Б.Майлин комедияларыны кркемдігі мен тілі.

Б. Майлин–клкiнi шеберi. Б.Майлин комедиялары бiр актiлi жне кп актiлi болып екiге блiнедi. Комедия – Б.Майлин шыармашылыыны басым блiгi. Себебi, автор асыр басындаы трмысы тмен, араылыы басым аза ауылдарындаы, елдi жаппай сауаттану кезiндегi клкiлi элементтердi негiзiнде болаша шыармасына мiрлiк басты желi ете алан. сiресе, улыы басым молдасыматарды айласы немесе “сауаттылыты жою” кезiндегi малiм алдына йелдерiн бергiсi келмейтiн ауылды аау еркектерiнi ылытары, бозбала мен бойжеткендер арасындаы клкiлi эпизодтар т.б. iс-рекеттерден тамаша сахналы туынды шыара бiлген. Бiр ескерерлiк Б.Майлиннi алдында аза драматургиясы тарихында лгi аларлы дл сондай деген сахналы нердi болмаанына арамай, туа бiткен талантына сйенiп,классикалы дниелердi мраа алдырды.

Б.Майлиннi “Ыбыраймыз, Ыбыраймын” (1928) атты диалогке рылан шаын леiнде Ыбырай байды заманындаы ктем дауысы, iсi мен, совет заманы, конфискация тсындаы шiп бара жатан, я, басылан кезенi, рi арапайым, рi орынды сздермен суреттейдi. Жалан спеттеу, немесе керiсiнше лдыратып жiберуге жол бермейдi.

Екі перделі «Неке ияр» комедиясын молданы сынаан, йел тедігін паш еткен шыарма деп ана тжырымдаса, драматургты бірталай олжаларын крмей кеткен болар едік.

Автор е алдымен комедияа лайы мірлік ситуацияларды стімен тадап алан. Революциядан брыны заманды бейнелейтін туындылар шін кп материалды бірі ретінде аралатын дниелерді жаа дуір жадайында комедияа зек етілуі зады былыс.

ыз кре бару, рдастар зілі, далы ритуалы, жастар арасындаы тсінбестік – екі кнні бірінде кездесетін жадай. Жаа заман мораліне сыйымсыз, тарих бетінен кшіп бара жатан институтты рсімдерін сахнада крсету арылы Майлин леуметік талапа жауап берер жігерлі клкі тудыра білген.

Алашы кріністе отыздаы Жомарт, ырытаы Крім отыздаы ср бойда Жленді ажап, таптап отыр. аза ішінде кімні жадайы иын. О жата сопиып затылмай алан крі ызды жадайы иын, басында йі, бауырында баласы жо ср бойдаты жадайы иын. Солар ср бойдаы мынау Жлен. Кісілігі, ірілігі жо, сйлер сзі жо осал.

Драматург рекетті сахна аталаптарына лайы рбітеді. рбір жаа персонажды зіне лайы ісі бар. Жеге зілі жігіттерді шымбайына батып бара жатыр. ызды Жленді жезде деп ойнап, шымшып алуы европалы драматургия тілімен айтанда, фарста кездесетін тсіл. Клкілі жадай Сары атынны келуімен лая тседі. уелі жамбастап, жымып, шапаннан бастайды. Оны реті болмаан со, аша алуа ойысады. у мйіз Крім баайына отырызбай сыратай жнелгендегі Сары атын сзі: «ой, ойбай, оны алып жаман атты боланша, алмайы та, кріспейік те…Етегін ашып отыран лімні ызы бл емес . . . Алан-берген еш нрсе болмайды: тек шейін пленшені ызын крсеткенде плендей алыпты»,-деген аты болмаса, берседер з мерейлері. Тіпті, бермей кетседер де, йіп ауыздарыды у шппен сртпедер».

Алдында ана тиынны есебін білмегенсіген кісі отыз сом аталанда тулап оя берді.

Жігіт пен алыдыты кездесу стін асыа ктеміз. Сырттай басы саудаа тскен ызды зі андай екен? Аайын-туысанны йарымымен буындары сыртылдаан шала кзді жасын клдетіп кете баратын ыздар халы аза дебиетінде аз айтылмаан. Заман згерістерін, мір былыстарын дл аарыш, сергек аламгер Майлин аза йеліні санасындаы заман тудыран жаалытарды р ырынан, жан-жаты бейнелеген жазушы.

Шымылды ішінде алаш рет кездесіп отыран жігіт пен ыз не айтыспа? рине, бірінші сзді азамат бастауы жн. Жілігіні майы жо, жетесіз Жлен программалап ойан робот іспетті. Алдында ана Жомарт йреткен сздер бар: «Амансы ба?», «Жасыыз нешеге келді?», «Тамыр бозбала бар ма, соны білейін деп едім» - осылар айтылады. ыз жауабы: «й шірік! «Іріген ауыздан шіріген сз шыады» деп… Сені ктіп отырмапын ой».

Тсінген адама жеткілікті нрсе. Біра кйкі Жлен достарыны йреткендерін лі аятап бітпеген, зіне тартып шатама болады. Шымылдытан шыа ашан ыз, не істерін білмей салы суа кеткен жігіт. Бан клмегенде айтесі. Ситуациядан, жадайдан туан клкі.

Екінші передеде баса да комедиялы-сатиралы жайттар бар. ызыла мтылан брілердей ата мінер, паракор Ылабай мен молда екеуіні некеияра берілетін дниеге таласанын креміз. ан базардаы наыз сауда теке тірес. Оыан жігіт Рахат пен милиционерді келуі бларды бларды стінен жай тсіргендей. Драматург милиционер аузына йел тедігі, революция жеісіне байланысты гіт-насихат сздерін салады. Поэзия айын, жаымды ыайда алынан персонажды ылыын автор зі де птап отыр. ділет тілеп, милицияа еріп жре берген ызыны кйігіне шыдай алмаан айралапты баласын сырттай саудалап, бту жасап жрген параор, пле Ылабайды тарпа бас салуы пъеса тартысыны оыс шешімі. Еріксіз клдіретін ызы шешім.

аза арасында енді орныып келе жатан жаа арым-атынастарды, сананы кптеген жазушылар жаымды кейіпкерлер рекеті арылы бейнелесе, Майлин трлі леуметтік орта адамдарыны клкілі істерін суреттей отырып, комедиялы, сатиралы шыармалар тудырды. Шаын клемді пъесаларды тартысы дуір талабына орайлас, мірге арап бой тзегенін креміз. Дер кезінде уаыт масатына абысып жазылан кейбір дниелер біраз ызмет атарып, кркемдік уатынан тез айрылып алатыны болады. рі заманында актуалды мселе ктерген, рі нер тарихында тере із тастаан шыарма сирек олжа.

 

Билет