Трансформатор орамдарыны жалау топтары мен слбалары.

Бiрiншi реттi орам оректендiрушi кернеу кзiне, ал екiншi реттi орам ттынушылара осылан. Оларды сйкес орамдарыны саны n1 жне n2-ге те.

Трансформаторды жмыс iстеу принципi электромагниттiк индукция былысына негiзделген. Бiрiншi реттi орамдар арылы айнымалы ток ткен кезде ферромагниттiк зекшеде айнымалы магнит аыны пайда болады. Бл магнит аыны з кезегiнде екiншi реттi орамдарды да тесiп тетiн боландытан осы орамдарда индукциялы ЭК-iн туызады. Егер екiншi реттi орамдар ттынушылара осылан болса, онда бл тiзбектен де айнымалы ток тедi. Ал бл айнымалы ток зекшеде айтадан зiнi айнымалы магнит аынын туызады. Екiншi орамдарды туызан магнит аыны зекшедегi толы магнит аынын кемiтедi, бл з кезегiнде бiрiншi реттi орамдардаы здiк индукция ЭК-iнi кемуiне алып келедi. здiк индукция ЭК-iнi кемуiнен бiрiншi реттi тiзбекте ток арта бастайды да, оректендiрушi кернеудi мнi здiк индукция ЭК-iне теескенде жйеде тепе-тедiк орнайды.

Орамдар саныны бiр-бiрiне атынасын

трансформациялау коэффициентi деп атайды. К>1 боланда трансформаторлар тмендеткiш, ал K<1 болса жоарылатыш трансформаторлар болып табылады. Бiрiншi жне екiншi орамдардаы ток кшi, кернеу мен орам сандарыны арасында мынадай байланыс бар

Энергияны саталу заына сйкес

Р2=P1-Pор-Pз

мндаы Р2=I2U2cos2 – екiншi тiзбектен ттынушылар пайдаланатын уат, Р1=I1U1cos1 – бiрiншi тiзбекке оректену кзiнен берiлетiн уат, ал Рор=I12r1+I22r2 – актив кедергiлерi r1 жне r2 – ге те орамдардаы уат шыыны да, Рз– ферромагниттiк зекшенi магниттелуiмен байланысты уат шыыны.

Су электр станциясыны негізгі жабдытары жне аынды болдыру схемалары.

Су электр станциясы - электр генераторын айналдыратын гидравликалы турбинамен су аыныны механикалы энергиясын электр энергиясына трлендіретін электр станциясы. азастандаы е алашы СЭС 1902 жылы Зырян кенішін энергиямен амтамасыз ету масатында Трысын зенінде салынды. Оны уаты 1 мы кВт болды. 1927 жылы Жоары Хариузовск СЭС-і (уаты 3,2 мы кВт), 1934 жылы лбі СЭС-і (уаты 27,6 мы кВт) салынды. лкен Алматы зенінде 10 каскадтан тратын СЭС (жалпы уаты 47 мы кВт) 1959 жылы салынып бітті. Соы жылдары кешенді масатта пайдаланылатын бірнеше ірі су-энергетикалы тораптар іске осылды: Ертіс зенінде скемен СЭС-і (куаты 331,2 мы кВт) жне Бтырма СЭС-і (уаты 675 мы кВт), Іле зенінде апшаай СЭС-і (уаты 434 мы кВт) жне т.б. Елімізде су-энергетика рылыс объектілерінен баса 200-ден астам шаын жне орташа Су электр станциясы салынан. азастандаы ірі СЭС-терді барлыы энергия жйесі рамындаы жылу станцияларымен йлестіріле пайдаланылады. Бл жадайда оларды жоары дрежедегі кешенді немділігі, пайдаланудаы сенімділігі артады. Сондытан СЭС салу зенні аын суын су клігі, ирригация жне сумен амтамасыз ету жне т.б. масаттарда кешенді пайдалануа ммкіндік береді.

58. Жаартылмайтын энергия кздері.

•азбалы отына кмір, мнай жне табии газ жатады.

•азбалы отын ежелгі кезедегі сімдіктер мен жануарларды таса айналан алдытарынан пайда болан.

•Мнай мен газ мхит табанында алыптасса, кмір мхитты емес тзілімдерде пайда болан.

•азбалы отындар энергиямен амтамасыз етеді, алайда олар шектеулі.

Кштік трансформаторларды конструкциялы элементтері.

Трлендіретін ток тріне арай 1 фазалы жне 3 фазалы Трансформаторлар болады. Атаратын ызметіне арай олар кштік немесе оректендіру Трансформаторлары (электр энергиясын таратуа арналан), жоары кернеулі сына Трансформаторлары, ток немесе кернеу импульстерін трлендіру шін олданылатын импульстік Трансформаторлар, лкен токтар мен кернеулерді лшеуге арналан лшеуіштік Трансформаторлары, жоары жиілікті кернеулерді трлендіруге арналан радиожиілікті Трансформаторлар жне радиоэлектронды рылыларды оректендіруші блоктарында олданылатын радиотрансформаторлара, т.б. блінеді.