Жіктеуге негізделген кері байланыс

Оушылара оларды ауызша жне жазбаша жмыстарына атысты айтылан пікір сыни сипатта болады. Зерттеу эксперименттерінен крініп отырандай, егер тсініктеме беру трінде пікір білдірілсе, бл оытуды жетілдіруге ыпал етеді, ал санды балл немесе баа алу керісінше кері сер етуі ммкін, себебі оушылар бааны алдындаы тсініктемелерге кіл аудармайды⁵. Малімдер бндай нтижелерге айран алуда, алайда кейбіреулері баа оюдан бас тартып, бндай жадайларда оушыларды зіні жмысын жасартуа баытталан істері анарлым німді деген тжырымды растап отыр.

Кптеген малімдерді балл немесе баа емес, тсініктеме жазылан жмыстарын аланда оушылар андай жадайда болатыны толандырады. Дегенмен, бл мектеп саясатына айшы келуі ммкін:

Мені баа ою тжірибем мектеп саясатына сйкес келетін баа ойылып, масаттары жазылан тсініктеме беруден бастап, тапсырма берілген тсініктеме жазуа дейінгі жолдан тті. Баа ойылмаан жадайда оушылар масаттармен, тзетулермен анарлым німді жмыс істейді. Клэр (Ли) егер тапсырмаа тсініктемелермен бірге баа да ойылан болса, оушылар тсініктемелерді оуа те аз уаыт жмсайтынын бірнеше рет крген екен. азір зім тадаан сыныпта мен мынадай жмыс тртібін орнаттым:1) баа ойылмайды, тек тсініктеме беріледі; 2) нені жасы жасаланын, ал нені лі де пысытау ажеттігін крсететін тсініктеме беру; 3) осымша тапсырманы келесі баалаана дейін орындауа болатын клемде беру. – Нэнси, Riverside мектебі.

 

Оушылар бны алай абылдар деген бастапы орыныш негізсіз екен, тіпті ата-аналар мен мектеп инспекторлары да жылы абылдады. Шынымен, оушылара тсініктеме беру ата-аналара белгілі бір балл немесе баа не шін ойыланын тсінуге тынысанша, оу мселесіне кбірек кіл блуге ммкіндік береді. азір біз й тапсырмасын баалауа кетіретін малімдерді кшін басаа аударуа болады деп санаймыз. Балл немесе баа оушылара оларды жмысын алай жасарту керектігін айтпайды, сондытан бл тсілді оларды білімін арттыруа ыпалы болмайды.

Бастапыда тсініктеме беру кп кш ажет етеді, себебі малімдерге здері айтатын тсініктемені сапасын адаалау керек. Тиімді тсініктеме беру туралы идеялар мен тжірибе алмасу масатында орнаан малімдер арасындаы ынтыматасты те пайдалы, бл тжірибе кері байланысты жиі олдануа сер етеді. алай десекте, оушылар оларды алдаы жмысында басшылыа алатын болса, тсініктеме оушылармен кері байланыс орнатуды тиімді ралы болма.

Алашы біліктілікті арттыру семинарынан кейін оушылара барынша мазмнды пікір беру шін жмысты баалауды баса амалын олданып кргім келді. Оушылар мені тсініктемеме назар аударандыын білу шін рдайым барлы жмыстарды айталап арай бермеу шін, оларды мені тсініктемеме реакциясын баылауды арапайым тсілін пайдаланып круді йардым. Мен 8-сыныптаы рбір оушымны дптерлеріні соы параында тсініктеме параын жргіздім. А4 клеміндегі параты сол жа блігі мені тсініктемелеріме, ал о жаы оушылара арналды, онда олар оларды жмысты істегендігін круге болатын паратара сілтеме жасайды. Тсініктемелер шын мнісінде маызды бола бастады, ал жмысты тексеруге мен бір сааттай ана уаыт жмсаймын. – Сиан, Cornbury Estate мектебі.

Тсініктемелерге назар аударуды кп жолдарын кездестірдік. Кейбір малімдер пай мен баа оюды млде тотатса, кейбіреулері бааны оушыларды дптерлеріне емес, здеріні жеке журналдарына оя бастады, згелері пай мен бааны оушылар малімні ескертпелерін орындааннан кейін оя бастады. Кейбір малімдер здеріні жмыса атысты жасы тсініктеме бергеніне кз жеткізуге кп уаыт жмсап ойып, содан кейін жіберіп алан уаытты орнын толтыру шін олар баса жмыстарды бааламайды, немесе аптасына бір рет дптерлерді бір блігін ана тексереді, болмаса оушыларды сол жерде орындалуы тиісті тапсырмаларды тексеруге тартады.

Сабатаы белгілі бір уаыт блігін жмысты тадап алынан блігін кшіріп жазуа арнау маызды тсіл болып саналады. Осылайша малімні олдауымен тсініктемеге кіл аударылады. Мндай тжірибе оушыларды сыныптаы жне й жмысындаы тапсырмалара кзарасын згертуі ммкін.

Жобаа атысушы малімдер пайдалы тсініктеме руа талпыныс жасаан кезде, оларды кпшілігі оушылара берген тапсырмаларын айта ру ажет екенін тсінді. Олар кптеген тапсырмаларды оушыны таырыпты тсінген/тсінбегенін анытау шін пайдалы екенін, ал біратар тапсырмалар кп жадайда апарат беруге баытталандыын анытады. Сондытан кейбір жаттыулар алынып тасталып, аландары згертіліп, жаадан жасартылан тапсырмалар осылды.

Ттастай аланда, малімні тсініктемелерін жасартуа баытталан басты идеяларды былайша жинатауа болады:

· ауызша жауап алумен атар жазбаша тапсырмалар да оушыларды дамытуа ыпал етіп, оып жатан таырыбыны маызды тстарын тсінетінін крсетулері тиіс;

· тсініктемелер нені жасы орындаланын, нені жасарту керектігін жне оны алай жасартуа болатынын крсетуі тіис;

· оушыларды тсініктемеге атысты рекет етуі бкіл оу дерісіні бір блігі ретінде кзделуі тиіс.

Бл жердегі басты орытынды малімні пікірі оушыларды ойлануа мжбрлеуге тиіс деген орытынды болып табылады, тек сол жадайда ана ол тиімді болма. Мндай реформаларды жзеге асыру малімдер мен оушыларды жазбаша жмыстара деген кзарасын згертуі ммкін, оушыларды жмысын баалау бсеке немесе бірдеені орытындысын шыару сияты сипатта болмай, негізінен білім алу барысындаы ерекше сатыа айналады.