Теориялы мліметтер

Химиялы объектілерде болан апаттар аса атерлі апаттарды атарына жатады. Себебі ондай апаттар адамдарды, жан-жануарларды, сімдік лемін жаппай жоятын улы заттар шыуымен сипатталады.

Бгінде ылыми-техникалы прогресті шапша дамуынан ндіріс, рылыс, тау-кен байлыын ндіру, жаа химиялы заттарды ндіріске енгізу сияты іс-рекеттер жргізіліп жатыр. Бндай арынды даму экономикаа сер еткенімен, экологиялы апата келіп соу ауіпі де туындап отыр. Кей жерлерде жаа техниканы жне технологияны, материалдарды пайдалану ережелері саталмайды, ауіпсіздік шаралары орындалмайды. Міне, осы сияты ателіктерді салдарынан апатты болу аупі туындайды. Апатты таы бір себептері – улы, тез ттаныш, жарылыш заттарды сатау, тасымалдау ережелерін саталу-саталмауы, олармен жмыс істеудегі ателіктерге жол берілуі жатады. Апатты болуы, адамдарды ебек тртібін сатамаушылытарына, оларды тиісті дрежеде білімдеріні жетіспеушілігіне, техниканы жне оны ауіпсіздік сатау ережелерін жете мегермегендіктеріне кп байланысты. Міне, осылар жмыс орнындаы апата, жарылыстара, ртке, ирауа, оршаан ортаны улы не радиоактивті заттармен ластауа келіп сотырады.

Улы заттарды ішіндегі кп кездесетіні рі атерлісі хлор мен аммиак.

Хлор жасыл-сары тстіткір исі бар газ. Хлор ауадан екі есе ауыр, cондытан хлор блты жер бауырлап шады. Оны айнау температурасы – 34,60 C. Яни, хлорыс кезінде де газ трінде де ала береді. 5-7 атм ысымында тез ысылып, жасыл-сары тсті сйыа айналады. Суда жасы ериді. ндірісті трлі салаларында кеінен олданылады. Ауыз сулар мен аын суларды тазарту, зиянсыздандыруа олданылады. Адамдарды тыныс алу жолын заымдайды жне кпені ісіндіреді. Ал млшері кп боланда 5-25 минут ішінде адам леді.

Тапсырма шарттары

аланы отстік блігінде орналасан ХОО-ны апат болан жадайдаы химиялы жтыру ошаыны ауіптілігін баалау керек. Клемі 1300 м3 газголдерде сыылан хлор сатаулы тр, ауа температурасы +40 0С. Апат орны нысана аймаыны солтстік жаынан 130 км ашытыта орналасан. рі арай 450 м тередікте санитарлы орау зонасы, оны ары жаында трын й кварталдары орналасан. Газголдерде ысым атмосфералы болады.

Шешуі:

1) «А» шартына байланысты метеошарт – изотермия, жел жылдамдыы 1 м/с, жел баыты – солтстікке баытталан.

2) Формула бойынша Q0 = d Vx=0,0008 2000 =1,6 т.

3) Формула бойынша (Qэ1 = k1 k3 k5 k7 Qо)

мндаы k1 – сатау шарттарына байланысты болан коэффицент, k3 - баса атты сер етуші улы заттар (ЕУЗ) токсодозасына серіні атынасымен аныталатын коэффицент. k5 - ауаны вертикаль тратылыын ескеретін коэффицент, изотермия = 0,16, конвекция – 0,32, k7 - ауа температурасыны ыпалын ескеретін коэффицент. (сыылан газдар шін 1-ге те), Qо – апат кезіндегі тгілген зат млшері.

Qэ1= 1 0,04 1 1,4 1,6 = 0,1 тонна

4) 12- кесте бойынша улану аймаыны тередігін анытаймыз: Г=1,25 км

5) Трын аудандарындаы улану тередігі: 1,25 - 0,2 - 0,3 = 0,75 км.

