Р-ны ылмысты занамасы туралы тсінік

ылмысты ы дегеніміз— ылмыс жасау стінен бастап мемлекет пен ылмыс жасаушы тланы арасында туындаан атынастарды реттейтін, сол сияты зге ы салалары реттемеген жне млде реттелмеген оамды атынастарды реттейтін ыты нормаларды жиынтыын айтамыз.

ылмысты ы нормаларына .Р-ны ылмысты кодексі жатады. Бл кодекс екі блімнен трады. Олар жалпы жне ерекше блім. ылмысты кодексті жалпы блімінде ылмысты за жне оны міндеттері, жауаптылы негізі,олданылуы, ылмыс ымы жне оны санаттары, ылмыс жиынтыы, ылмыс нысаны жне оны трлері, ылмыс емес екендігін жоятын мн жайлар сияты мселелер арастырылса,ал ерекше блімде жаза жне оны трлеріне сипаттама беріледі .

ылмыс дегеніміз— жазалау атерімен тиым салынан айыпты оама ауіпті, заа арсы іс-ркеет немесе рекетсіздік. Мысалы жеке адама арсы ылмыс, адам лтіру (96-бап) жне т.б..

ылмысты санаттары жаынан 4-ке блеміз. Олар онша ауыр емес, ауырлыы орташа, ауыр немесе ерекше ауыр ылмыстар. (10- бап. .К.)

Азаматтар ылмыс жасааны бойынша .Р.- ны ылмысты кодексіні 15- бабына сйкес ылмысты жауаптылыа тартылады. Яни, ылмыс жасаан кезде аыл есі дрыс, 16- жаса толан адам ылмысты жауаптылыа тартылады. Сонымен атар 14- жаса толан, ауыр ылмыстар жасаан (96-103-104-120 жне т.б. баптара сйкес) азаматтар да ылмысты жауаптылыа тартылады. Жауаптылыа тартылуа тиісті адамдар осы кодексті 14- бабына сйкес есі дрыс кодексте белгіленген жаса толан адамды ана ылмысты жауапа тарта аламыз.

ылмысты за (ылмысты кодекс) ылмысты ыты бірден- бір айнар кзі болып табылады.ылмыстарды реттеу заа сйкес істеген ылмысына байланысты жазалау арылы жзеге асады. Жаза дегеніміз— сотты кімі бойынша таайындалатын мемлекеттік мжбрлеу шарасы. Жазаны масаты— ыты ділеттілікті алпына келтіру, ылмысты алдын алу, ылмыскерді трбиелеу. Жаза ылмыс жасауа кінлі деп танылан адама олданылады (38- бап, К). Жаза екі трге блінеді: негізгі жне осымша жазалар.

42. ы негіздері пні діс-тсілдері мен жйесі.

«ы негіздері» пні оамды ылымдарды бір саласы ретінде мемлекет пен ы былыстарыны пайда болуын жне оларды бір- бірімен байланысын , осы былыстарды теориялы негіздерін, ыты жйелік дамуы барысындаы салаларын жне оларды реттейтін дістер мен тсілдерді біліп тсінуге жне бл салалар бойынша олданылатын ыты нормативтік актілер таныстырып, оларды реттейтін атынастарынан малмат беретін пн.

ы негіздері пніні діс- тсілдері:

1. Жалпылама дістер (диалектикалы- материалистік).

2. Жалпы ылыми дістер (талдау, жйелеу, синтездеу).

3. Жекелеген дістер (салыстырмалы, міндеттеу, социологиялы, статистикалы, т.б.).

Жалпы за ылымдары жйесі жаынан бірнеше топа блінеді . Олар:

1. Теориялы за ылымдары.

2. Салалы за ылымдары (оан азаматты, конституциялы, кімшілік, ылмысты, ебек, т.б. ы салалары жатады).

3. Арнаулы за ылымдары (оан криминалистика, сот медицинасы, сот психиатриясы, экспертиза, сот статистикасы, т.б.).

43. ы негіздері пні жне оны за ылымдары саласындаы алатын орны, рлі.

Жалпы за ылымдары жйесі жаынан бірнеше топа блінеді . Олар:

1. Теориялы за ылымдары.

2. Салалы за ылымдары (оан азаматты, конституциялы, кімшілік, ылмысты, ебек, т.б. ы салалары жатады).

44. ыты атынастар, ыты сана жне ыты мдениет.

ы дегеніміз— жалпыы бірдей, мемлекет кшімен амтамасыз етілетін, оамдаы оамды атынастарды реттейтін, зада жне баса да ресми жаттарда аныталан ыты норма, ережелерді жиынтыы.

