Жетім жне аморлысыз алан балаларды ытары

 

Балаларды ораныс дрежесі - кез келген ркениетті оамны, мемлекеттік саясатты леуметтік баыттылыыны басты индикаторы. Балалар - леуметтік-экономикалы трасыздытан е кп дрежеде зардап шегетін азаматтарды санаты. Отбасы дадарысы, кп отбасыларды ауыр материалды жадайы, дстрлі отбасылы атынастарды кйреуі, ажырасулар саныны артуы балаларды жадайыны нашарлауына елеулі сер етеді. Соы жылдары болан згерістер бала проблемасын крт ршітіп, осы салада абылданатын шешімдерді ерекшелігін белгіледі. Соы жылдары азастанда ата-аналар аморлыынсыз алан балалар саныны суі байалады. Жыл сайын оларды саны суде, жне де бл балаларды аз блігі ата-аналарыны айтыс болуына байланысты оларды аморлыынсыз аландар. аландары «леуметтік жетімдік» дейтін былыса жатады, яни ата-аналары тірі жетімдер. – С.264-268.

Ата-аналары тірі жетім балаларды саныны артуыны негізгі себептері отбасыны леуметтік беделіні тсуі, оны материалды жне трын йге байланысты иындытары, некесіз тууды суі, мір салтын оамда алыптасан имандылы принципінен басаша стайтын ата-аналар пайызыны жоарылыы болып табылады. Осыан орай ата-аналар аморлыынсыз алан балаларды ытары мен мдделерін орау азастанда те жоары маыза ие болуда, ал мндай ораныс дістеріні бірі тиісті нормативтік ыты база ру болып табылады.

азастан Республикасыны Конституциясы, «Неке жне отбасы туралы», «Бала ытары туралы», «Білім беру туралы», «Кемтар балаларды леуметтік жне медициналы-педагогикалы тзеу арылы олдау туралы», «Отбасы лгісіндегі балалар ауылы жне жасспірімдер йлері туралы», «Кмелетке толмаандар арасындаы ы бзушылытарды профилактикасы мен балаларды адаалаусыз жне панасыз алуыны алдын алу туралы» азастан Республикасыны задары; ораншы жне аморшы органдар туралы ереже, Патронат туралы ереже; «Соттарды балалар трбиесімен байланысты дауларды шешуде занаманы олдануы туралы», «Соттарды бала асырап алу туралы істі арау кезде неке жне отбасы туралы занаманы олдануыны кейбір мселелері туралы» азастан Республикасы Жоары Соты Пленумыны аулылары жне басалар.

Бл ретте занамадаы елеулі атадатарды, олданыстаы актілерді жзеге асыру тетіктеріні жотыын жне жеткілікті дрежеде кілетті мемлекеттік органны жотыын атап ткен жн. (1. б.314-318. )

Жетім — ата-анасыны екеуi де немесе жалыз басты ата-анасы айтыс болан бала болып табылады. Сондай-а ата-ана ытарыны шектелуiне немесе олардан айырылуына, ата-анасы хабар-ошарсыз кеттi деп танылуына, олар лдi деп жариялануына, рекетке абiлетсiз (рекет абiлетi шектеулi) деп танылуына, ата-анасыны бас бостандыынан айыру орындарында жазасын теуiне, ата-анасыны баласын трбиелеуден немесе оны ытары мен мдделерiн ораудан жалтаруына, оны iшiнде ата-анасыны з баласын трбиелеу немесе емдеу мекемелерiнен алудан бас тартуына байланысты, сондай-а ата-анасы аморлы жасамаан зге де жадайларда жалызбасты ата-анасыны немесе екеуiнi де аморлыынсыз алан бала. С.264-268

Жетімдік – баланы психикалы дамуына атты сер етеді. Ата-анадан айрылан жне интернат жадайына тскен балаларды жалпы психикалы жадайы тмендейді, зін-зі реттеп-баыттауы бзылады, кіл кйі жабырау болады. Балаларды басым кпшілігіні мірге штарлыы жоа-лады, зіне-зіні сенімсіздігі кшейіп, бойын рей билей бастайды. Эмоционалды-танымды тал-пынысы тмендейді де, интеллектуалды дамуы тежеледі. Б.118-123.

азіргі тада леуметтік жетім тл жетімге араанда 80 пайызды рап отыр. алан пайызы ана тл жетімдер.

азастан Республикасында соы жылдары жетім балалар мен ата-анасынан ажыратылан, яни оларды аморлыынсыз алан балаларды жадайы кпшілікті толандыруда. (2. 233-235.б .)

