Дріс. Желдету жне салындату жйелері

Дрісті масаты: р трлі топтар мен блмелерді трлерін желдету мен салындату жйелерін жобалау, олара ойылатын талаптар: санитарлы-гигиеналы, рылыс-жинатау, архитектуралы жне пайдалану талаптары.

Желдету– блмелердегі жылуды, ылалдылыты, зиян жне баса заттарды арты блінуін жою шін ауаны алмасуы, ол ызмет крсететін немесе жмыс ауматарында рсат етілетін метеорологиялы шарттармен жне тазалыпен амтамасыз ету масатында жргізіледі.

Салындату - жабы блмелерде ауаны барлы немесе жеке параметрлерін автоматты трде алыпта стау, ол адамдарды кіл-кйіне, технологиялы рдістерді жргізуге олайлы метеорологиялы шарттармен амтамасыз ету масатында жргізіледі.

Ылалды ауа – желдету рдісіні негізгі жмысты ортасы. Ауаны асиеттері жылы ылалды жадайымен, газды рамымен жне зиян газдарды, булар мен шаны рамымен аныталады. Атмосфералы ауа газдарды оспасы болып табылады, ол рашан ылалды. Атмосфералы ра ауаны химиялы рамына кіреді: клемі бойынша 78% азот, шамамен 21% оттегі, 0.03% кміртегі ышылы, инертті газдарды, стуекті, озонны аз млшері.

Ылал ауаны негізгі параметрлері мына параметрлерді бірігуі арылы аныталады: ауа температурасы t_В, салыстырмалы ылалдылы %, ауаны озалыс жылдамдыы V_В м/с, зиян оспаларды шоырлануы С мг/м³, ра ауадаы d г/кг ылал рамымен , жылу рамымен немесе энтальпиямен I кДж/кг.

Салыстырмалы ылалдылы - , бір температурада аныпаан ылал ауадаы су буыны Р_n парциалды ысымыны сол температурадаы аныан ылал су буыны Р_nн парциалды ысымына атынасы

(9.1)

Салыстырмалы ылалдылы кезінде 100% ауа толыымен су буымен аныан, жне оны аныан ылалды ауа деп атайды. <100% кезінде ауа су буларын ызып кеткен жадайда стайды, жне оны аныпаан ылалды ауа деп атайды. Ылал рамы – ылалды ауадаы ра блікті массасыны бірлігіне келетін су буыны массасы.

(9.2)

Мндаы В – ауаны барометрлік ысымы, ол ра ауаны Р_п жне су буыны Р_пн парциалды ысымдарыны осындысына те.

аныан алыпта болатын су буларыны парциалды ысымы температурадан туелді.

Ылал ауадыа жылуды рамы немесе энтальпия, кДж/кг, - жйені ішкі энергиясыны осындысына те термодинамикалы шама.

(9.3)

мндаы I-d ылал ауаны диаграммасы, оны ауаны желдету мен салындату жйелеріні есептеулерінде олданылады. [1].

I-d диаграммасында ауаны термоылалды жадайын анытайтын барлы параметрлер байланысан: I, d, t, , Р_П. I-d диаграммасын олдана отырып ауаны термоылалды жадайыны е маызды екі параметрін анытайды: ауаны шы нктесіні температурасын t_p жне ауаны дымыл термометріні температурасын t_m.

Рсат етілген параметрлер – блар адама за уаыт бойы жне жйелі трде сер ете отырып, адамны физиологиялы ммкіншіліктеріні шектерінен шыпайтын, бларды сері кезінде азаны ызметтік жне жылу жадайыны згерістері тез арада алыпа келеді. Желдету мен салындатуды есептегенде жылды ш есептік кезеін арастырады: жылы, тпелі жне суы. Жылы кезе сырты ауаны температурасы +10°С жне жоары болуымен сипатталады.

тпелі кезе — бл шартты кезе, оны параметрлері елді барлы айматарына бірдей етіп алынады: ауа температурасы +8°С, энтальпия 22,5 кДж/кг.

Желдету жне салындату жйелеріні жіктелуі

Желдетуді негізгі масаты – блмедегі ауаны рсат етілген параметрлерін алпында сатау – трлі жолдармен орындауа болады. Блмелерде ауалы ортаны ру шін, орнатылан санитарлы – гигиеналы нормаларды жне технологиялы талаптарды анааттандыратын салындату жне желдету жйелерін тадау, имаратты таайындалуына, абаттарынан, блмелерді мінездемелерінен жне зиянды заттарды блуінен туелді.