ыты атынас – бл оамды атынас, натыра айтанда адамдарды арасындаы атынас. ыты атынастар адамдарды іс- рекетіні, мінез- лыны, зара субьективтік ытар мен міндеттеріні негізінде пайда болады.

Субьективтік ы – тлаларды мдделерін анааттандыру шін олара белгілі бір шекте рекет жасауа берілген ыты ммкіндік. Мысалы, жеке тланы ебек етуге, білім алуа, меншікке ие болуа, отбасын руа, т.б. Сонымен ыты атынастар дегеніміз- атысушыларды субьективтік ытар мен зада крсетілген міндеттері болатын, ы нормалары мен зада крсетілген айатара сйкес туындайтын, ерік- ытиярды білдіретін оамды атынастар.

ыты сана – бл оамды сананы бір саласы деуге болады. ыты сананы сапалы кйі яни тланы ыты санасын, ыты дамуын, оны іс- рекет еркіндігі дрежесін, мемлекет пен тланы зара жауапкершілігін арттыру бл ыты мдениетті білдіреді. Ал тланы ыты мдениеті, ыты білу, ыну, тсіну жне рметтеуден трады. Жалпы ыты дамыту, ыты мемлекетті ру тек тланы ыты мдениетіні дамуыны нтижесінде ана жзеге асады.

45. ыты мемлекет.

ыты мемлекет дегеніміз— ыты ндылытарына алы шарттар жасайтын, жртшылы арасында, сондай- а мемлекеттік апарат ызметкерлері арасында оларды билік беделі шін аморлы жасайтын, зіні бкіс іс- имылы ыпен байланысты, за талабы шегінде рекет ететін, азаматтарды ытары мен бостандытарын бзуа жол бермейтін мемлекетті айтуа болады.

ыты мемлекет белгілері:

1. Билікті бліну принципі.

2. Заны стемдігі.

3. За алдында барлы адамдарды стемдігі.

4. Мемлекет пен азаматты зара жауапкершілігі.

5. Азаматтарды ыты санасыны жне ыты мдениетіні жоары дегейде дамуы.

6. Барлы оам мшелеріні зады орындауын баылауы.

? 46. ызметкерлерді ктермелеу жне жазалау шаралары.

Жмыс беруші ебектегі табыстары шін ызметкерлерді ктермелеуді р трлі нысандарын олдана алады. Ктермелеуді трлері мен тртібі жке ебек, жымды шарттар жне жмыс берушіні актілері арылы аныталады. Бл — баалы сыйлыпен марапаттау, сыйаы беру, алыс жариялау жне басалары болуы ммкін. Ктермелеу туралы шаралар деректері ебек кітапшасына жазылады. азастан Республикасыны 1999 жылы 23 шілдедегі "Мемлекеттік ызмет туралы" Заында мемлекеттік ызметкерлерді адал ебегі шін ктермелеу шаралары кзделген. Мселен, ызмет міндеттерін лгілі орындааны, мінсіз мемлекеттік ызметі, ерекше маызды жне крделі тапсырмаларды орындааны жне жмыста баса да жетістіктерге ол жеткізгені шін мемлекеттік ызметкерлерге мынадай ктермелеу шаралары олданылады:

-жоары ызмет алу жолымен ызмет бабында ктерілу немесе кезекті біліктілік сыныбын мерзімінен брын беру

-ашалай сыйлыктар

-зада кзделген ктермелеуді зге де нысандары.

Жмыс беруші ызметкерді тртіптік теріс ылы жасааны шін тмендегідей тртіптік жазаларды трлерін олданады:

1. Ескерту;

2. Сгіс;

3. ата сгіс;

4. Осы кодексте белгіленген жадайларда ебек шартын жмыс берушіні бастамасы бойынша бзу тріндегі тртіптік жаза олдануа ылы.

Жеке ебек дауларын арау алдымен келісім комиссияларында жне сотта арастырылады. Келісім комиссиясы ебек дауын тініш берген кннен бастап 7 кн мерзімінде арайды (171- 172 баптар, ЕК).

Таы, сондай- а, осы кодексті 176- бабына сйкес комиссияны шешімі белгіленген мерзімде орындалмаан жадайда, ызметкер немесе жмыс беруші ебек дауын шешуді сот тртібімен жзеге асыруа ылы.

орыта келгенде, ызметкерлер мен жмыс берушілерді ытары ебек шартында кзделген негіздерге сйкес жзеге асады.