Зертханалы жмыс №1

 

Таырыбы: ACCESS (Деректер базасын басару жйесі) -мен танысу

Масаты: ACCESS-ті (Деректер базасын басару жйесі) жктеуді йрену, деректер базасы рылымымен танысу, кестелерді руды йрену, кестеге мліметтер енгізіп жне оларды арап шыуды йрену.

 

Тапсырмалар

1. Группа/Подгруппа атымен мліметтер базасын рыыз(мысалы,ИСКО201).

2. КУРС кестесін рыыз. Кестені Конструктор режимінде рыыз.

КУРС кестесі

№	Валюталар индексі	Валюталар аты	Саны	Тегеге шаанда 01.01.07
	AUD	Австралийский доллар		91.14
	ATS	Австралийский шиллинг		10.95
	GBP	Английский фунт		231.28
	USD	Доллар США
	EUR	ЕВРО

 

3. Фирма ызметкерлері кестесін рыыз. Мастер режимінде кестені ру.

 

Материалдар мен рал-жабдытар Access бадарламасы Жмысты орындалу реті

1. Теориялы материалды игеру

2. Жмысты орындалуы

3. Есеп беру

Лабораториялы жмысты орындалуына есеп беру формасы

1. Бадарлама мтіні.

2. Тестілеу нтижесі

3. Баылау сратарына жауап беру.

 

Глоссарий

Access деректер базасы рылымы

Деректер базаларына ызмет етуші программалар кмегімен (мысалы, ACCESS ) деректерді арнайы трде сатауа, олардан керекті деректерді тадауа жне берілген критерийлер бойынша деректерді іздеуді орындауа болады.

Access обьектілері

Кесте - мліметтерді жазбалар(жолдар) жне рістер(баандар) трінде сатауа арналан обьект. детте рбір кесте наты бір сра бойынша мліметтерді сатауа арналан.

Сраныс - бір немесе бірнеше кестелерден керекті деректерді алуа ммкіндік беретін обьект.

Форма- негізінен деректерді енгізуге арналан обьект. Формада деректерді басару элементтерін кестелер рістеріне орналастыруа болады. Есеп - Microsoft Access деректер орыны деректерді баспаа шыаруа арналан обьектісі.

Макростар - бл макрокомандалар. Макрокоманда - бірнеше командаларды бір командаа біріктірілуі жне оан клавиштар комбинациясы белгіленген.

Модульдар - бл Visual Basic тілінде жазылан бадарламалы процедуралар.

 

Кестелер

Барлы деректер оры бір немесе бірнеше кестелерден трады. Кесте-жазбалар жиынтыы. Кестедегі баандар рістер деп аталады, ал жолдар -жазбалар деп аталады. Кестедегі жазбалар саны атты диск сиымдылыымен шектеледі. Жазбадаы бар рістер саны - 255 болады. рбір кестені бірден-бір аты болады. Деректер базасындада рбір лкен элементтер жиынтыы шін блек кесте болуы керек, мысалы, ызметкерлер туралы, клиент сраныстары туралы жазбалар шін. Бірнеше кестелерде мліметтерді айталауа болмайды.

Кестелерді ш трлі тсілмен жасауа болады:

• Мастер кмегімен;

• Конструктор режимінде;

• Кесте режимінде мліметтерді енгізу жне рістерді анытау.

 

рістер

 

ріс- берілген обьектіні белгілі бір атрибутыны мні, мысалы клиент фамилиясы, кітап аты, оиа мерзімі жне т.б. ріс параметрлері:

ü ріс аты 64 символа дейін болады (ріптер, цифрлар, пробелдар);

ü мліметтер типі (стандартты немесе олданушымен аныталан);

ü ріс асиеттері;

ü ріс мазмны.

Мліметтер рылымыны кпшілігі кестелік рылымды болып келеді. ріс - бл кестені элементі. рбір рісті аты болады. рісті типі болады.

рістер типтері :

• Мтіндік (Текстовый) - лшемі аырлы кдімгі мтіндік апаратты сатауа арналан мліметтер типі;

• Санды (Числовой) - наты сандарды сатауа арналан мліметтер типі; Мерзімі/Уаыты (Дата/Время) - кнтізбе бойынша кнін, айын жне уаытты сатауа арналан мліметтер типі

• Ашалы (Денежный) - аржылы шаманы сатауа арналан мліметтер типі;

• OLE обьектілер рісі (Поле обьектов OLE ) ртрлі обьектілерді (картинкалар, клиптер жне т.б) сатауа арналан мліметтер типі;

• MEMO рісі (Поле MEMO) - (65535 символа дейінгі) лкен клемді мтінді сатауа арналан мліметтер типі;

• Санауыш (Счетчик) - жазбаларды автоматты трде нмірлеуге арналан мліметтер типі;

• Логикалы - логикалы мліметтерді сатауа арналан мліметтер типі.

 

Жазбалар.

Жазба - белгілі бір обьект туралы толы мліметтер жиынтыы. Жазба-кестені жолы. рбір жазба блек рістерден трады. Бір жазбаны екіншісінен айыру шін кестеге бірінші кілт рісін осамыз.

Бірінші кілт - рбір жазба шін бірден-бір идентификатор (мысалы, компонент шифры, тауар коды). Бірінші кілт сас деректерді айыру шін ызмет етеді. Сонымен бірге деректерді біріктіру шін ызмет етеді. Жне оны кмегімен бір кестені екіншісмен байланыстыруа болады.

 

Деректер базасын жасау.

 

Деректер базасын РФК301А атпен жасау шін Access СУБД(Деректер базасын басару жйесі) ортасына кіру керек: ПУСК/ПРОГРАММЫ/МБ Access. Деректер базасын жасау сбат терезесі ашылады.

• Бл терезеден Жаа деректер базасы пунктін тадап, OK батырмасын басу керек. Таы бір терезе ашылады.

• Бл терезеде жаа базаны атын РФК301А енгізу керек. Деректер базасы терезесі ашылады. (1-суретті араыз)

 

 

1-сурет. Деректер базасы.

