Механикадаы энергияны саталу заы. Энергияны саталуыны жне трленуіні жалпы физикалы заы

Энергияны саталу жне айналу заы табиатты негізгі задарыны бірі болып табылады. Энергияны саталу заы уаытты біртектілігін крсетеді, яни уаытты барлы кезедері шін бірдей. Уаытты р кезедеріні эквивалентті болу себебі кез келген физикалы процесс оны ашан басталанына туелсіз бірдей жріп отырады. Энергияны саталу жне айналу заыны тере маынасы бар. Ол озалысты материяны ажырамас асиеті екенін, оны пайда болмайтынын жне жоалмайтынын, бір трден екінші трге айналатынын крсетеді.

Блшек пен блшектер жйесіні толы механикалы энергиясын арастырайы. (4.7) формуласына оралайы. Блшекке консервативті жне консервативті емес кштер сер етеді делік. Онда

W_k₂–W_k₁=A₁₂^*+A₁₂

A₁₂^*=W_p1–W_p2 екенін ескерсек,

(W_k2+W_p2)–(W_k1+W_p1)=A₁₂(5.5)

Блшекті толы механикалы энергиясы W кинетикалы жне потенциалды энергияларыны осындысына те. Консервативті кш рісіндегі блшекті толы механикалы энергиясыны згерісі блшекке сер ететін консервативті емес кштерді жмысына те

W₂–W₁=A₁₂.(5.6)

N зара серлеспейтін блшектер жйесіні энергиясы осы жйені райтын блшектерді барлы энергияларыны осындысымен аныталады

. (5.7)

Егер блшектер бір-бірімен зара серлесетін болса, аддитивті болып табылмайтын оларды зара серлесу энергиясын ескеру ажет.

.( 5.8)

Егер жйе блшектеріні арасында сырты кштер болмай (A₁₂ =0), тек ана консервативті кштер сер етсе (мндай жйені консервативті деп атайды), (5.7) формуладан кретініміздей, оны толы механикалы энергиясы саталып алады. Бл тжырым толы механикалы энергияны саталу заы болып табылады. Толы механикалы энергия тек денелерді тйыталан консервативті жйесінде ана саталады.

Импульсті, импульс моментіні жне энергияны саталу задары - уатты жне тиімді зерттеу аспабы. Саталу задарыны осы асиеті мынадай себептерге байланысты:

- саталу задары блшектерді траекториясына, сер етуші кштерді сипатына туелсіз. Сондытан, озалыс тедеулерін арастырмай-а, ртрлі механикалы процестерді асиеттері жнінде жалпы жне маызды орытындылар жасауа ммкіндік береді;

- бл длел сер етуші кштер белгісіз болан жадайда (денелерді, молекулаларды сотыысуы) да саталу задарын олдануа болатынын крсетеді.

Дріс. Салыстырмалылыты арнаулы теориясы элементтері

Дрісті масаты:

- салыстырмалылыты механикалы принципі мен салыстырмалылы -ты арнайы теориясыны негізгі принциптерін, оларды салдарларыны маыздылыын тсіндіру;

- салыстырмалылыты арнаулы теориясыны (САТ) постулаттарыны маынасын ашып крсету;

-Лоренц трлендірулеріні инварианттарын оып йрену