Газтурбиналы электр станциялары. Жалпы мліметтер.

азіргі газтурбиналы электрстанцияларды негізін райтын уаты 25 — 100 МВт газ турбиналары. Газтурбиналы электрстанция энергоблогыны арапайым аидалы слбасы 4.13 сур. келтірілген.

Отын (газ, дизель жанармайы) жану камерасына беріледі, сол жаа компрессормен ысымдаы ауа беріледі. Жануды ысты німдері зіні энергиясын газ турбинасына береді, ол компрессор мен синхронды генераторды айналдырады. ондырыны айналдыратын озалтышты кмегімен жібереді, бл 1—2 мин созылады, осыан байланысты газтурбиналы ондырылар (ГТУ) жоары маневрлы жне энергия жйелерінде жктемені шыдарын жабуа олданылады. ГТУ жану камерасындаы алынатын жылуды негізгі блігі, атмосфераа латырылады, сондытан мндай электрстанцияларды жалпы ПК – і 25 - 30% райды.

4.13 суреті – Газтурбиналы электростанцияларды аидалы технологиялы слбасы: КС- жану камерасы; КП- компрессор; ГТ- газ турбинасы; G- генератор; Т- трансформатор; М- жіберуші модуль

Газ турбиналарыны тиімділігін ктеру шін бугазды ондырылар ойластырылып жасалан (ПГУ). Оларда отын бу генераторыны ошаында жанады, одан бу бу турбинасына баытталады. Бу генераторынан жанан німдер ажетті температураа дейін салындаасын газ турбинасына баытталады. Сонымен, ПГУ – біреуі газ турбинасымен, екіншісі бу турбинасымен айналатын екі электр генераторы бар. Мнда газ турбинасыны уаты бу турбинасыны 20% райды. ТМД – да тиімді техникалы – экономикалы крсеткіштері бар уаты 200 — 250 МВт ПГУ ойластырылып жасалан.

22. АЖ сымдарыны жаа иыстырмалары.

иыстырмалы жасалынуы бойынша сымдар бір – жне кпсымды, уыс болады (3.1 суреті). Бірсымды, кбінесе болат сымдар, тменгівольттік тораптарда шектеулі пайдаланылады. Иілгіш жне механикалы беріктілігі жоары болу шін сымдарды бір металдан (алюминий немесе болат) кпсымды жне екі металдан (рамдастырылан) – алюминий жне болаттан жасайды. Сымдаы болат механикалы беріктілікті кбейтеді.

азіргі уаытта шетелде сымдарды жаа иыстырмалары кеінен олданылуда. Бл сериясы AERO–Z оматы сымдары (3.2 суреті) жне жоары температуралы сымдар. Бл сымдарды олдану оларды пайдалананда келесі ндылытарды берді:

- олданыстаы желілерді ткізу абілеті сті;

- ЭБЖ тіректеріне тсетін сымдар серпілуіні механикалы жктемелеріні тмендеуі;

- сымдар мен тростарды дата шыдамдылыыны суі;

- сырты серлерді себебінен, оны ішінде найзаайды соу нтижесінен, бірнеше сырты сымдарды біршама заымдаланында сымны зілу ммкіндігіні тмендеуі;

- ар жабысанда немесе мз пайда боланда сымдарды механикалы асиеттеріні жасаруы.

Электр торабы.

Электр торабы – ЭЭ электрстанциядан ттыну жне ттынушылар арасында тарату орындарына беруге арналан трлендіруші осалы станцияларды, таратушы рылыларды, ауыстырып осыш пункттерді жне оларды жалайтын электрберіліс желілеріні бірлестігі. Электр торабы электрберілісті дамыан жоарывольттік торабына эквивалентті. Блек электрберіліс ыса манада электр торабы болады. Дамыан электр торабы электрондырыларды рамы жне функционалды арналымы бойынша электрэнергияны жеткізу жне тарату жйесін рады.

Кернеу бойынша электр тораптарын тменгі вольттікке (1000 В дейін) жне жоары вольттікке (1000 В жоары) блуге болады.

Электр тораптарын бір атар крсеткіштер бойынша жіктеу тиімді, оларды ішіндегі негізгілері: иыстырмалы жасалынуы, токты тегі, номиналды кернеуі, торапты арналымы, торап слбасыны конфигурациясы.

иыстырмалы жасалынуы бойынша ауа, кабель желілерін жне ішкі тартылымдарды айырады. Ауа желісі деп тіректерде жерді стінде ошаулаыштарды кмегімен ілінген ошауланбаан сымдармен жасалан желіні айтады.

Кабель деп зара жне оршаан ортадан ошауланан сымдарды жйесін айтады. Кабельден жасалан желілер немесе кабель желілері, детте жерде тселеді. Бны зініндылытары да – ауіпсіздік, пайдаланудан шыатын айматы ысаруы, кемшіліктері де – лкен ны, эксплуатацияны жне заымдарды жою иындыы, жасау крделілігі бар.

Ішкі тартылымдар ошаулаыштар немесе бырларда имараттарды абыралары жне тбелерімен немесе абыраларды ішімен жне арнаулы шина ткізгіштермен тселетін ошауланан сымдармен жасалынады.

Токты тегі бойынша айнымалы жне траты токты тораптарын айырады. Айнымалы токты негізгі тораптары шфазалы болып жасалынады.