 

Екінші тсіл:

Саймандар панеліндегі Жасау (Создать) батырмасын басыыз немесе Файл менюіндегі Жасау (Создать) командасын тадаыз. Деректер базасын жасау сбат терезесі ашылады.

Онда деректер базасыны аты енгізіледі жне деректер базасын сатайтын каталог тадалады. Деректер базасыны аты сегіз символа дейін болады. Нтижесінде 1-суретті круге болады.

 

Кестені жасау

Автосалон кестесін жасау. Конструктор режимінде кесте жасау

Автосалон кестесі

 

код	Модель	Жрісі (мы.км)	Шыан мерзімі	Тсі	Баасы ($)
	Ауди-100			Металик
	Ауди-100			Кк. мет.
	Опель-омега			Кмістелге н
	БМВ-525			Шие
	ВАЗ-2105			Мурена
	ВАЗ-2105			Саым
	ВАЗ-21093			Лагуна
	БМВ-525			ара
	Тойота-Карина			А
	Тойота-Карина			ызыл

 

Деректер базасы терезесінде Кестелерді жасау шін:

Кестелер (таблицы) жапсырмасын, жасау (создать) батырмасын басу керек. Кестелерді жасау сбат терезесі ашылады, бл терезеде конструктор пунктін тадау керек. ОК батырмасын басу керек.

Сонда рістер типтері крсетілген кестелер рылымын срайтын терезе (2-ші сурет) пайда болады:

2-сурет. Конструктор терезесі.

 

Бдан кейін терезені жабу керек жне толтыру режимінде кестені ашу керек. Ол шін:

Деректер базасы терезесінде кестелер жапсырмасын осу керек; АВТОСАЛОН кестесіні атын ерекшелеу керек; АШУ (ОТКРЫТЬ) батырмасын басу керек; Кестені толтыруды бастау керек.

КлиентАвто кестесін жасау. Мастер режимінде кесте жасау

КлиентАвто кестесі

 

Клиент коды	Компания аты	ала	Телефон (факс)	Банк коды	Есепшот нмірі
	ЖА ТоСТ	Атбе	57-78-89 57-65-34
	Алтын Диірмен Корпорациясы	Алматы	35-75-88 25-48-31
	ТОО Дизайн	Алматы	64-02-34 64-02-34
	Kodak LTD	Алматы	54-65-67
	ABDI Company	Алматы	40-67-78
	IMAN ALI SOFT	Алматы	42-19-00 68-24-02

Мастер кмегімен кестелерді жасауда кестелер лгілері сынылады, ал оны райсысы сйкес рістер жиынтыынан трады. рістер лгілерін тадау ана алады, одан кейін Мастер автоматты трде кесте жасайды:

ü « Деректер базасы» терезесінде кесте жапсырмасын осып, жне Жасау (Создать) батырмасын басу керек.

ü «Кестелерді жасау» терезесінде Мастер пунктін тадау керек.

ü «Кестелерді деу» терезесінде КЛИЕНТ - кесте лгісін тадаыз(тізімде шінші).

ü рі арай кестеге осылатын рістер тізімін анытау керек болады. Ол шін ріс атын рістер лгілеріні тізімдерін кезек-кезек тышанмен

ерекшелеп, - батырмасын басыыз.

ріс лгісі жаа кестені рістер тізіміне тсу шін рісті тадаыз: Клиент коды, Компания аты, ала, Телефон нмірі, Электронды пошта адресі, Ескерпелер.

• Одан кейін ріс атын згерту батырмасын басыыз...

• Пайда болан сбат терезеде Банк кодын енгізііз.

• Таы да ескертпелерді тадап, Есепшот нміріне атын згертііз.

• рі арай(Далее) батырмасын басыыз.

• Ашылан сбат терезеде КлиентАвто кестесіні атын енгізііз.

• рі арай(Далее) батырмасын басыыз.

• Дайын(Готово) батырмасын басыыз. Енді кестені ашып, оны толтыра бастаыз.

 

Баылау сратары

1. ДБЖ(деректер оры басару жйесі) деген не?

2. Access деректер оры басару жйесіні негізгі функцияларын ата

3. Access -те жаа деректер орын алай руа болады?.

4. Access -те бар деректер орын алай ашуа болады?

5. Access жмыс істейтін обьектілерді атаыз?

6. Access -те андай мліметтер типі олданылады?

№2 лабораториялы жмыс

Таырыбы: Сраныстарды ру

Масаты: Сраныстарды руды сраныс йрену: тадамаа сраныс, параметрлі

Тапсырмалар

 

1. Курс кестесі бойынша 130 тегеден жоары валютаны атын анытайтындай сраныс жасау керек.

КУРС кестесі

№	Валюталар индексі	Валюталар аты	Саны	Тегеге шаанда 01.01.09
	AUD	Австралия доллары		91.14
	ATS	Австралия шиллингі		10.95
	GBP	Англия фунті		231.28
	USD	АШ доллары
	EUR	ЕВРО

3. Баа кестесі бойынша алалар бойынша німге бааларды анытайтындай параметрлі сраныс жасау керек, мнда німді тадау- олданушыны алауы бойынша.

БАА кестесі

№	нім	Астана	Алматы	Актау	Актобе	Урал	КР орта есеппен
	Сиыр еті
	ой еті
	Шоша еті
	Тауы				-	-
	Жмырта
	Жартылай Срленген Колбаса
	Пісірілген колбаса

 

Материалдар мен рал-жабдытар Access бадарламасы Жмысты орындалу реті

1. Теориялы материалды игеру

2. Жмысты орындалуы

3. Есеп беру

Лабораториялы жмысты орындалуына есеп беру формасы:

1. Бадарлама мтіні.

2. Тестілеу нтижесі

3. Баылау сратарына жауап беру.

 

Глоссарий

Сраныстар

 

Сраныс - бір немесе бірнеше кестелерден керекті деректерді алуа ммкіндік беретін обьект.

