Кркем бейнені идеялы-эстетикалы мазмны.

Кркем бейне – 304050108051%22HYPERLINK%20%22http://kk.wikipedia.org/wiki/%D3%98%D0%B4%D0%B5%D0%B1%D0%B8%D0%B5%D1%82%22дебиетте"HYPERLINK "%82%22HYPERLINK%20%22http://kk.wikipedia.org/wiki/%D3%98%D0%B4%D0%B5%D0%B1%D0%B8%D0%B5%D1%82%22дебиетте"дебиетте, 380051%22HYPERLINK%20%22http://kk.wikipedia.org/wiki/%D3%A8%D0%BD%D0%B5%D1%80%22нерде"HYPERLINK "%80%22HYPERLINK%20%22http://kk.wikipedia.org/wiki/%D3%A8%D0%BD%D0%B5%D1%80%22нерде"нерде (сурет, музыка, театр, кино, т.б.) мір былыстарын жинатап, типтендіріп, бейнелі крініс трінде суреттеу лгісі. К. б-де кпке орта сипаттар мен жекелік сипаттарды штастырып, даралап крсету ласып жатады. Осы ттасты бірігіп крінгенде кркем образ, кркем бейне туады. дебиетте адамны Кркем бейнесін суреттегенде жазушы оны кескін-тласын, іс-рекетін, мінезін, сол ортаны, дуірді згешеліктерін танытатын типтік сипаттармен сомдап, сонымен атар, кейіпкерді жеке басына тн тлалы ерекшеліктерін де даралап крсетеді. Кркем бейнені типтік сипаты оамды мірді ішкі сырын, мнін ашып беру шін андай ажет болса, оны даралыы мен зіне тн ерекшеліктерін айшытау адам тласын, іс-рекетін, мінез-лын кзге айын елестету шін, натылы алпында кріп-білу шін де сондай ажет. Адамны типтік бейнесін, типтік характерін суреттеу оамды мірді ыр-сырын жан-жаты, тере аша білгенде ана тымды болады.

Кркем бейне – натылы пен жалпылыты бірлігі. Ол сз болып отыран былыстар туралы крнекі ымдарды тууына сер етеді, деби шыарма кейіпкеріні наты мірлік жадайа тасымалдану оырман эмоциясын тудырады. Оны абылдау оырманнан «эмпирикалы жалпылауды» олдануды ажет етеді, яни оырманда мірлік жадайлар жне жадайлардаы адамдарды зін - зі стау, іс–рекеті туралы жалпы тжірибесі болуы керек. Дегенмен, адекватты эстетикалы абылдау шін тек мтінні негізінде наты бейнелерді тууы жеткіліксіз. Олар оырман тсінігінде кркемдік – идеялы мазмнны бір ыры ретінде алыптасуы ажет. Оырман шін е иыны – осы. Егер шыармадаы суреттелетін болмысты абылдау оырманда кейіпкермен бірге ойланып – сезінуді, оны бейнесі мен з ойыны ндесуі сезімін тудырса, оырман мны шыарманы идеялы мазмны ретінде абылдайды. Сондай – а туындыны кркемділігіні крсеткіші ретінде оырмандарды кбі «жазылан дниені тсінуді» санайды. Біра мндай жадайда шыарманы идеялы мазмны оырман шін белгісіз болуы ммкін. Сондытан, эстетикалы абылдау шін бейнеленген нрсені айын елестете алу жеткіліксіз. Осындай елестету рашан кркем елестету, яни эстетикалы ндылыты крсететін образды жалпылау бола алмайды. Яни, эстетикалы абылдау шін кркем шыармадаы былыстарды, болмысты елестету жеткіліксіз. Бл – кркемдік елестету, кркемдік сезіну болуы тиіс.

Кркем образ – кез келген былысты авторды пайымдауы арылы сипаттайтын иялды нтижесі. Образ – крделі былыс, оны бойында жалпылы та, жалылы та асиеттер кездеседі.

Мысалы, Мхтар уезовті «Абай жолы» эпопеясы жалпы аланда ХІХ асырдаы аза даласындаы леуметтік, адамгершілік мселелерді жинатаан кркем образ (бейнесі) болып саналады. Шыармадаы Абай, нанбай, Дркембай, Оразбай, аратай, Ербол, Зере, лжан, Тожан, йгерімдер р алуан мінез бен р трлі леуметтік топты кілдері ретінде райсысы дара жне жеке образдар, сонымен атар олар ттастай бір-бірімен р илы атынастаы сол дуірді бтін бір бейнесін райды. Оларды біреуін роман сюжетінен алып тастау сол кезені аиат шындыын толы тануымыза лкен кедергі келтірген болар еді. Сондытан аталан романдаы барлы образдар жйесі жинатала келіп, бір бтін образ секілді аиат шындыты танытуа ызмет етеді.

Таы бір есте стайтын нрсе, біз алайы-аламайы, кез келген суреткер з шыармасында крінеді, араласады, белгілі бір оиалар мен рекеттерге атысып отырады. Кркем образдаы субъективтілік оны мазмныны ажырамас бір блігі ретінде мір среді, объективтілікпен органикалы жаынан біте айнасып кетеді, сонымен атар суреткерді суреттелетін былыса беретін баасын, атынасын білдіреді. Біз шыармада нені слу, нені айылы, нені аса, нені клкілі деп са, ол – суреткерді ойы, авторды шешімі деп тсінгеніміз жн.