дріс. IEEE 802.X стандарттарыны рылымы. Жергілікті желі трлері, HDLC, PPP протоколдары

 

IEEE 802.X стандарттары OSI моделіні екі тменгі дегейімен жмыс істейді – физикалы жне арналы. Бл осы дегейлерді жергілікті желіні ерекшелігін біршама дрежеде айындауымен байланысты.Желіліктен басталан жоары дегейлер ЖЕЖ (жергілікті есептеуші желі) сияты, ЕЖ (аламды есептеуші желі) екеуіні сас тстары бар.

Жергілікті желілерді ерекшелігі ол да арналы дегейде екі дегейшеге блінеді: логикалы мліметтерді тарату (Logical Link Control, LLC); ортада енуді басару (Media Access Control, MAC).

МАС дегейі астында рекет етеін LLC дегейі байланыс арнасыны орнатылуына, атесіз жіберілуіне жне хабарламаларды мліметтерімен абылдануына жауап береді, сондай-а оан желілік дегей арылы тіркеліп тратын интерфейс ызметтерін жзеге асырады.

МАС дегейі физикалы дегейге бірге енуді, кадр шекараларын анытауды, кадрларды таайындалу адрестерін айырып тануды амтамасыз етеді. Бл дегей желіні сол немесе баса станциясы басаруындаы белгілі алгоритммен сйкестігінде оны сына отырып, жалпы ортаны олдануа ммкіндік береді. Ортада ену ашыланда, жоары LLC дегейін олдануа болады; ол мліметтерді логикалы бірліктерін жне транспортты ызмет дегей сапасыны трлі дегейлерімен апарат кадрларын таратуды йымдастырады. Желілік дегей арналы дегейден зіне ажетті транспортты амалды ажетті сапада LLC дегейі арылы срау салады.

802 тобы келесідей йымдардан трады:

802.1 – Internetworking – желілерді біріктірілуі;

802.2 – LLC – логикалы мліметтерді таратылуын басару;

802.3 – CSMA/CD ену дісі арылы Ethernet;

802.4 – Token Bus LAN –Token Bus ену дісімен жергілікті желілер;

802.5 –Token Ring ену дісімен жергілікті желілер;

802.6 – Metropolitan Area Network, MAN – мегаполистік желілер;

802.7 –ке жолаты тарату бойынша кеестік топ;

802,8 –ВОС бойынша техникалы кеестік топ;

802.9 – мліметтерді жне дауысты таратуды біріктірілген желілері;

802.10 – Network Security – желілік ауіпсіздік;

802.11 – Wireless Networks – сымсыз желілер;

802.12 – Demand Priority Access LAN, l00VG-AnyLAN – басымдылыты талап ету бойынша ену дісімен жергілікті желілер.

LLC дегейі ш жоары дегейден трады:

– LLC1 – растаусыз жне байланыс орнатусыз ызмет;

– LLC2 – растау жне байланыс орнату ызметі;

– LLC3 – байланыс орнатусыз, біра растау рекеті бар ызмет.

Ethernet желісі алаш 70 жылдары доктор Роберт Меткалфмен (Robert Metcalfe) рылан. Сол кездерде бл желі 3 Мбит/с жылдамдыпен жмыс істеді. Ethernet желісі 1980 жылы DECIntelXerox (DIX) фирмасымен 10 Мбит/с жылдамдыты желі ретінде стандартталды, ал 1985 жылы IEEE йымымен 802м болып стандартталды. Содан бері бастапы негізгі рылым белгілерін олданылан жаа Ethernet технологиялары шыуда, яни логикалы шиналы топологияны (CSMA/CD), атыыстарды табатын жне тасымалдауды баылайтын кптік ашы олдану дістері арастырылан. Ethernet-ті трлі типтерінде трліше физикалы топологиялар(мысалы, жлдызша немесе шина тріздес) жне трлі кабель типтері(мысалы, UTP коаксиалды, талшыты-оптикалы) олданылады.