Тадама сраныс

Тпкі кестеден ртрлі критерийлер бойынша мліметтерді тадап алуа болады. Бны сраныстар кмегімен орындауа болады. Сраныстар нтижесінде нтижелік кесте жасалады, яни оны тадау деп атайды. Ол жалпы бастапы базадан алынан жалпы апараттан трады жне сраныса сйкес келеді. Сранысты кмегімен мліметтерді срыптау, сзгілеу амалдары орындалады. Сранысты кмегімен брыннан бар кестені негізінде жаа кесте рылады, баса мліметтер кзінен импортталады, кестелерде арапайым есептеулер жргізіледі.

 

Параметрлік сраныс

 

Кп жадайда олданушыа рылан сраныс бойынша жмыс істеуге тура келеді, біра кей жадайларда тадау кезінде біршама згешеліктер болады. Осы кезде айта- айта сранысты баса бермес шін, сранысты параметрмен ру керек.

орытынды сраныс

Бл сранысты ерекшелігі - олар негізгі кестедегі мліметтерді негізінде уаытша орытынды кесте рады. Негізгі кестемен жмыс істегенде атты дискімен жмыс істейміз, ал оан кез келген кезде атынау кп уаыт алады. Ал сранысты кмегімен алынан уаытша кестеде біз тек экрандаы бейнемен жмыс істейміз, оан атынау тез уаытта жзеге асады.

Нтижелік кестені жасауда апаратты таы да деуге болады (мысалы, мліметтерді алфавиттік ретпен жне суі бойынша орналастыруа болады жне т.б)

Сраныс лгі бойынша сраныс бланкісі негізінде рылады.

 

Есептеулері бар сраныстар

Кестеге санды ріс мндеріні осындыларынан тратын жаа ріс осу есептеулері бар сраныстар ру деп аталады.

 

 

Автосалон кестесінен конструктор режимінде баасы 6000$ -дан тмен барлы автомобильдерді крсететіндей сраныс

жасау керек. Ол шін:

ü Сраныстар жапсырмасын осып, Жасау батырмасын басу керек.

ü Кестелерді осу терезесінде Автосалон кестесін тадап, осу батырмасын басу керек.

ü Жабу батырмасын басу керек.

Экранда тек ана Автосалон кестесіні аты бар, осы кестені рістері крсетілген лгі бойынша сраныс бланкісі бар терезе алады.

ü Модель рісін тадаймыз жне тышан батырмасын басулы кйінде стап, ріс жолына бланкіні тменгі жаына кшіреміз. ріс аты жолында автосалон кестесіні аты пайда болады.

ü Баа рісін де осылайша кшіреміз.

ü Сосын Баа баанында, тадау шарты жолында «<6000»-ны тереміз.

ü Терезені жабамыз, пайда болан терезеде сраныс атын береміз, мысалы, Баа.

арау режимінде сранысты ашамыз жне баасы 6000$-дан тмен автомобильдер тізімін креміз.

 

Тадамаа сранысты жасау(екі шартпен)

 

Автосалон кестесінен конструктор режимінде баасы 3000$-дан жоары жне жрген жолы 80 мы .км болатын барлы автомобильдерге сраныс жасау. Бл сраныс та алдыы сияты жасалады, тек Тадау шарты(Условие выбора) жолында шарт н баанында (>3000) жне Жрген жолы баанында (<80) беріледі.

 

Параметрлік сранысты жасау

 

Чемпионат кестесін жасау жне осы кесте бойынша ай жылы андай команда жлделі орынды жеіп аланын крсететін сраныс жасау, мнда команданы тадау - олданушыны жеке з ісі.

Ол шін кесте жасааннан кейін:

ü Сраныс жапсырмасында тышанды сырт еткізіп, Жасау(Создать) командасын тадау керек.

ü Сраныс конструктор режимінде жасалады. Кестені осу(Добавление таблицы) схбат терезесі ашылады. Чемпионат кестесінде тышанды сырт еткізіп, осу(Добавление) батырмасын басамыз жне жабамыз.

ü Сранысты Жылы жне Жлделі орын рісіне кшіреміз. Жлделі орын рісіне тадау шарты жолына Like [елді атын енгізііз] деп енгіземіз.

ü Сранысты жасау(Создать запрос) терезесін жабамыз.

Сранысты жасап боланнан кейін, Ашу(Открыть) батырмасын басамыз, сонда пайда болан схбат терезеде ел сралады: атын енгізііз жне ол нтижесін шыарып береді: дние жзі чемпионатында бл ел ай жылы, ашан жлделі орын аланын.

 

Баылау сратары

1. андай масатта сраныс олданылады?

2. лгі бойынша сраныс бланкі деген не ?

3. Тадамалы сраныс деген не, ол алай жасалады?

4. Параметрлі сраныс алай жасалады?

5. Нтижелік кесте деген не?

 

 

№3 лабораториялы жмыс

Таырыбы: Сраныстарды ру.

Масаты: Есептеулері бар жне орытынды сраныстарды руды йрену

Тапсырмалар

1-тапсырма. Автосалон кестесі бойынша бір жылы шыан автомобильдерді е кіші жне орта баасын анытайтын орытынды сранысты жасау.

2-тапсырма. уат тасымалдаушылар кестесі бойынша баа мен сату клемінен туелді уат тасымалдаушылар нын анытайтын н деп аталатын есептелетін рісі бар сраныс жасау керек.

 

3-тапсырма. Бір, екі, ш блмелі птерлерді орта баасын анытайтын

орытынды сраныс жасау керек.

 

Аудан, Кше	Блме саны	абат	й	й жобасы	Материаллы	Баа $	Телефондары
Кктем				У	П		292-40-19
Самал				С	К		258-50-00
Аксай				У	К		264-26-99
Таугл				С	П		264-16-75
Алмагл				Н	К		296-99-72
Казах фильм				У	П		250-93-03
Орбита				У	П		243-59-42

 

Материалдар мен рал-жабдытар: Access бадарламасы Жмысты орындалу реті

1. Теориялы материалды игеру

2. Жмысты орындалуы

3. Есеп беру

Лабораториялы жмысты орындалуына есеп беру формасы

1. Бадарлама мтіні.

