Ораншылы жне аморшылы.

аморшылы пен ораншылыжалпы кп жадайда мліктік ытарды анытайды, алайда бл аморшы немесе ораншы аморлыа алынатына амор болмауы керек дегенді білдірмейді. Асырап алудан аморлы пен ораншылыты басты айырмашылыы оларды белгілеу ажеттілігіні туындауы, рекет абілеттілігін жне жасын шектеу болып табылады. Басаша айтанда, бл зіні жасы мен денсаулыына байланысты здігінен мір сре алмайтын, зіні ытарын орай немесе млікке басшылы жасай алмайтындара кмек.Кмелетке толан рекетке абілетті аморшылыа алынушыа тиесілі млікке билік етуді, аморшылыа алынушымен жасалан тапсыру шарты немесе млкін сенімді басару негізінде аморшы жзеге асырады. аморшылыа алынушыны асырап алуа жне оны трмысты ажеттерін анааттандыруа баытталан трмысты жне зге де ммілелерді жасауды аморлыа алынушыны келісімімен аморшы жзеге асырады («Неке жне отбасы туралы» заны 113-бабы). Жергілікті атарушы органдар ораншы жне аморшы органдар болып табылады.Ауданды жне алалы атарушы органдар здеріні ораншылы жне аморшылык жніндегі міндеттерін халыа білім беруге, оны леуметтік орауа жне оны денсаулыын сатауа укілеттік берілген органдары арылы жзеге асырады; ал поселкелік, селолы, ауылды атарушы органдар бл ызметтерді дербес жзеге асырады.

ораншы немесе аморшы тек оны келісімімен ана таайындалуы ммкін. Егер бл ораншылыа алынушыны, мдделеріне айшы келмесе, ораншьшы немесе ораншылыа алынушыа жаын баса да адамдарды басым ыы болады. Егер аморлыа алынушыларды мдделеріні арасында айшылы болмаса, бір ораншы немесе аморшыны бірнеше адама таайындауа жол беріледі.

Оршаан табии ортаны ыты реттеу, экологиялы ы бзушылы жне экологиялы жауапкершілік.

1. .Р-сы экологиялы занамасыны бзылу салдарынан здеріні ден- саулыы мен млкіне келтірілген зиянны телуі туралы сота талап – арыз беруге ыы бар. Сондай- а жеке тлалар оршаан ортаны сатауа, табии ресурстарды ыпты арауа, ауіпсіздікті амтамасыз етуге жрдемдесуге, экологиялы ауіпсіздікке тнуі ммкін атерді болдырмауа, з ызметін экологиялы занамаа сйкес жзеге асыруа міндетті. Сонымен атар оршаан ортаны орау саласындаы ытармен міндеттелген оамды бірлестіктер жергілікті зін- зі басару органдары жне баса- да зіретті органдара бекітілген зіндік ытар мен міндеттер бар. оршаан ортаны сапасын реттеу экологиялы нормалар арылы жзеге асады. Экологиялы нормалауды масаты экологиялы ауіпсіздікті, экологиялы жйелер мен биологиялы р трлілікті сатауды амтамасыз ететін оршаан орта сапасын реттеу жне оан жол беруге болатын серді белгілеу болып табылады. Экологиялы нормалау процессінде оршаан орта сапасыны нормативтері , эммиссиялар нормативтері жне табии ресурстарды пайдалану мен орау саласындаы нормативтер белгіленеді. Мндай нормативтерді белгілеу тртібіні негізі осы кодексті 23- бабында бекітіліп крсетілген. Сондай-а оршаан ортаны орау саласындаы техникалы реттеу талаптарды орындау йлестірілген стандарттармен амтамасыз етіледі.йымдарды стандарттарыны олдану барысы ерікті сипатта болады жне техникалы реттеу саласындаы нормативтік ыты актілерде белгіленген талаптара айшы келмеуге тиіс. Техникалы реттеуге байланысты экологиялы табалау, оршаани ортаа серді баалау негізі жзеге асады. оршаан ортаа серді баалау шаруашылы жне зге де ызметті оршаан орта мен адам ден- саулыына ытимал салдарлары бааланатын, .Р- сы экологиялы занамасыны талаптары ескеріле отырып, олайсыз зардаптарды болдырмау, оршаан ортаны сауытыру жніндегі шаралар зірленетін рсім.Экологиялы ы бзушылытар шін жауапкершілік пен экологиялы дауларды шешу мселелері арастырылады. .Р-сыны экологиялы занамасын бзу .Р-сыны задарына сйкес жауаптылыа кеп соады. Экологиялы ы бзушылы жасаан тлалар осы кодексті 321, 322 жне басам да баптарына сйкес жауапкершілікке тартылады. Ал экологиялы даулар сотта .Р-сыны занамалы актілерінде белгіленген тртіппен шешіледі. Жеке жне зады тлаларды табиат орау ісін жобалау, нормалау экологиялы сараптама жне экологиялы аудит саласындаы жмыстар жніндегі ызмет крсетуі арнайы лицензия негізінде жзеге асырылады. оршаан ортаны орау саласындаы орындау мен ызметтер крсетуге арналан лицензияларды беруді .Р-ны лицензиялау туралы занамасына сйкес оршаан ортаны орау саласындаы укілетті орган жзеге асырады. Сондай- а осы кодеске сйкес оршаан ортаны орау саласындаы лицензияланатын ызмет тріне ойылатын біліктілік талаптарын .Р- ны кіметі бекітеді.