Бкіл лемге тарату

АРА ЖШІК” ІШІНДЕГІ ЖМЫС

 

Сабатаы оыту шін баалау

Пол Блэк пен Дилан Уильям здеріні «ара жшік ішінде» атты кпке танымал мааласында алыптастырушы баалауды жасарту оушыларды лгерімін артыратынын крсетті. Тменде олар ріптестерімен бірлесіп малімдерге здеріні жмыс дістерін згертуге, ал оушылара здеріні мінез-лытарын згертуге кмектескен, сол арылы р тарап оу шін з жауапкершілігін тсінген жоба туралы гімелейді.

 

Пол Блэк, Кристина Хэррисон, Клэр Ли, Бетан Маршалл жне Дилан Уильям

1998 жылы «ара жшік ішінде» атты маала журнал бетінде пайда болды1. Содан бері біз «Сыныпта баалау арылы оытуды стандарттарын арттыру» атты маалада берілген масаттара ол жеткізу шін ажетті практикалы кезедер туралы кп нрсе білдік.

«ара жшік ішіндені» бірінші тарауында біз ш сраа жауап бермек болды. Бірінші, алыптастырушы баалауды жасартуды оытуды стандарттарын арттыратындыыны андай да болмасын длелдері бар ма? Жауап ныыз И болды, орытынды бірнеше елдерді зерттеушілері жариялаан 250-ден астам маалалара жасалан шолуа негізделген болатын2. Тек білім берудегі кейбір жобаларда ана стандарттарды арттыруды ажеттілігі туралы тжырымды олдайтын, кшті длелді базалары болды.

Бл сраа птайтын жауап алынандытан, екінші сра туындады: ай баытта жылжу керектігіні дйекті длелі бар ма? Бл жолы да олжетімді фактілерге арап, аны И деген о жауап алды, сонымен атар жадайды толы бейнелейтін бл жауап басты ш проблеманы анытап берді: 1) малімдер оытуда олданатын баалау дістері оушыны оуа деген ынтасын арттыруда тиімсіз, 2) белгі ою арылы баалау тжірибесі оушыны жеке тла ретінде жетілуіне емес, бсекелестікке ерекше мн берілуіне алып келеді жне 3) бааа берілетін тсініктемелер детте балалара, сіресе нашар лгеретін, яни «абілетім» жо, сондытан ои алмаймын деп санайтын оушылара кері сер етеді.

 

Пол Блэк – Лондон Патшалы колледжіні Ксіби оыту жне білім департаментіні ебек сіірген профессоры, Кристина Хэррисон сонда жаратылыстану ылымдарыны малімі болып істейді. Клэр Ли – Уоркшир графтыы малімдер кеесіні кеесшісі. Бетан Маршалл – Лондон Патшалы колледжі Педагогикалы факультеті Ксіби оыту жне білім департаментіні аылшын тілі малімі. Дилан Уильям – Білім саласындаы тестілеу ызметі Оыту мен оуды зерттеу орталыыны (Принстон, Нью Джерси) директоры. Олар Медуэй мен Оксфордшир графтыыны жергілікті білім беру органдарына, осы жобаа тікелей атысан мектептерге, сіресе здеріне сондай зор жауапкершілік артан малімдерге алыстарын білдіреді. Бл маалаа негіз болан жмыс Нафилад оры мен АШ-ты лтты ылым орыны олдауымен оыту мен оуды жасарту масатында Стэнфорд университеті жанында ткізілген Сыныптаы баалау жобасыны аясында ткізілген. Біра осы маалада айтылан пікір авторлара тиесілі. 2004 жыл, Дилан Уильям.

алай болан кнде де, шінші сра туындайды: алыптастырушы баалауды алай жасартуа болатыны сипатталан материалдар бар ма? Бл сраты аны жауабы жо еді. Материалдарда жасартуа арналан кп идеялар сынанына арамастан, онда малімдерге осы идеяларды здеріні сабатарында олдануа ммкіндік беретін тетіктер болмады. Біз малімдер «бл идеяларды іске асыруа арналан мірден алынан ртрлі мысалдара» мтаж деп шештік.

 

Саяхат: Малімдермен бірге оу

1998 жылдан бастап біз бірнеше бадарламаны жоспарлап, іске асырды, онда Англиядан келген малімдер тобы здеріні сабатарында инновациялы тжірибелерді дамытуа олдау крсетті. Ол шін бірінші мааладаы идеялар пайдаланды. Бл рекет алашы сынысты толытай растап, сонымен бірге кптеген жаа практикалы дрыс жаалытарды ашуа трткі болды. Сондытан азір біз сыныптаы баалауды жасарту туралы дрыс кеес бере алатынымыза сенімдіміз.