2. Тестілеу нтижесі

3. Баылау сратарына жауап беру.

 

Глоссарий

орытынды сраныстар

1. Жазбалар топтары шін орытынды функциялар болады. андай да бір белгілері бойынша жазбаларды топтастыруа болады. 2-ші тапсырмада топтастыруды автомобильдер моделі бойынша(яни, сраныста бірінші ріс- Модель рісі болады), 3-ші тапсырмада автомобильдерді шыан жылы бойынша жасаймыз.

2. орытынды сраныстар бізге белгілі лгі бойынша сраныстар негізінде жасалады, тек ана онда осымша атар - Топтастыру(Группировать) пайда болады.

3. Бл атарды бланкке енгізу шін саймандар панеліндегі Access бадарламасындаы Топты(Групповые) операциялары батырмасына шерту керек. рі арай барлыы те арапайым болады.

4. Топтастыру(Группировать)жргізілетін сол рістерде Топтастыру(Группировать) функциясын орналастыру керек.

5. орытынды есептеулер жргізілетін сол рістерде Топтастыру(Группировать) атарына тізім ашып жазу керек, жне бірнеше орытынды функциялар ішінен біреуін тадау керек.

6. Тр(Вид) батырмасына шерту сранысты шыарады жне ажетті орытынды деректермен нтижелік кестені шыарады.

7. Топтастыру(Группировать) атарына тек ана бір орытынды функцияны крсетуге болады.

Ал егер де осындыны, жне орта мнді, жне е лкен мнді табу керек болса, не істейміз деген сра тууы ммкін. Жауап арапайым: бір ана рісті лгі бойынша сраныс бланкісіне бірнеше рет осуа болады: БааМАХ, БааAVRбааны орта мні).

Есептеулері бар сранысты ру

Командалар бойынша орытындылар кестесіне бір ойын ішінде командаларды соан доптарыны орта санын анытайтын Нтижелік есептеулері бар сраныс жасау керек жне осы рісті кемуі бойынша сорттау керек.

 

орытындылар кестесі

 

Сборная	Ойындар	Жеістер	Тепе-те	Жеілістер	Соылан доп	ткізілген доп	пайла р
Бразилия
Германия
Италия
Аргентина
Англия
Испания
Россия

 

Есептеулері бар сранысты жасау шін сол лгі бойынша сраныс бланкісі олданылады. Айырмашылыы тек сонда, баандарды біреуінде ріс атыны орнына формула жазылады. Формулаа есеп-айырысатын квадратты жашаа алынып жазылан ріс аттары кіреді, сонымен атар математикалы операциялар белгілері де кіреді, мысалы, былай:

 

 

НТИЖЕЛІК: [СОЫЛАН] /[ОЙЫНДАР]

 

1. Тар баана зын формуланы сиызып жазу оай емес, біра та егер SHIFT+F2 клавиштар комбинациясын басса, онда енгізу облысы деп аталатын осымша схбат терезесі ашылады. Ал бл терезеде андай зын болмасын кез келген формуланы енгізуге болады, сосын ОК батырмасына шертіп , оны лгі бойынша сраныс бланкісіне кшіруге болады.

2. Егер есептелетін ріс бейнесін осса, есеп-айырысу нтижесі нтижелік кестеде шыатын болады.

3. Есептелетін рісті сорттау рісі ылуа болады: ол шін Сорттау атарында Нтижелік есептелетін рісте сорттау трін крсету керек, мысалы, суі бойынша.

 

орытынды сранысты жасау

 

Автосалон кестесі бойынша (лаб.жм№1) автомобильдерді модельдері бойынша е лкен жне орта баасын анытайтын орытынды сранысты жасау.

Бл орытынды сранысты жасау шін:

ü лгі бойынша сраныс бланкісін ашу керек.

ü Саймандар панеліндегі батырмасын басамыз(бланкіде топтастыру атары пайда болады.

ü Бланкті тменгі блігіне Модель рісін кшіреміз.

ü Баа рісін 2 рет кшіреміз.

ü Топтастыру(Группировать) атарындаы Баа бірінші рісінде менюді ашып, Max-ды тадаймыз.

ü Топтастыру(Группировать) атарындаы Баа екінші рісінде менюді ашып, AVR-ді тадаймыз.

ü Сранысты жабамыз.

ü арап шыу режимінде сранысты ашамыз.

 

Баылау сратары

1. андай ріс есептелетін деп аталады?

2. Есептелетін рісті олдану мен жасау.

3. орытынды сраныстар алай жасалады?

4. Жазбаларды топтастыру деген не?

 

 

№4 лабораториялы жмыс

аырыбы: Кестелер арасындаы байланысты орнату.

Масаты: Кестелер арасындаы байланысты орната білу жне ол байланыстарды апарат іздеу шін олдана білу.

1-тапсырма. сынылатын модельдер мен клиенттеркестелерін байланыстыру.

модель коды Модель Дв.уаты Коробка передач апта лан Баам ы Транс. Шыын. Арнайы модель Corolla Combi 60/90 Автомат. мата Жо Corolla Liftback XL 53/75 олмен мата Жо Corolla Liftback GT 69/90 Автомат. мата Жо

 

	Corolla Compact XL	90/135	олмен	Велюр			Ия
	Corolla Compact GT	100/139	олмен	Тері			Ия

 

модель Коды	Келіс. Нмірі	Аты	Фамилия	Тел.	Тапсырыс мерзімі	жеілдік
		Алия	Майданова	2-96-68	2.02.2000
		Ерканат	Умаров	3-05-08	3.02.2000
		Аркадий	Долгов	56-98-74	3.02.2000
		Асет	Абуов	5-76-87	4.02.2000
		Алла	Лакова	55-45-87	4.02.2000

 

 

 

1. Corolla Kombi -ді сатып алысы келіп жрген клиенттерді шыару.

2. Клиент Умаров сатып алысы келіп жрген машинаа деген жеілдікті жне оны баасын шыарыыз.

