Психологиялы ызмет жмысыны масаты мен баыттары
Психологиялы ызмет деген ым -осы заманы жантану ылымыны ала ойан зру мселелерді бірі. Психологиялы кызметті мір тжірибесінде каншалыты маызды екендігін жете тсіндіріп, оны іс жзінде олдануды наты шаралары мен діс-тэсілдерін іздестіретін психологиялы сипаттаы крделі мселе болып саналады. Психологиялы ызметті іске асырылу сипаттары трліше мазмнда жне р илы формада болуы ммкін. Бл мселені гносеологиялы негізі жеке адамны, дара тланы жан-дниесін белгілі баытта дамыту масат-мдделерін кздейді.
Психологиялы ызметті шыуы мен даму жолы лемдік дебиетте, брыы кеестік заманда лаш жайып, ке ауымда камтылмаан мселелер атарына жатады.
Психологиялы кызметті алдына оятын максат-міндеттеріні бірі -скеле рпаа гуманистік трыдан тлім-трбие беру, оларды жан-дниесіні сырын тере біліп кнделікті тіршілікте ойдаыдай жзеге асыруды кажеттігі. Бл баытта жалпы білім беретін аза мектептерінде психологиялы кызметті жандандыруды ережесі жасалан. рине, ол Ереже тек психолог мамандара ана емес, скеле рпакты тлім-трбиесімен шылданатын стаздар, трбиешілер, ата-аналар жне алы оырман кауыма кажетті кмекші рал болар еді.
азіргі кезде мектептегі психологиялы ызметті амтитын салалары: психологиялы кызметті мазмны мен трлері, профилактикалы істер, диагностикалы жорамалдар, тзетулер мен консультациялык жмыстар, мектептегі стаздар мен ата-аналар арасында жргізілетін психологиялы р трлі шаралар, сондай-а мектептегі психолог маманыны атаратын ызметі мен трлі баытта жргізетін зерттеу жмыстары.
Психологиялы ызмет жмысыны масаты - этникалы мдени білім беру кеістігінде оу-трбие рдісі шін психологиялы о ахуал тудыру;
Ø Орта білім беру мекемелеріндегі психологиялы ызмет жмысыны баыт-бадарын анытау;
Ø Жеке тланы интеллектуалды аыл-ой абілетіні дамуын, танымдык былыстарын, трбиелік дегейін зерттеу;
Ø р баламен (дарынды, трбиесі иын, денсаулыгы томен, жаадан келген, з еркімен атысушы) жмыс жргізу;
Ø Оушы, малім, ата-ана оушы арым-атынасын, жаадан ендірілген пндер мен тадаулы курстарды берілу дегейш, баска пндермен йлесімділігін, кері серін зерделеу;
Ø стазды шыармашылы потенциалын жне кэсіптік тлгалы баытын, типологиялы ерекшеліктсрін, зін-зі дамыту кабілетін анытау. Педагогикалы жымда, психологиялы ахуал тудыру;
Ø Ата-аналарды мектептегі оу-трбие рдісімен психологиялы карым-атынас байланысын алыптастыру, наты мселелерді шешу барысында жмыстар жргізу;
Ø Топтаы жаымды жне конфликтілік, позицияны (стаушылар, топтан сырттап алушылар аныталып) сынып жетекшісше, пн малімдеріне арналан психологиялы кеес, консилиумдар ткізу;
Психологиялы ызмет жмысыны негізгі мазмны мектепті ішкі проблемаларынан туындап отырады. Анытауа тиісті мселелермен рі педагогикалы кеістікте диагностикалы, коррекциялы жмыстар, психологиялы ойындар. тренингтер жргізіледі.
Педагогикалы жымны мектеп кімшілікті, кафедра жетекшілеріні, мектеп оушыларыны сранысымен:
¨ I сынып оушыларыны мектепке бейімделуі, психологиялы жаымды жадай тудыру; ызыушылыын арттыру;
¨ пндерге кызыушылыын, байампаздыын алыптастыру;
¨ педагогикалы жымны шыармашылы потенциалын арттыру;
¨ жаадан енген пндерге ызыушылыгын ояту, калыптастыру;
¨ интеллекту алды дегейін анытау, т.б. сияты жмыстар зерделенді;
Психологты педагогтармен, сынып жетекшілерімен, ата-аналармен, оушылармен тыгыз байланысып, жан-жаты этно-мдени тлганы дамытудагы, алыптастырудагы зерттеушілік жмыстарын айкын круге болады. Психолог маманды ретінде ХХ асырда алыптасып жеке статуса ие болды. Психолог психологиялы білімі бар, психикалы былыстара баа бере алатын жне оларды баалай алатын тсілдерге ие маман. Іс рекетке байланысты психолог ш трлі баытта жмыс жасайды:
І. ылыми негізгі іс-рекеті - ылыми зерттеулерді жргізу, психологиялы теорияларды зерттеу жне ажетті дебиеттер жазу.
ІІ. Психолог практика негізінде масат-міндеті психологиялы білім арылы адамдара психологиялы жрдем беру. Осы баыттаы психологиялы жмыс ш трге блінеді.
а) психодиагностикалы жмыс. Яни ртрлі психологиялы эдіс-тэсілдер негізінде психологиялы диагноз ою. Психологиялы диагнозды немесе баалауды психолог диагноз, психолог эксперимен жргізеді. Олар психологиялы эдіс-тэсілдер арылы адамдарды психологиялы дамуы жайында апарат беріп психологиялы диагноз ояды. Психология ылымында психодиагностика 1924 жылы Шведцра алымы Герман Роршах егізген.
) психокоррекциялы жмыс. Психологиялы тзету жмысын диагностикалы жмыстардан кейін ткізіледі. Егер де психологиялы ауытушылыа жаын болса сонда психолог р трлі тзету жаттыу комплекстерін іс жзіне асырады. Тзету жмысы бл жеке тладаы пайда болан ауытушылытарды жою жмысы. Тзету жмысы кп уаыта созылатын процесс. Ол топты жне жеке тзету жмысы болып жіктеледі. Мысалы, жаымсыз эмоцияларды жою. Тзету жмысы кезінде психолог психотерапевт, невропатолог, нейропсихолог сияты мамандармен бірігіп жмыс істеу керек. Мектепте психологиялы тзету оу лгерімі тмен жне иын оушылармен жргізіледі.
б) психологиялы кеес беру жмысы психологты ксіби ісі психолог жмысыны осы жмыс баыттарыны ішіндегі коррекциялы жмыс баыты маызды орын алады.
ІІІ. Психокоррекция - бл психологты психикасы cay адамны іс рекетіндегі аауларды тзету шін олданылатын діс-тсілдер жиынтыы. Коррекция термині турасында «тзету» маынасын білдіреді. Психокоррекция-бл адам рекетіндегі жне психологиялы аауларды тзетуге жне осы масатта психологиялы сер етуге баытталан ралдар жйесі. Психокоррекцияа органикалы негізсіз жне ерте алыптасып, болашата згермейтін траты асиеттерді білдіретін кемшіліктер жатады.
Дріс