Осыдан шыатын нтиже, уланан ауа блттары химиялы ауіпті объектіні ызметкерлері мен жмысшылары шін жне де ала трындарыны бір блігі шін 750 м ашытытаы трындара ауіп тндіреді.

5.1 к е с т е - арсыласты химиялы авиация аруын олданан кездегі, химиялы заымданан аума лшемдері.

ОВ типі жне олдану тсілі шатар саны мен типі алада, орман массивінде
ша буыны Аума зындыы (L). км Аума тередігі, (L),км
ОВ суаруы Еи-икс В-52 РВ-ІІІ - Р-4,Р-105- - В-52 Рв-ІІІ Р-ППА - - Р-4,Р-105- В-52 РВ-ІІІ - - Р-4,Р-105
Зарин, бомба ату В-52 В-57 Р-4,Р-105 - В-52 - - Р-4,Р-105 - - В-52 - - В-57 Р-4,Р-105 1,2 2,4 3,6 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,5

 


 

5.2 к е с т е - № 5 – есеп нсаулары

Парамет лер
ойма лшемі, м3
Ауа температурасы,0 -40 -40 -40 -40 -40 +40 +40 +40 +40 +40 -40 -40 -40 -40 -40 +40 +40 +40 +40 +40
Апат болан жерден объектіні алып тастау,м
Санитар лы-ораулы аумау м
атты сер етуші улы заттар (ЕУЗ) аммиак хлорсутегі цианист сутегі натрий ышылы ангидрид ккірті ккіртсутегі хлор намин этилі метиламин шхлорлы фосфор амин этилені хлорциан метилакриат тзды ышыл ккірттенген ангидрид фосген хлорциан амин этилені цианты су хлорлы фосфор

 

5.3 к е с т е - Жтыру аумаыны тередігін анытау шін осымша коэффициенттер мен ЕУЗ сипаттамасы

ЕУЗ атаулары ЕУЗ тыыздыы айнау температурасы,0С Токсокоз заымдануы, Л осымша коэффициент лшемдері
газ сйы К1 К5 К3 К7 ,0С
-40 -20 +20 +40
Аммиак 0,0008 0,681 -33,42 0,18 0,026 0,04 0/0,9 0,3/1 0,3/1 1/1 1,4/1
Хлорлы су 0,0016 1,191 -85,10 0,28 0,037 0,30 0,69/1 0,6/1 0,6/1 1/1 1,3
Хлорлы су - 0,989 19,52 0,028 0,15 0,1 0,2 0,2 1/1 2,4
Цианты су - 0,687 25,7 0,2 0,026 3,0 1/1 1,7/1
Нитрилденген ышыл - 0,806 77,3 0,75 0,007 0,80 0,04 0,1 0,1 1/1 1,2/1
Ккірттенген ангидрид 0,0029 1,462 -10,1 1,8 0,11 0,099 0,33 0/0,2 0/0,5 0/0,5 1/1 2,7/1
Ккіртсутегі 0,0015 0,964 -00,35 16,1 0,27 0,042 0,03 0,3/1 0,1 0,4 1/1 1,4/1
Фосген 0,0035 1,432 8,2 0,6 0,05 0,061 1,0 0/0,1 0/0,3 0,4 2,9
Хлор 0,0032 1,553 -34,1 0,6 0,18 0,062 1,0 0,001 0,3/1 0,3/1 3,9/1
Хлорцикрин - 1,658 112,3 0,02 0,002 30,0 0,03 0,1 0,8/1 2,2
Хлорциан 0,0021 1,220 12,6 0,75 0,04 0,048 0,80 0/0 0/0 0/0,7 2,3
Амин этилені - 0,838 55,0 4,8 0,009 0,15 0,05 0,1 0,6/1 3/1
Хлорлы фосфор - 1,570 75,3 3,0 0,010 0,2 0,1 0,2 0,3 3/1
Метиламин 0,0014 0,699 -605 1,2* 0,13 0,34 0,5 0/0,3 0/0,7 0/0,6 1,6
Метилакриат - 0,953 80,2 24** 0,005 0,05 0,1 0,2 0,4 3/1
Тзды ышыл (концентрациясыз)0,5/1 - 1,198 - 0,021 0,30 0,1 0,3 1,6
                         