 

Материалдар мен рал-жабдытар: Access бадарламасы

Жмысты орындалу реті:

1. Теориялы материалды игеру

2. Жмысты орындалуы

3. Есеп беру

Лабораториялы жмысты орындалуына есеп беру формасы

1. Бадарлама мтіні.

2. Тестілеу нтижесі

3. Баылау сратарына жауап беру.

 

Глоссарий

Кестелер байланысы

 

Деректер базасын басару жйесіні артышылыы блек кестелермен жмыс жасаанда емес, атап айтанда, зара байланысты кестелер тобымен жмыс жасаанда крінеді. Егер кестелер арасындаы байланыс берілсе, онда ртрлі кестелермен жмыс жасау бтін бір мліметтер орымен жмыс жасау сияты болады.

 

Бастапы жне сырты кілттік рістер

 

Деректер орыны бірдей атаулы рістері бар кестелерді байланыстыру жне оларды кілттік етілген кейбір рістерін пайдаланып, баса кесте ру - Access-ті негізгі ерекшеліктеріні бірі. Негізгі кестені басаларымен байланыстыру шін оны мндері айталанбайтын (бірегей) кілттік рісі болуы жне баса кестені осы атаулы рісі болуы тиіс(бірегей кілттік рісті бастапы(первичный) кілттік ріс деп атайды).

 

Мліметтер схемасы

 

Кестелері арасындаы байланысты орнату шін Access ДББЖ-ні(деректер базасы басару жйесі) Мліметтер схемасы(Схема данных) деп аталатын арнайы схбат терезесі болады.

Ескерту. Кестелері арасындаы атынастар туралы байланысатын кестелерде бірдей рістерді боланында сз болады. Міне, осы рістер арылы байланыс жзеге асырылады.

1. Мліметтер схемасы(Схема данных) терезесі саймандар панеліндегі батырманы шерту арылы немесе Сервис - Мліметтер схемасы(Схема данных) командасы арылы ашылады.

2. Егер брыннан кестелер арасындаы ешандай байланыс болмаса, онда Мліметтер схемасы(Схема данных) терезесін ашанда бірмезгілде Кестелерді осу(Добавление таблицы) терезесі де ашылады, онда кестелер арасындаы байланыстар рылымына осу шін керек кестелерді тадау ажет болады.

4-сурет. Деректер схемасы жне кестелерді осу.

3. Егер кестелер арасындаы байланыстар лдеашан беріліп ойса, онда Деректер схемасына(Схема данных) жаа кесте енгізу шін Деректер схемасында(Схема данных) тышанны о жа батырмасын шерту керек, жне контекстік менюде Кестені осу(Добавление таблицы) пунктін тадау керек.

4. Байланыстыру керек барлы кестелерді Деректер схемасына енгізе отырып, кестелер рістері арасындаы байланысты жасауа кшу керек.

5. рістері арасындаы байланыс ріс аттары бір кестеден екінші кестеге оан сйкес байланысан рісте тасымалдау арылы орнатылады.

6. Тасымалдааннан кейін жасалынан байланыс асиетін крсететін Байланыстар схбат терезесі ашылады.

7. Мліметтерді бтінділік шартын амтамасыз ету жалаушасын ою бір кестеден жазбаларды алып тастаудан орауа ммкіндік береді.

8. Бтінділік шарты болу шін, негізгі кестені рісі міндетті трде кілттік болуы керек жне екі ріс те бірдей типті болуы керек.

9. Байланысан рістерді Каскадты жаарту жне байланысан жазбаларды Каскадты алып тастау жалаушалары бас кестедегі згеріске байланысты барлы баынышты кестелердегі мліметтерді бір мезгілде алып тастау немесе жаартуды амтамасыз етеді.

 

Фирма клиенттері кестесі

 

Фамилия	Аты	кесіні аты	Шифр	Мекен-жайы	Тлжа т	Кепіл
Паршин	Павель	Анатолий лы	3ПС56	Саратов, Ул. Жарокова 43	XIV-AB 123456	500р
Воронцов	Владимир	Егорлы	ЖИК67	Саратов,пер. Ясный 71	XIV-AK 555554	500р
Тараненко	Игорь	Михайлл ы	ПФИ00	Москва, ул. Кирова56	XV-ЛР 456789	500р

 

Прокат кестесі

 

№	Клиент	Диск	Алан кні	айтару мерзімі	айтару Тур. белгі	Прокат Тлемі
	ЗПС56	D001	09.12.06	09.01.07		50р
	ЖИК67	S001	10.12.06	10.01.07		50р
	ПФИ00	S002	11.12.06	11.01.07		40р

 

ойма кестесі

Прокат аты	Жанр	Шифр	Диск саны	Кепілдік ны	Бар болуы	Иллюстр.
Diablo2	RPG	D001		560р		Ip Galler
Spase War4	Strategy	S001		560р		Клип AV
Spase Quest9	Adventur	S002		600р
Monkey Is1	Adventur	M001		590р

 

 

Байланыстарды жасау.

 

Фирма клиенттері, Прокат, ойма кестеселерін жасау. Фирма клиенттері кестесіндегі Шифр рісі мен Прокат кестесіндегі Клиент рісі арасындаы байланысты жасау керек, сонымен бірге Прокат кестесіндегі Диск рісі мен ойма кестесіндегі Шифр рісі арасындаы байланысты жасау керек.

 

Байланысан кестелерді олдану.

D001 дискісін алан клиенттерді жне оларды тлжатты деректерін крсететін сраныс жасаыз.

ü лгі бойынша сраныс бланкісін ашыыз.

ü Сраныс жасау шін Фирма клиенті жне Прокат кестелерін блек алыыз.

ü Фирма клиенттері кестесінен бланкке Фамилия, Аты, кесіні аты

ü рістерін, ал Прокат кестесінен Диск рісін кшірііз.