оамды жне азаматты имараттарды желдету жйелері таайындалуы бойынша сырмалы (жіберуші) жне тартып алатын болып жіктеледі, жалпы ауыспалы немесе жергілікті желдетуді амтамасыз ететіндер.

Жіберуші жйелер – блмеге ауаны беретін жйелер. Сырмалы жйелер сырты тазартылан жне жылытылан ауаны (жылды суы кезеінде) блмелерді жмысты аумаына, адамдарды тіршілік ететін аумаына жібереді.

Блмеден ластанан ауаны жоятын жйелер тартып алатын (созып алатын) жйелер деп аталады. Бндай жйелер делген ылалды ауаны оны жиналан орнынан, детте блмелерді жоары аумаынан жояды.

Жіберу ауа озалысыны табии озуымен, ашы терезелер немесе арнайы аэрационды саылаулар арылы орындалады. 9.1сурет

Блмелердегі ауа ауысуын йымдастыру тсілі бойынша желдету жйелері жалпы ауыспалы, жергілікті, шектеу, аралас, авариялы болып блінеді.

Жалпы ауыспалыжелдету блмені толы клемі бойынша ауалы ортаны бірдей шарттарын руды (температураны, ылалдылыты, озалмалылыты жне ауаны тазалыын) амтамасыз етеді. Жергілікті желдету талап етілетін санитарлы-гигиеналы шарттарды блмені тек шектелген аумаында ана руды амтамасыз етеді

а — тзулік, блмені жмыс аумаында ауаны таратуымен;

б — тзулік, ауаны жинаталан таратуымен;

в — ішкі ауаны айналмасымен.

1 – ауа апалы шахта; 2 – сырмалы (жіберуші) камера; 3 - желдеткіш; 4 – ауа жргізгіш; 5 – жібергіш тор; 6 - айналмалы саылау; 7 – айналмалы ауа жргізгіш; 8 – тбелік желдеткіштер; 9 – тартып алыш желдеткіш; 10 – тартып алатын торлар; 11 – табии тартып алу арылы желдету.

9.1 Сурет - желдетуді жіберетін жне тартып алатын жйелеріні слбалары жекелегенде жмыс орындарында. Шектеуші желдету зиянды блінулерді тікелей ндіруші ондырыларда аулау шін арналады, ол блмеге зиянды заттарды тспеуін амтамасыз ететін арнайы баспаналар мен шатырларды кмегімен орындалады. Желдетуді аралас жйелері жергілікті немесе шектеуші желдетуімен жинатарды білдіреді.

Авариялы желдету кп клемде зиянды блінулер кенеттен тсуі ммкін блмелерге арналады. Желдетуді жіберуші жне тартып алатын жйелеріні нсалары 9.1 суретінде крсетілген. Блмені ызмет етуші ауматарында ауаны тарату ммкіндігі бар (9.1а суретте) жне блмеге ауаны бір немесе бірнеше аыстармен шоырландырып жіберу(9.1 б сурет). Бл жйеде ыс уаытында жылуды немдеу шін ішкі ауаны айа алмастыруды жргізеді (9.1 в сурет).

а)

а – кп абатты трын жне кімшілік имараттар шін;

б – нерксіптік имараттар шін

9.2 Сурет – ауа озалысын табии оздыру арылы жалпы ауыспалы каналды желдетуді тартушы жйелеріні слбалары

Жіберуші жалпы ауыспалы каналсыз, табии оздырумен (аэрационды тсім) – нерксіптік имараттарда жылуды айтарлытай шыындарымен, жазды шарттарда трын жне кімшілік имараттарды жне т.б. Тарту арылы желдету (9.2 сурет) механикалы жандандырумен жалпы ауыспалы каналсыз, негізінен сырты оршауды ойыында орнатылады – негізінен ндірістік ксіпорындарда периодты желдету шін немесе жаз уаытында тартуды жоарылату шін. Тартатын желдету жалпы ауыспалы каналды механикалы жне табии оздырумен – имараттарда (9.2 б жне 9.2 а суреттерде)

Салындатуды блмені ызмет ететін ауматарындаы алыптандырылатын жиілікті жне ауаны тиімді метеорологиялы параметрлерін амтамасыз ету шін арастыран дрыс. Ауаны салындату жйелері орталы жне жергілікті, жыл бойы жне маусымды болып жіктеледі.