Шыындарды есепке алу тртібі

Шетел тжірибесінде детте стеме шыындарды бліп таратуда нормативтік ставканы олданады. Бл ставка жоспарлы немесе сметалы деп аталуы да ммкін. детте бухгалтерлер стеме шыындарды орташа жылды мліметтер бойынша келесідей тізбектілік адамдар негізінде жргізеді:

1-адам. Жоспарлы кезеде стеме шыындар сметасын бір жыла рады.

2-адам. стеме шыындарды клеміне серін тигізетін стеме шыындарды орналастыру базасын тадайды. детте база ретінде жабдытарды жмыс сааттарыны саны немесе негізгі ндіріс жмысшыларыны жмыс сааттарыны саны олданылады. Осыдан кейін тадалан бліп тарату базасыны жоспарлы клемі аныталады.

3-адам. стеме шыындарды орналастыруда нормативтік ставкасын мына формуламен анытайды:

стеме шыындарды Sжоспар бойынша стеме шыындар клемі (1-адам)

бліп таратуды = ------------------------------------------------------------------------------

нормативтік ставкасы Sжоспар бойынша бліп тарату базасыны клемі (2-адам)

4-адам. lс-жзіндегі бліп тарату базасыны клемін есептейді (жмыс-саат немесе станок-саат).

5-адам. стеме шыындарды німге енгізу шін стеме шыындарды нормативтік ставкасын іс-жзіндегі бліп тарату базасыны клеміне кбейту жолымен есептейді (3-адамны нтижесін 4-адамны нтижесіне кбейтеді).

6-адам. Жылды аяында жоспардаы жне іс-жзіндегі стеме шыындар клеміні айырмашылыын анытайды.

Нормативтік ставка рбір цехты немесе бірыай зауыт дегейінде де есептелуі ммкін.

Нормативтік ставканы олданан кезде стеме шыындарды есебі синтетикалы шоттарда тмендегідей жргізіледі. Іс-жзіндегі стеме шыындар оларды пайда болан уаытына байланысты айдан айа цех журналында жне «стеме шыындар» шотына жатызылады. стеме шыындарды белгілі тапсырысты немесе німге енгізілуінде нормативтік ставкасы олданылады. Сондытан іс-жзіндегі стеме шыындарды клемі (немесе «стеме шыындар» шотыны алдыы) жыл бойындаы нормативтік ставка кмегімен німні зіндік нына жатызылан стеме шыындар клемімен сай келмейді. Кптеген бухгалтерлер «стеме шыындар» шотымен атар «Бліп таратылан немесе есептен шыарылан стеме шыындар» шотын жргізеді. Оларды кезе аяындаы алдыы кемде-кем сйкес келеді, яни рашанда арты бліп таратылан немесе кем бліп таратылан стеме шыындар пайда болады. Жыл соында «стеме шыындар» жне «Бліп таратылан стеме шыындар» шоттары жабылады жне кезе соында алдытары болмайды. Егер де шоттар арасында айырмашылы лкен емес немесе ндірілген кпшлік бйымдар сатылан болса, онда айырмашылы «ткізілген німні зіндік ны» шотына жабылады.

Стеме шыындарды німні зіндік нына жатызу тртібі

Шетел тжірибелерінде кптеген компаниялар стеме шыындарды німге екі этап негізінде жатызады. Бірінші этапта стеме шыындар ндірістік цехтары бойынша лестіреді. Бл этап екі адамнан трады. 1- адамда стеме шыындар барлы цехтарды арасында бліп тартылады, ал 2-адамда кмекші цехтарды стеме шыындары негізгі ндірістік цехтара жатызылады. Бірінші этапта жиі олданылатын стеме шыындарды бліп тарату базасы ретінде тмендегі крсеткіштер олданылады:

стеме шыындарды трі Бліп тарату базасы

Амортизация Жабдытарды ндылыы

Кадрлар блімі, буфет Жмысшылар саны

Техникалы ызмет крсету рбір цехта істеп шыан

блімі сааттары

имаратты сатандыру Аудан клемі

Коммуналды ызмет жне жал Аудан клемі

Екінші этапта стеме шыындар німге жатызылады. Бл этап та екі адамнан трады. 1-адамда рбір ндірістік цех бойынша цехты нормативтік ставкасы аныталады:

стеме шыындар S цех бойынша стеме шыындарды клемі

бліп тарату = -------------------------------------------------------

ставкасы цех S цех бойынша бліп тарату базасыны клемі

бойынша (жмыс сааттары немесе станок-сааттары)

2-адамда іс-жзіндегі базаны клемін нормативтік ставкаа кбейту жолымен есептелінген стеме шыындарды сомасы німні зіндік нына жатызылады.

Кмекші цехтарды зара ызметін