ü Диск баанына , Блек алу шарты атарына =<< D001>> -шартын енгізііз.

ü Осы баанда, Экрана шыару атарына жалауша ойыыз (бл ріс экранда крінбейтін болады).

ü Бланкті жабыыз

ü арап шыу режимінде сранысты ашыыз.

 

ЗПС56 -киентіні алан дискісіні кепілдік нын крсетііз.

ü лгі бойынша сраныс бланкісін ашыыз.

ü Сраныс жасау шін Прокат жне ойма кестелерін бліп алыыз.

ü Прокат кестесінен бланкке Клиент жне Диск рістерін, ал ойма кестесінен Кепілдік н рісін кшірііз.

ü Клиент баанына , Блек алу шарты атарына =<< ЗПС56 >> -шартын енгізііз.

ü Бланкті жабыыз.

 

 

Баылау сратары

1. Кестелер арасындаы байланыс алай жасалады?

2. Кестелер арасындаы байланыс андай масат шін орындалады?

3. Кілттік ріс деген не?

4. Мліметтерді бтіндік шартын амтамасыз ету деген не?

5. Байланысан жазбаларды Каскадты жаарту жне Каскадты алып тастау деген не?

 

№5 лабораториялы жмыс

Таырыбы: Формаларды жасау.

Масаты: Мастер режимінде жне Автоформа режимінде формаларды жасауды йрену.

Тапсырмалар

1-тапсырма. уат тасымалдаушылар кестесі бойынша Автоформа рыыз. Форманы таырыбын жасаыз.

 

уат тасымалдаушылар кестесі

уат тасымалдаушылар типі	Тонна баасы (мы тегемен)	Сату клемі(тоннамен)
Брент смесь
Газойль
WTI

 

2-тапсырма. КУРС кестесі бойынша КУРС кестесіні барлы рістері болатын жне таы да згеруі (Изменить) деп аталатын есептелетін рісі болатын форма жасау керек. рбір жазба шін осы рісті мазмны 01.02.06-а жне 28.02.06-а дейін валюталар курстары арасындаы айырмашылыа те болады. Форма жасау режимін з бетінше тадайды.

 

КУРС кестесі

 

№	Валюталар индексі	Валюталар аты	Саны	Тегеге шаанда 01.01.06
	AUD	Австралия доллары		91.14
	ATS	Австралия шиллингі		10.95
	GBP	Англия фунті		231.28
	USD	АШ доллары
	EUR	ЕВРО

 

Материалдар мен рал-жабдытар: Access бадарламасы

Жмысты орындалу реті

1. Теориялы материалды игеру

2. Жмысты орындалуы

3. Есеп беру

Лабораториялы жмысты орындалуына есеп беру формасы

1. Бадарлама мтіні.

2. Тестілеу нтижесі

3. Баылау сратарына жауап беру.

 

Глоссарий

 

Формалар

Форма дегеніміз мліметтерді енгізу шін рістері бар электронды бланк. Теруші осы рістерге мліметтерді енгізеді, жне мліметтер деректер оры кестесіне автоматты трде толтырылады..

Формаларды былай жасауа болады:

1) олмен

2) Автоматты трде

3) Мастер кмегімен

Формаларды кестелер мен сраныстардан айырмашылыы автоматты режимде оай жасалады.

1. Автоформалар - автоматты формаларды е арапайым трі. Авто-формаларды жасау шін Деректер оры схбат терезесіндегі Формалар жапсырмасын ашу керек жне Жасау (Создать) батырмасына шерту керек. Сонда Жаа форма (Новая форма) терезесі ашылады.

2. Жаа форма (Новая форма) схбат терезесінде форма шін мліметтер кзі ретінде андай да бір кестені немесе сранысты тадайды, одан кейін Авто форма трлері (кестелік, ленталы немесе баан тріндегі ) тізімінен тадап, екі рет шерту арылы автоформа жасайды.

 

Мастер кмегімен форманы жасау

Мастер кмегімен форма трт кезеде жасалады:

• Мліметтерді формаа енгізуге болатын рістерді тадау;

• Форманы сырты трін тадау(трттен бірін);

• Форманы фонды суретін тадау(оннан бірін);

• Форманы атын беру;

Дайын форманы бар жазбаларды арап шыу шін немесе жааларын енгізу шін бірден олдануа болады.

 

Автоформаларды жасау

Чемпионат кестесіне 1998 жылы дние жзілік чемпионат туралы мліметтерді енгізетін баан тріндегі автоформаны жасау керек.

 

Жыл	Ел	1 орын	2 орын	3 орын
	АШ	Франция	Бразилия	Хорватия

 

Мндай форманы жасау шін:

ü Мліметтер оры (База данных) терезесінде Форма жапсырмасын осу керек.

ü Жасау (Создать) батырмасын басу керек.

ü Ашылан Жаа форма (Новая форма) схбат терезесінде баан тріндегі Автоформат (Автоформат в столбец) пунктін тадау керек.

ü «Мліметтер кзі ретінде кестені немесе сранысты тадайсыз ба» -рісіне Чемпионат формасы жасалатын кесте-кзін крсетііз.

ü ОК батырмасын басыыз.

ü Форма ашылады. Мліметтерді енгізііз.

ü Формаа ат беріп, оны сатаыз .

 

Мастер режимінде форманы жасау

 

Автосалон кестесіне Зауытты баамы(ашалы типі), Транспортты шыындар(ашалы типі), Арнайы модель(логикалы тип) рістерін жасап, жне осы рістерге мліметтерді енгізетіндей Мастер режимінде форма жасау керек.

Кестеде жаа рістерді жасау шін Кестелер (Таблицы) жапсырмасын осу керек жне Конструктор режимінде керекті рістерді осу керек. Мастер режимінде форманы жасау шін келесі рекеттерді орындау керек:

ü Мліметтер оры терезесінде Формалар жапсырмасын осу керек

ü Жасау (Создать) батырмасын басу керек

ü Ашылан Жаа форма схбат терзесінде Формалар мастері (Мастер форм) пунктін тадау керек.

