуманистік баыт бойынша екіге баытталан. Біріншісі:«клиникалы» американ психологы К.Роджерс кзарасымен, екіншісі: «мотивациялы» кілі Маслоу. Осы екі баытты арасындаы кейбір айырмашылыа арамастан оларды кптеген ортататар біріктіреді.

Гуманистік баыт бойынша адам зіні табиатында жасы жне зін-зі жетілдіруге мтылады. Адамны туа берілген табиаты онша траты дамуа творчествоа, зін-зі жетілдіруге, зін-зі жзеге асыруа мтылады.

Маслоу теориясыны негізгі тезистеріні бірі- ол индивидті ттастыы.

1. Бл баыт бойынша р адамды уникалды йымдасан ттас жйе ретінде арастыру ажет. Уникалды –ешашан айталанып келмейтін деген сз.

2. Адамны ішкі табиатында позитивті су мен зін-зі жетілдіру потенциялы бар.

3. Творчестволы потенциал адамны нерлым универсалды сипаты,барлы адама тн.

Маслоу психология ылымыны нерлым универсалды негізі ретіндепсихикалы ешандай ауытуы жо, зін-зі зектендіру адамды зерттеу керек дейді.Маслоу болжамы бойынша орташа адам з ажеттіліктерін мынадай ретке анааттандырады.

Иерархия- бір-біріне баынышты белгісі байынша бір ретке орналастыру. ажеттіліктерді осы барлы дрежеде мегерген адам, толы зін-зі жетілдірген болып саналды. Иерархиядаы ажеттіліктеріні кезектесуі адам мотивациясы йымдасанны негізгі принципі болып табылады. Дл осындай иерархия кейбір адамда саталуы ммкін.

1. Физиологиялы ажеттілік: тамаа, ауаа физиологиялы белсенділікке, сенсорлы стимуляция деген ажетіліктер.

2. ораныса деген ажеттілік: ораныса, тратылыа, белгілі бір дрежеде тртіп пен реттілікке белгілі бір жйені, заны болуына деген ажеттіліктер.

3.арым-атынас ажеттілік: белгілі бір леуметтік топа жату, арым-атынас, досты, махаббат деген ажеттілік. Достыа, махаббата деген ажеттілікті екі топа блінеді.

4.зін-зі сыйлау ажеттілік- зін-зі сыйлау, басаларды зін сыйлауын ажетсіну.Бан кіретін жетістік, сенімділік,біліктілік, туелсіздік, еркіндік, тсініктер, зін-зі сыйлауды алыптары.

5.зін-зі зектерндіру дегейіндегі ажеттіліктер, метаажеттіліктер деп аталады. Метаажеттілікті сипаттайтын негізгі тсініктер.: тратылы, траты даму, бейсаналы жетілу, арапайымдыолы, эстетикалы, сезімдерді болуы.

Маслоу зін-зі зектендіруші тлаа тн мынадай сипаттарды крсетеді.

Реалдылыты нерлым эффективті абылдау. Адамны зін-зі басаларды жалпы табиаты солай, сол кйінде абылдауы.Туелсіздік белгілі бір дрежеде іс-рекетті пікірлерді туелсіз болуы.