5.3 кестені жаласы
Ескерту 1. «2» графадаы газ трізді ЕУЗ тыыздыы атмосфералы ысым кезінде крсетілген. Атмосфералытан сыйымдылыынан жасы ысым, газ трізді ЕУЗ а графаны ысым лшеміне кгс/см2 кбейтуімен анытайды. 2. «10» графада осымша коэффициент мндері екінші бетке арналан 3. «5» графадаы токсодоз мніні х-мен белгіленгендері D=24хKхПДКр3 осы формуланы есептеумен аныталан. Мндаы, D-токсодоз, мгхмин/л; ПДКр3-ГОСТ 12.01.005 бойынша жмыс істейтін ауа амаындаы шекті рсат етілген концентрациасы, ол 88 мг/л-ге те. К=5-тітіркендіргіш улара арналан (*белгіленген), К=9 – барлы улара арналан, (** белгіленген)

5.4 к е с т е - атты сер ететін улы заттармен заымданан айма тередігі, км

Жел жылдамдыы, м/с Ауа заымдануындаы ЕУЗ млшері, т
0,1 0,5
1,25 3,16 4,75 9,18 12,53 19,20 29,56 38,13 52,67 65,73 81,91
0,84 1,92 2,84 5,35 7,20 10,85 16,44 21,02 28,73 35,35 44,09 87,79
0,68 1,53 2,17 3,09 5,34 7,96 1,94 15,18 20,59 25,21 21,30 61,47 84,50
0,59 1,33 1,88 3,28 4,36 6,46 9,62 12,18 16,43 20,05 24,80 48,18 65,92 81,17
0,59 1,19 1,68 2,91 3,75 5,53 8,19 10,33 13,88 16,89 20,82 40,11 54,67 67,15 83,60
0,48 1,09 1,53 2,66 3,43 4,88 7,20 9,06 12,14 14,79 18,13 34,07 47,09 56,72 71,70
0,45 1,00 1,42 2,46 3,17 4,49 6,48 8,14 10,87 13,17 16,17 30,73 41,63 50,93 6,16 96,30
0,42 0,94 1,33 2,30 2,97 4,20 5,92 7,42 9,90 11,98 14,68 27,75 37,49 45,79 56,70 86,20
0,40 0,88 1,25 2,17 2,80 3,96 5,60 6,86 9,12 11,03 13,50 27,39 34,24 41,76 51,60 78,30
0,38 0,84 1,19 2,06 2,66 3,76 5,31 6,50 8,50 10,23 12,54 23,49 31,61 38,50 47,53 71,90
0,36 0,80 1,13 1,96 2,53 3,58 5,06 6,20 8,01 9,01 11,74 21,91 29,44 35,81 44,15 66,62
0,34 0,76 1,08 1,88 2,42 3,43 4,85 5,94 7,67 9,07 11,06 20,58 7,01 33,55 41,30 62,20
0,33 0,74 1,04 1,80 2,37 3,24 4,66 5,70 7,37 8,72 10,48 19,45 26,04 31,62 38,90 58,44
5.4 кестені жаласы
0,32 0,71 1,00 1,74 2,24 3,17 4,49 5,50 7,10 8,40 10,04 18,46 24,59 29,95 36,81 55,20
0,31 0,69 0,97 1,68 2,17 3,076 4,34 5,31 6,86 8,11 9,70 17,60 23,50 28,48 34,98 52,37
Ескерту: 1. 15 м/с жел жылдамдыынан астам заымдану аймаына 15 м/с жел жылдамдыын олдану. 2. 1,0 м/с жел жылдамдыына жетпейтін заымдану аймаына 1 м/с жел жылдамдыын олдану.

Есеп

Жмысты масаты: ірі апаттар мен апат серінен болатын ликвидацияларды, тарушы жмыс кшімен амту, дайындалу баыттары сияты баса да шараларды, техникамен транспортпен амтуды анытау.