ü Кесте-кзі Автосалонды крсетііз.

ü Ашылан Формалар жасау схбат терезесінде Зауытты баамы(ашалы типі), Транспортты шыындар(ашалы типі), Арнайы модель(логикалы тип) рістерін бліп алу керек.

ü рі арай (Далее) батырмасын басамыз.

ü Форманы сырты трін тадап, мысалы Ленталы, рі арай (Далее) батырмасын басамыз.

ü Талап етілетін стильді тадап, мысалы Сумерки , рі арай (Далее) батырмасын басамыз.

ü Формаа ат беріп, Дайын (Готово) батырмасын басамыз.

 

Форманы басару элементтерін жасау

 

Автосалон кестесіні барлы рістерінен тратын форма жасау керек, сонымен атар

a) Таырып облысына ТАПСЫРЫСДАР атын енгізіп жне автомобиль суретін оятындай.

b) Зауытты баамы, Транспортты шыындар рістеріні жалпы осындысын анытайтын Жалпы баамы деп аталатын есептелетін ріс болатындай. Бл ш рісті форманы баса рістерінен ажыратылатындай сызыпен блу керек.

Мндай форманы жасау шін уелі Автоформа немесе Мастер режимінде Автосалон кестесіні барлы рістерінен тратын форма жасау керек, одан кейін оны Конструктор режимінде ашу керек.

a) Таырыпты кркемдеу.

1) «ТАПСЫРЫСДАР» таырыбын енгізу:

Алдымен формадаы таырып облысын кеейту керек.

Таырып облысы мен мліметтер облысы арасына курсорды екі жаа баытталан стрелка трінде болатындай етіп орналастыру керек.

Тышанды басып трып, стрелканы тмен жылжытамыз. лкейген облыса форма аты - ТАПСЫРЫСДАР енгіземіз. Ол шін элементтер панеліндегі НАДПИСЬ батырмасын екпіндейміз.

Бдан кейін тышан крсеткішін таырып облысына жылжытамыз да, тышан батырмасын басулы кйінде тіктртбрыш сызамыз (тіктртбрыш диагоналін керекті лшемге дейін созамыз).

Сосын тышан батырмасын жібереміз. Тіктртбрыш ішіне ТАПСЫРЫСДАР тереміз жне <ENTER>^ басамыз. Терілген таырыпты форматтауа болады: шрифті, шрифт тсін згертуге, туралауа.

2) АВТОМОБИЛЬ - обьектісін трызу:

Форма таырыбында ТАПСЫРЫСДАР сзінен кейін тышанды шерту керек. ОЮ (ВСТАВКА) менюінен ОБЬЕКТ командасын тадаймыз. Трызылатын обьект типін тадау схбат терезесі пайда болады. Обьектер тізіміні ішінен Microsoft ClipArt суреттерін тадап, ОК батырмасын басамыз. рі арай таы бір схбат терезе пайда болады, оны сол жаындаы Транспорт- блімін, ал о жаындаы автомобиль суретін тадау керек.

Енгізу (Вставить) батырмасын басамыз. Автомобиль суреті таырып ішіне ойылады. Суретті форматтауа болады, рамканы лшемін кішірейтуге болады. Суретте рамканы лшемін кішірейту кезінде автомобильді бір блігі ана алады, оны болдырмау шін Тр(Вид) менюінен асиеттері/Макет (Свойства/Макет) командасын жне лшемдерді орнату (Установить размер) рісінде Фрагмент/Рамканы лшемдері бойынша командасын тадаймыз. Енді арап шыу (Просмотр) режимінде форманы ашып, жмыс нтижесін баалауа болады.

b) Есептелетін рісті жасау: Жалпы баамы.

1) рістерді жасау:

ріс - пиктограммасына шерту

Есептелетін рісті керек жеріне орналастыру. Жалпы баамы рісі Зауытты баамы, Транспортты шыындар рістеріні астына орналасса жасы болареді. Аты рісі шін асиеттер терезесін шаырыыз:

Надписи рісіне екі рет шертііз.

Надпись параметрі шін ріс аты- Жалпы баамын енгізііз. Терезені жабыыз. Сосын текстік рісті оан сйкес асиеттер (Свойства) терезесін аша отырып толтырыыз. Мліметтер (Данные) жапсырмасына есептеу формулаларын орналастырыыз: мазмны: = [Зауытты баамы] +[ Транспортты шыындар]. Формула = - белгісінен басталады, ал рбір ріс аты квадратты жашаа [] алынып жазылады. 2) Сызытарды жргізу.

Элементтер панелінде тышан кмегімен сызытар пиктограммасын тадаймыз. Одан кейін форманы сол жа шетіне тышан курсорын орнатамыз. Тышан батырмасын басулы кйінде стап, клдене сызытарды экранны бкіл еніне созамыз. Тышан батырмасын басана дейін <Shift> клавишін басуа болады, сонда сызытар тзу болып шыады.

 

Баылау сратары

1. Формалар андай масатта олданылады?

2. Формаларды рылымдары андай?

3. андай режимдерде формалар жасауа болады?

4. Автоформалар алай жасалады?

5. Мастер режимінде формаларды алай жасауа болады?

6. Формада есептелетін ріс алай жасалады?

7. Форма таырыбы алай кркемделеді?

8. Форма таырыбына суретті алай оюа болады?

 

 

№6 лабораториялы жмыс

 

Таырыбы: Кестелер режиміндегі форманы беру жне олармен жмыс

Масаты: Кестелер режиміндегі форманы беруді йрету, сорттауа, ажетті критерийлер бойынша іздеуді йымдастыруа, фильтрді жасап жне олдануа йрену.

 

Тапсырмалар

1. Кестелер режиміндегі Чемпионат кестесі бойынша форма жасаыз. Форма режиміне кшііз жне брыны жерлерде рістер алан жо па араыз.

