Идеал газды жылу сыйымдылыыны молекула-кинетикалы теориясы жне оны шектелуі

андай да бір денені жылу сыйымдылыы деп оны температурасын бір градуса ктеру шін керекті жылу млшеріне те шаманы айтады. Егер де денеге берілген dQ жылу млшері оны температурасын dТ шамасына арттыратын болса, анытама бойынша жылу сыйымдылы

. (8.15) болады. (8.15) шамасыны лшем бірлігі Дж/K. Затты бірлік массасыны жылу сыйымдылыы меншікті жылу сыйымдылы деп аталады. Оны біз с рпімен белгілейтін боламыз жне лшем бірлігі Дж/К· кг .

. (8.16)

Затты киломоліні жылу сыйымдылыын с рпімен белгілейміз. с-ні лшем бірлігі Дж/К·моль.

, (8.17)

мндаы - зат млшері.

Затты киломоліні жылу сыйымдылыы мен осы затты меншікті сыйымдылыыны арасындаы байланыс:

. (8.18)

Жылу сыйымдылыыны шамасы денені ыздыру шарттарына туелді болады. ыздыруды клем немесе ысым траты болан жадайда жргізгендегі жылу сыйымдылыты айрыша маызы бар. Бірінші жадайда жылу сыйымдылы- траты клем кезіндегі жылу сыйымдылы , екінші жадайда- траты ысым кезіндегі жылу сыйымдылы деп аталады.

Егер ыздыру траты клем кезінде болатын болса, онда дене сырты денелерге арсы жмыс жасамайды, сондытан термодинамиканы бірінші бастамасы бойынша барлы жылу денені ішкі энергиясын арттыруа жмсалады:

. (8.19)

Демек, траты клемде идеал газды киломоліні жылу сыйымдылыын алу шін газды ішкі энергиясыны (8.13) рнегін температура бойынша дифференциалдап, былай жазамыз:

. (8.20)

Осы рнектен кріп отыранымыздай, траты клемде идеал газды жылу сыйымдылыы газ кйіні параметрлеріне, оларды ішінде температураа, туелсіз траты шама болып шыты.

Егер газды ыздыру траты ысымда тетін болса, онда газ лаяды да сырты денелерге о жмыс жасайды. Демек, бл жадайда газды температурасын бір градуса арттыруа траты клем кезіндегіге араанда жылу кбірек керек болады, йткені жылуды бір блігі газды істейтін жмысына кетеді. Сондытан, траты ысымдаы жылу сыйымдылы траты клемдегі жылу сыйымдылытан арты болуы керек.

Бір киломоль газды траты ысымдаы жылу сыйымдылыы:

, (8.21)

осылышы, жоарыда кргеніміздей, киломоль газды траты клем кезіндегі жылу сыйымдылыын береді. Сондытан (8.21) формуласын мына трде жазуа болады:

, (8.22)

шамасы, р траты болып, температура бір градуса артан кездегі киломоль клеміні сімшесі болып табылады. кй тедеуінен . Осы рнекті Т (р=const) бойынша дифференциалдап, мынаны аламыз: осы нтижені (8.22)-ге ойып, мынаны аламыз:

. (8.23)

Сонымен, идеал газды киломоліні траты ысымда бір градуса арттыран кезде оны жасайтын жмысы газды универсал тратысына те екен.

(8.22) формуласын ескеріп, шін мынадай рнек аламыз:

. (8.24)

(8.24)-ті (8.20)-ге бліп, рбір газа тн -ні -ге атынасын табамыз:

. (8.25)

Бл рнектен байаанымыздай, шамасы молекуланы еркіндік дрежесіні саны мен сипаты арылы аныталады.