Ethernet трлі типтері 4.1 кестеде крсетілген.

 

4.1 кесте

Ethernet желісіні кейбір типтері жне оларды сипаттамасы

IEEE стандартыыны нмірі Жалпы олданыс атауы Физикалы топологиясы жне мліметтерді тарату ортасы кізгіштік абілеті
802.3 10Base2 Шиналы жне жіішке коаксиалды кабель 10 Мбит/с
802.3 10BaseS Шиналы , магистрала арналан жуан коаксиалды кабель, жіішкесі – апарулар шін 10 Мбит/с
802.3u 100BaseT Fast Ethernet Жлдызша трізді, экрандалмаан айналмалы жп 100 Мбит/с
802.3z Gigabit Ethernet Жлдызша трізді, магистрала аранлан талшыты-оптикалы кабель, коаксиалдысы – концентратора апару шін 1000 Мбит/с

Token-Ring. Token Ring стандартыны желілері стансаны барлы желілерін саинаа байланыстырушы кабель иындыларынан тратын мліметтерді тарату ортасын олданады. Саина жалпы блінетін кз ретінде арастырылады. Ену алгоритмі белгілі бір тртіппен стансалара таратуа саинаны олдануа негізделген. Саинаны олдануа рсат маркер немесе токен деп аталатын арнайы форматты кадры арылы беріледі.

Token Ring желілері екі жылдамдытармен жмыс істейді – 4 жне 16 Мбит/с. Бірінші жылдамды 802.5 стандартымен, ал екіншісі Token Ring технологиясымен аныталады. Трлі жылдамдыпен жмыс істейтін стансаларыны бір саинада рсат етілмейді. 16 Мбит/с жылдамдыпен жмыс істейтін Token Ring желілері 4 Мбит/с стандартымен салыстыранда ену алгоритмінде жетілдіріледі.

Token Ring технологиясы Ethernet-ке араанда крделілек болып табылады. Ол бас тартуа тратыты болып келеді. Token Ring желілерінде желі жмысын баылау рсімдері аныталан, яни ол желілер саина трізді рылымны кері байланысын олданады – жіберілген кадр немі стансаа - жіберушіге айта оралады. Кей жадайларда желіні жмысы кезінде табылан ателіктер автоматты трде жойылады, мысалы жоалан маркер айта алыпа келтірілуі ммкін. Баса жадайларда ателіктер тек іріктеледі, ал оларды жойылуы ызмет етуші пайдаланушысымен жргізіледі.

Желіні баылау шін стансаны біреуі МАС-адресті максималды мнінен тратын станса сияты саинаны орнауы кезінде тадалатын белсенді монитор ызметін атарады. Егер белсенді монитор атардан шыса, саинаны орнау рсімі айталанады жне жаа белсенді монитор тадалады. Желі белсенді мониторды бас тарту рекетін байауы шін, соы жмыс жадайында р 3 сек сайын арнайы кадр зіні атысуымен басарады. Егер бл кадр желіде 7 секундта пайда болмаса, онда желіні алан стансалары жаа белсенді мониторды тадау рекетін бастайды.

FDDI стандарты (мліметтерді талшыты-оптикалы лестірілген интерфейсі) – жоары жылдамдыпен (100 Мбит/с) таратуа жне талшыты-оптикалы кабельді олдануа бадарланан. Оны бгеуілге тратылы, апаратты таратуды жоары пиялылыы жне абоненттерді гальваникалы шешу асиеттері бар. Жоары тарату жылдамдыы олжетімсіз жылдамдыты желілерден кем (наты уаыт масштабында суретті жіберу)мселелерді шешуге ммкіндік береді. Талшыты-оптикалы кабель ретрансляциясыз бірнеше ашытыта орналасан мліметтерді тарату мселелерін шешеді, ал ол тгелдей алаларды амтитын лкен клемдегі желілерді руа ммкіндік береді жне бл кезде ателіктер аз болады. FDDI стандартыны негізі ретінде маркерлік ену дісі абылданан. Саиналы топология. Желілерде екі жан-жаа баытталан талшыты-оптикалы кабель олданылады, оларды бірі детте орда саталады, дегенмен мндай шешiм 200 мбит/-шi екi есе еселенген тиiмдi жылдамдыпен (бiр мезгiлде екi баытта) толы дуплекстi апарат таратуды пайдалануа рсат бередi (бл ретте р екi арна 100 мбит/ жылдамдыта жмыс iстейдi). Концентраторлары бар, саинаа кіретін жлдызша трізді топологиялар да олданылады. (Token-Ring-тегі сияты).

