Саба. Тзулеу дісі
[4] І тарау § 2, [5], [6] I тарау, 1.,2.,3., [7] 1-тарау
Есеп шартында кесінділерді осындысы немесе айырмасы болып келетін есептер тзулеу дісімен шыарылады. Тзулеу дісі бойынша алдымен кесінділерді берілген осындысы не айырмасы тікелей кіретін кмекші фигураны салып алып, сонан со іздеп отыран фигура салынады.
5-есеп. Периметрі жне екі брышы бойынша шбрыш салыдар.
Берілгені: р, 
А,С.
Салу керек: АВС.
Шешуі. Талдау. Айталы ізделінді АВС салынан болсын (6-сурет).
Есепті шарты бойынша оны периметрі берілген. Оны АС тзуінде А нктесінен АD=АВ жне С нктесінен СЕ=ВС саламыз. шбрыш абыралары бір тзуді бойында жатыр, яни олар «тзуленді». DЕ=р. D жне В, В жне Е нктелерін кесінділермен осамыз. Те бйірлі АDB жне ВСЕ шбрыштарындаы табанындаы брыштар те:1= 
2, 3= 4. шбрышты сырты брышы туралы теоремадан А= 1+ 2= 1+ 1= 2·1. Сонда 1= 
. Дл сондай3= 
. Шыару жоспары тсінікті.
| К |
| М |
| 2 4 |
| В |
| A |
| С 6-сурет |
| Е |
| D |
Салу. 1.Берілген А жне Сбрыштарды циркуль жне сызышты кмегімен а блеміз.
2. Кез келген тзуде берілген DE кесіндісін саламыз.
3.D жне Е тбелерінде берілген брыштарды жартысына те болатын брыштар саламыз.
4. DBЕ.
5. Алынан шбрышты DВ жне ВЕ абыраларын а блеміз жне оларды орталары арылы DE кесіндісімен А жне С нктелерімен иылысана дейін перпендикуляр тзулер жргіземіз.
6. А жне С нктелерін В нктесімен осамыз. АBС - ізделінді шбрыш.
Длелдеуі.Салу бойынша КА кесіндісі медиана (DК=КВ) жне биіктік (КА 
DB) боландытан, АDB те бйірлі жне DА= АВ болады. Сол сияты СЕ=ВС. РАВС=АВ+ВС+АС=DА+АС+СЕ=DЕ. Сырты брыш АDBА= 1+ 2= 1+ 1=2·1. Осыан сас, С=2·3. Демек, АBС –берілген шарттарды анааттандырады.
6-есеп. Гипотенуза мен катетті зындытарыны айырмасы жне баса катеті бойынша тік брышты шбрышты салу.
Берілгені: к=с-а, в.
Салу керегі: АВС ( С= 90о)
Талдау.Айталы, ізделінді АВС тікбрышты шбрышы салынан делік (7-сурет). АС катеті бізге белгілі болсын; В тбесінен сола арай АВ гипотенузасына те болатын ВК кесіндісін саламыз. Сонда КС кесіндісі гипетенуза мен екінші катетті айырымы болады. АВК – те бйірлі (КВ=АВ). Те бйірлі шбрышты АК табанына ВО медианасын жргізсек, онда ол рі биіктік жне рі биссектриса болады. АВК-ны АК табаныны орта перпендикуляры ізделінді АСВ тікбрышты шбрышыны В тбесін анытайды. Демек АВС тікбрышты шбрышын салу шін АСК тікбрышты шбрышын салу керек.
Салу. 1) АСК тікбрышты шбрышын екі катеті бойынша салайы: гипотенуза мен екінші катетті айырмасына те КС кесіндісі, берілген катетке те СА кесіндісі.
2) КА кесіндісіні орта перпендикулярын трызамыз.
3) Орта перпендикулярды КС сулесімен иылысуы В нктесін аламыз.
4) А жне В нктелерін кесіндімен осса, ізделінді АВС шбрышы шыады.
| А |
| К С В |
| О |
7-сурет
Длелдеуі.АВС-да С брышы тік, АС катеті салу бойынша берілген. КАВ –те бйірлі (КВ=АВ), себебі салу бойынша ОВ орта перпендикуляр. Сонда КС=КВ-СВ – гипотенуза мен баса катетті айырмасына те болатын берілген кесінді.