2. Кестедегі жазбаларда елдер альфавит бойынша орналасатындай етіп, сорттаыз. Форма режиміне кшіп, жазбаларды орналасуы сатала ма жо па, тексерііз.

3. Тек ана оны фамилиясын біле отырып, адресаттарды табыыз.

4. Егер сізді телефон анытауышында звондаан адамны нмірі алса, кім звондаан екенін анытаыз.

5. Тек ана оны телефон нміріні алашы ш цифрін біле отырып, адресатты табыыз.

6. Формаа фильтрді олданып, оны жабыыз. айтадан сол форманы ашыыз. Сзгіден ткен тізім саталды ма немесе барлы бар жазбалар крсетілді ме, немесе фильтрді зі саталды ма, соны тексерііз (брыны жасалан фильтрді олдануа бола ма).

7. Фильтрді олданып, телефон нмірі ш бірдей цифрдан басталатын нмірлі барлы адресаттар тізімін алыыз, мысалы 823.

8. Мысалы «ый»-а аяталатын барлы ер адамдар фамилияларыны адресаттар тізімін жасаыз.

9. «Я»-а аяталатын барлы аттар адресаттарыны тізімін жасаыз.

10. Тізімде 823-87-45 жне 856-87-23 телефон нмірлері ана болатындай фильтр жасаыз.

 

Материалдар мен рал-жабдытар Access бадарламасы

Жмысты орындалу реті

1. Теориялы материалды игеру

2. Жмысты орындалуы

3. Есеп беру

Лабораториялы жмысты орындалуына есеп беру формасы

1. Бадарлама мтіні.

2. Тестілеу нтижесі

3. Баылау сратарына жауап беру.

 

Глоссарий

Кестелер режиміндегі форманы беру

Автосалон кестесі бойынша алдыы сабата жасалан форманы кестелер трінде берііз жне жаа мліметтер жазыыз. Ол шін :

1. Тр (Вид) менюінен Кесте (Таблицы) командасын орындаймыз, немесе саймандар панеліндегі сйкес батырманы тадаймыз.

2. Кестені ашып, жаа мліметтер енгіземіз.

Срыптау

Автомобильдерді зауытты баамыны кему реті бойынша алдыы кесте мліметтерін срыптаыз.

ü Кестедегі жазбаларды срыптауа болады. Ол шін:

ü Срыптау жргізілетін баанды ерекшелеіз(форма режимінде форманы ерекшелеіз).

ü Жазбалар (Записи) менюіндегі Тез срыптау(Быстрая сортировка) жне суі бойынша (По возрастанию) немесе ішкі менюдегі Кемуі бойынша (По убыванию) тадаыз.

Саймандар панеліндегі " суі бойынша "( По возрастанию) немесе "Кемуі бойынша " (По убыванию) батырмаларыны біреуін басу керек.

 

5-сурет. Срыптау жне топтастыру.

Іздеуді йымдастыру

Координаттар кестесі бойынша Координаттар кестесіні рістерінен тратын Мекен-жайлар формасын жасаыз. Бл форманы кесте трінде берііз жне Василисаны телефоны мен мекен-жайын табыыз.

Аты рісіне курсорды орналастырамыз;

Тзету(Правка) менюіндегі Табу(Найти) командасын орындаймыз немесе Саймандар панеліндегі батырманы олданамыз. Егер ашылан <Аты рісіндегі іздеу > (Поиск в поле Имя) схбат терезесі форманы жауып трса, онда оны міндетті трде «ысырыыз».

Іздеу лгісі ретінде Василиса- атын енгізііз. Сізді жазбаызда айталанатын ат тадаыз. Алашы адам(Первое вхождение) батырмасын басыыз. Сізді формаызда, Іздеу(Поиск) терезесіні астында орналасан, бірінші кезекте сйкес аты бар жазба орналасады. араыз, сол адрес пе жо па, йтпесе программа сондай атпен таы бір адресті табады (егер ондай болса). Осылайша, тадалан атпен барлы адресатты арап шыуа болады жне керектісін табуа болады.

Егер сіз з адресіізді тапсаыз, Іздеу(Поиск) схбат терезесін жабуа болады. Іздеу тек ана Аты рісі (алдын-ала курсор орналастырылан ріс) мліметтері арасында ана жзеге асырылады. Бл - Іздеу облысы ауыстырышы аымдаы ріс жадайында орналасанда ана іске асады. Егер ауыстырышты Барлы рістер жадайына ойса, онда лгімен сйкес келу барлы бар рістер бойынша тексерілетін болады.

Бдан баса, сізді лгімен сйкес келетін ртрлі варианттарды тадауа ммкіндігііз бар.

Сйкес келу ашылан тізімінде ш ммкіндікті біреуін тадауа болады:

1. рісті кез келген блігімен - лгіні сйкес келуін ріс рамыны кез келген блігінен іздеуге болады. Мысалы, "Ира" лгісі шін "Кира" жне "Ираида" табылан.

2. ріс бтіндей - оны рамы лгімен толы сйкес келеді.

3. ріс басынан бастап - лгімен сйкес келу ріс рамыны басынан бастап ізделеді. Мысалы, "Ира" - лгісі шін "Ираида" табылады, біра "Кира" емес.

Сондай-а іздеу баытын анытайтын да ммкіншілік бар:

ü Жоары арай - аымдаы жазбадан бірінші жазбаа арай;

ü Тмен арай - аымдаы жазбадан соы жазбаа арай.

Егер сіз символдар регистрін есепке ала отырып, іздеуді йымдастырыыз келсе, онда сйкес жалаушаны ойыыз.

 

Фильтрді жасау жне олдану

 

Мекен-жайлар формасын кесте трінде беріп жне барлы Василисаларды мекен-жайларын табыыз.

Фильтр - бл жазбаларды тадап алу шін немесе оларды сорттау шін арналан шарттар жиынтыы.

1. Форманы кестелер режимінде берііз.

2. Жазбалар - Фильтрді згерту.(/Записи - Изменить фильтр/)командасын орындау. Бл команда <Фильтр> терезесінде та ?>