Екі станса арасында сенімді апарат тарату рдісін ру шін байланыс араналары бойынша трлі мліметтерді тарату жне абылдауа ммкіндік беретін протоколды тадау керек.

HDLC (High-Level Data Link Control) – мліметтерді татартуды жоары дегейлі арналы протоколы. HDLC протоколыны негізгі жмыс істеу аидалары: логикалы байланыс режимі, брмаланан жне жоалан кадрларды жылжымалы терезе дісімен баылау,аындарды RNR (абылдаыш дайын емес) жне RR (абылдаыш дайын) командаларымен басару.

Бгінде HDLC протоколы белгіленген арналара «нкте-нкте» , Point-to-Point Protocol, PPP протоколын ыыстырып шыарды. HDLC протоколыны негізгі ызметтеріні бірі – бл брмаланан жне жоалан кадрларды айта алыпа келтіру. Дегенмен бгінде кадрларды айта алыпа келтіретін асиеті жо санды арналар бар (BER шамасы 10-8 – 10-9 райды). Осындай арнамен жмыс істеу шін HDLC протоколыны алыпа келтіргіш ызметтері керек емес. Заманауи модемдер белгіленген аналогты арналармен тарату шін HDLC тобыны протоколдарын олданады. Сондытан да HDLC кпір немесе маршрутизатор ретінде олданылмайды.

PPP протоколы жеке меншік желілерде маршрутизаторлар арасында байланыс орнату шін жне тпкі ттынушыларды сервермен байланыстыру кезінде аламды байланыс жолдары шін наты стандарт болып табылды. PPP протоколын деу кезінде негіз ретінде HDLC кадрларыны форматы жне алынды жне зіндік атарлармен толытырылан. PPP протоколыны атары HDLC кадрыны мліметтер атарында орналасан.

РРР протоколыны баса арналы дегей протоколдарынан ерекшелігі келесідей: ол келісулер негізінде трлі рылыларды бірлес кен жмыса ол жеткіздіреді, сол уаытта байланыс жолыны сапасы сияты трлі параметрлер, аутентификация протоколы жне желілік дегейді абытанан протоколы беріледі. Келісу рекеті байланыс орнау кезінде жреді.

РРР протоколы 4 аидаа негізделген: байланыс параметрлерін келісімді трде абылдау, кп протоколды олдау, протоколды кеейтілімділігі,аламды ызметтерден туелсіздігі.

РРР протоколыны ммкіндіктеріні бірі арналар транкингі деп аталатын бір логикалы арнаны(жалпы логикалы арна трлі физикалы топты бір арнасынан трады. Мысалы,бір канал телефонды желіде рылуы ммкін, ал басасы Frame relay желісіні виртуалды коммутацияланан арнасы болуы ммкін) ру шін бірнеше физикалы байланыс жолдарын олдану болып табылады. Бл ммкіндік MLPPP (Multi Link РРР) деп аталатын осымша протоколды жзеге асырады.

 

Негізгі дебиеттер: 5[353 – 372].

осымша дебиеттер: 12[317 – 340].

Баылау сратары:

1. Арналы дегейді андай екі дегейшесін білесіз?

2. Ethernet желісіні андай трлерін білесіз?

3. Token Ring желісіні топологиясы андай?

4. FDDI желісіні топологиясын атаыз.

5. HDLC мен РРР хаттамаларыны ерекшелігі неде?