 

ПМОБЖ» жобасы

ажетті зерттеу жмысын жргізу шін бізге осымша ызметпен айналысып, туекелге баруа дайын малімдер тобымен ынтыматасты орнату ажет болды, сондай-а бізге оларды аудандары мен мектептеріні олдауы ажет болатын. Nuffield оры бл жобаны молынан аржыландырды, соны арасында біз Англияны отстігіндегі Оксфордшир мен Мэдуэй атты екі ауданды тадап, оларды кімшілігі мселені тсініп, бізбен ынтыматасты орнатуа келісімін берді. р аудан ш орта мектепті тадады: Оксфордшир ш аралас мектепті тадаса, Медуэй бір аралас мектепті, бір ер балалара жне бір ыз балалара арналан мектептерді тадады. р мектеп екі жаратылыстану ылымы малімін жне екі математика малімін тадады. Біз р мектепті директорымен жоспарларды талылап, 24 маліммен бірінші кездесуді белгіледік. Осылайша, 1999 жылы атар айында «Патшалы-Мэдуэй-Оксфордширдегі алыптастырушы баалау жобасы» (ПМОБЖ) (King’s-Medway-Oxfordshire Formative Assessment Project - KMOFAP) пайда болды.

Жоба туралы барлы апаратты бізді «Оыту шін баалау: Тжірибеде олдану» атты кітаптан табуа болады3. Бізді ала ойан масатымыз зерттеу нтижелеріне ол жеткізу болды. Мнда сынылан орытындылар Патшалы колледжді командасы сабатара атысаннан кейін алынан мліметтер мен баылаулара, барлы малімдерді кездесулеріні хаттамаларына, малімдерден алынан схбаттар мен оларды здері жргізген сауалнамалара, оушылар топтарымен ткізілген бірнеше гімелерге негізделген. Басында біз жаратылыстану ылымы жне математика малімдерімен жмыс істедік, соынан зерттеу кеейтіліп, жобаа сол мектептерді аылшын тіліні малімдері жне баса мектептерді баса пндеріні малімдері шаырылан болатын.

 

Бкіл лемге тарату

Жобаны даму барысында біз осы мселені баса кеесшілермен жне малімдермен талылау туралы кптеген сыныстара жауап бердік. Наты айтанда, 5 жылды ішінде осындай 400-ден астам гіме ткіздік. Олар барлы оу пндерін жне екі оыту дегейін: бастауыш жне орта мектепті амтыды. Бдан баса, кейбір бастауыш мектептермен траты ынтыматасты орнатылды. Бны барлыы бізді жалпы орытындыларымыз барлыы шін те пайдалы болады деген сенім тудырды, алайда трлі жастаы топтар мен оу пндері шін кейбір маызды тетіктер згеріп жатуы ммкін. Оны стіне, Стэнфорд Университетіні тобы Патшалы Колледжбен бірлесіп Калифорния мектептерінде осындай дамыту жобасын ру шін лтты ылым орынан ашалай аражат алды. Осы аржыны арасында жмысымызды кеейтуге ммкіндік алды. Біз сондай-а жобаны басшы тобын ран бірнеше кіметтік йымдарды жеке тлаларынан материалды олдау алды, кеес беріп, насихат жргіздік, сол арылы Англия мен Шотландияны білім беру саясатыны басты таырыбы – оыту шін баалау екеніне кз жеткізуге кмектестік.

ОЫТУ ШІН БААЛАУ t Оыту шін баалау – бл басым міндеті оыту масатын оушыларды білім алуа ынталандыратындай етіп руды кздейтін кез келген баалау. Сондытан ол деттегі баалаудан ерекшеленеді, деттегі баалау бірінші кезекте зыреттілікті растап немесе рейтинг жргізу, баылауа арналан. Малімдер мен оушылар басаларды не зін баалаанда тсініктеме ретінде пайдалана алатын, болмаса здері атысатын оыту дерісін згерту шін олдана алатын апарат берсе, бндай баалау ызметі оуа кмектесе алады. Нтижелері расында да оыту мен оу ажеттілігін анааттандыру шін олданылса, мндай баалау «алыптастырушы баалау» болма.