Депутаттар шетелдегі арадомалатарымыза аладаулы екен. Олар бл жолы болары болды, бояуы сіді дегенді айтпады. Сір, жаны ашыан болуы керек. Жуырда ана Ресейді басылымдары шетелге сатылан балалар гей отбасына намай алан жадайда арнайы сайт арылы саты­лып, «олдан-ола» ауысатынын жазан. Жал­ыз ана орыс ызыны тадырын ала отырып, оны бір жыл ішінде бірнеше отбасыны «балас­ы» боланын тілге тиек еткен болатын. (С.151-154)

аза жетімін жылатпаан, жесірін аыртпаан ел боланын да мытып кеттік. Бгінгі жо дниені зі саудаа тсіп транда шетелдерге бала сату тіпті арын алуда. Шетелге бала сату жаынан лем бойынша алдыы орыннан біра шыты. Бл оамымызды бітеу жарасына айналып отыраны ащы да болса шынды. азастан шетелдіктерге бала сатудан шінші орына ктерілді.азастанды балаларды сатып алуа лкен алпауыт мемлекеттер мар екен.азастанда жылына 800-ден аса аза балалары шетел асады.Соы он жылдан бері жетімдеріміз шетелдіктерге кетіп жатыр. Бізде азір шетелдіктерге бала берумен айналысатын 40-тан астам агенттік бар екен. Агенттікті бір баланы ткізгенде табатын табысы 30-35 мы долларды райды екен. Бгін, 8 мы 918 бала баса мемлекеттерде болып табылады жне оларды 1 500 астам – сби екен.02.12.2016

Туелсіздік алалы 25 жылды ішінде азаты ббектері 30 елге сатылан, берілген. Абырой боланда, кптеген елге мораторий жариялаандытан азастан бгінде тек 8 елге баланы асырап алуа бере алады.

«Оны зінде балдырандарымызды болашаын баылайтын комитетті жмысы азір асап тр» дейді жауаптылар. Сондытан халы алаулылары з елімізде жетімдерді бауырына басан отбасылара жрдемаы нын кбейтсек деген пікірде. Дереккз: Алматы ТВ.

Баса - баса адам сату деген смды ылмыс деп ойлаймын. Бл мселені алды алу ші мектеп жне орта білім жнеде жоары оу орындарында гіт насихат жасаан жн.Кез келген адамзат баласы жетімдерге аша берумен шектелмей жетімдер йне барып олара трбилік аыл насихаттарын айтсакен,олар матреиялды нлытара ана емес рухани ндылыа да мтаж.

Ойланайы, аайын!

 

Пайдаланан дебиеттер тізімі:

1.Проблема становления личности детей-сирот и их взаимоотношения со взрослыми //«Кадровые ресурсы инновационного развития образовательной системы». Материалы І Всеросийского педагогического конгресса. – Москва, 2007. – С.264-268.

2.азастанда жетім балалармен леуметтік жмыс жргізу мселесіні ыты негіздері. – Алматы: лт талымы, 2005. – № 4. – Б.314-318.

3.Проблема становления личности детей-сирот и их взаимоотношения со взрослыми //«Кадровые ресурсы инновационного развития образовательной системы». Материалы І Всеросийского педагогического конгресса. – Москва, 2007. – С.264-268.

4.азастан Республикасыны 202жылы 8 тамыздаы N345 «азастан Республикасындаы баланы ытары туралы» заны.

5. Жетім балалармен леуметтік жмыс – зекті мселе. – Алматы: азастан жоары мектебі, 2005. – № 4. – Б.233-235.

6. Жетім балаларды леуметтенуіні кейбір ерекшеліктері //Мектепке дейінгі жне бастауыш білім: азіргі жадайы, даму тенденциялары жне мселелері халыаралы ылыми-практикалы конференция материалдары. – Алматы, 2007. – Б.118-123.

7.Социализация детей-сирот как педагогическое явление //Актуальные проблемы образования в условиях его модернизации. Международная научная конференция. – Москва: МГПУ, 2007. – С.151-154.

8.1997 жылы 16 шілдедегі N167 азастан Республикасыны ылмысты кодексі

9.«азастан Республикасыны азаматы болып табылатын балаладры асырап алуа беру аидаларын бекіту туралы»

азастан Республикасы кіметіні 2012 жылы 30 наурыздаы N 380 аулысы

осымша : Дереккз: Алматы ТВ.