Таырыбы: ЭЕМ жадысындаы мліметтерді крінісі

 

Орындаан: Башенов Е

Тексерген: Мханова А

Тобы:ПО-14-11

 

 

Алматы 2016 ж

Жоспары

I. Кіріспе блім

ЭЕМ туралы жалпы тсінік

 

II. Негізгі блім

ЭЕМ жедел жадысы

Дискідегі информацияны жинатауышы

 

III. орытынды блім

ЭЕМ- есте сатау рылылары

 

ЭЕМ-ні жедел жады

Оперативті есте сатау рылысы немесн ЭЕМ-ні жедел жады (RAM), сондай-а траты есте сатау рылысы (ROM) компьютерді ішкі жадын райды, осы екеуімен процессор жмыс кезінде млімет алмасып отырады. делуге тиісті кезкелген млімет алдымен компьютерді сырты жадынан (магниттік дискілерден) жедел жадына жазылады.

Компьютерді жедел жадында осы мезетте дереу делуге тиіс млметтер мен программалар саталады. Информация керек кезінде магниттік дискінен жедел жада кшіріліп, делген со олар айта сырты жада жазылып ойылады. Жедел жадта информация тек жмыс сеансы кезінде саталып, ондаы млімет ЭЕМ сндірілгенде немес еэлектр торабында аау болып, ток шкен шатарда ізсіз жоалады. Осыан байланысты рбір адам зіне за уаыт керек болатын информацияны жоалтып алмауы шін оны отын-отын магниттік дискіге жазып отыруы керек.

Компьютерді жедел жадыны клемі скен сайын оны есептеу жылдамдыы да артады. Информация клемін лшеуде сегіз биттен (бір мен нл тізбегі) тратын байт бірлігі олданылатыны белгілі. Осы лшем бірлігі арылы жедел жадтаы не мегниттік дискеттегі саталатын информация 360кб, 720кб немесе 1,44 Мб болып жазылуы ммкін. Мнда 1кб (1 килобайт)=1024байт, 1Мб (1 мегабайт)=1024кб, ал венчестер деп аталып жрген атты дискіде 1000-10000Мб (1-4 Гигабайт) жне одан да клемді информация жазылып саталады.

детте IBM PC XT (брыны модель) компьютерлеріні жедел жадыны клемі 640 кб, IBM PC AT шін – 1 Мб-тан жоары, ал оларды жоары модельдері 1-ден 16Мб-а дейін, біра оны клемі 32 Мб не одан да жоары бола береді – жедел жадты клемін оны негізгі ташасына микросхема оса отырып лкейтуге болады.

Компьтерді жедел жадынан згеше оны траты жады бар, ол згертілмейтін информацияны сатайды, ешкім оны шіріп айта жаза алмайды, оны тек оуа болады. детте траты жадты клемі шаын 32-64кб шамасында. Траты жада керектеі программалар оны шыаратын заводта жазылады, олар кбінесе компьютерді ток кзіне жалаан кезде оны тексеріп іске осу шін ажет.

Сыйымдылыы 1Мб немесе одан жоары болып келетін компьтерлерді жедел жады екі блімнен трады – алашы 640кб олданбалы программалар мен операциялы жйе шін, ал аланы тмендегідей масаттара пайдаланылады:

- операциялы жйені алашы жктемесін жне компьтерді жмыса жарамдылыын тексеретін операциялы жйені блігін сатауа, сондай-а тменгі дегейдегі арапайым енгізу-шыару жмыстарын орындау шін;

- экрана кескіндерді беру шін;

- компьютерді осымша рылылары мен бірге жктелетін операциялы жйелерді ртрлі кеейтілген мліметтерін сатау шін ажет болады.

Жедел жадты клемі туралы сз боланда, оны бірінші блігі туралы айтылады, ал ол кейбір программаларды орындауа жеткіліксіз болып алады. Міне, осындай сттерде компьютерді жедел жадыны кеейтілген блігі (extended) мен осымшасы (expanded) пайдаланылады.

INTEL фирмасыны 80286, 80386SX жне 80486SX сияты процессорларды 1-16Мб жедел жад клемімен, ал 80386 жне 80486 процессорлар - 4-8Мб клемімен жмыс істей алады. Біра операциялы жйе лкен клемді жадты толы пайдалана алмайды. осыша жадты пайдалану шін арнаулы программалар – “драйверлер” жасалынады, олар олданбалы программадан тапсырма алады да, процессорды “оралан режим” жйесіне кшеді. Тапсырманы орындаан со, драйвер алашы режимге кшуді амтамасыз етеді де, микропроцессор жмысты алыпты режиміне ауысады.

Процессорды те жылдам істейтін таы бір шаын клемді жады бар, оны кэш-жад (Cash) немесе бркеме-жад деп атайды. Ол жедел жад пен процессорды жмысын жылдамдату шін аралы днекер жад ретінде пайдаланылады.

Процессордан блек компьтер рамында:

- ЭЕМ рамына кіретін (дисплей, диск жне т.с.с.) ртрлі рылылар жне оларды жмысын басаратын электронды схемалар (контроллерлер);

- Енгізу-шыару порттары, олар жйелік блока ртрлі принтер, графиксызыш, тышан тетігі трізді шеткері рылыларды тіркейтін кпразрядты байланыс рылылары трінде болады.

Енгізу-шыару порттары ішкі негізгі рылылары мен байланыс жасайтын арнайы порттан жне шеткері рылыларымен (принтер, тышан тетігі т.с.с.) байланыстыратын жалпы масаттаы порттардан трады. Жалпы масаттаы порттар LPT1-LPT3 деп белгіленетін параллель жне COM1-COM3 болып белгіленетін тізбекті бліктерге жіктеледі. Параллель порттар жмысты жылдам істейді, біра байланасу шін кбірек сым шоырларын керек етеді (принтермен жаласатын порт параллель, ал модеммен телефон желісі арылы байланысатын порт тізбекті трге жатады)

 

Дискідегі информация жинатауыш

Информация жинатауыштар – кез келген ЭЕМ-ні ажетті блігі – оларды кбінесе информацияны сырты жинатауыштары немесе компьютерді сырты жады дейді. Олар клемді информацияны за сатау уаыт шін ажет жне ондаы мліметтер ЭЕМ-ні жмыс кйіне байланысты болмайды. Сырты жадта кез келген программа немесе жай мліметтер сатала береді, сол себепті оны рбір адамны мліметтеріні кітапханасы деуге болады.

ДЭЕМ-дерде информацияны жинатаушы рлін магниттік дикілердегі жинатауыштар атарады, оларда мліметтерді тікелей оуа не жазуа болады. Соы кездерде ДЭЕМ-дер шін магниттік таспадаы жинатауыштар – стримерлер шыты, біра олар те клемді млімет сатай аланмен, оу-жазу жмыстары бірте-бірте тізбектей іздеу арылы жай жргізіледі. Сол себепті стримерлер магниттік дискідегі жинатауыштарды ауыстыра алмайды, тек толытырады.

Магниттік дискідегі жинатауыштар (НМД – накопитель на магнитных дисках) екі трлі болады: иілгіш магниттік дискідегі жинатауыш (ИМДЖ) (НГМД – накопитель на гибких магнитных дисках) жне атыл магниттік дискідегі жинатауыш (МДЖ) (НГМД – накопитель на жестких магнитных дисках).

атты дискідегі млімет жинатауыштар (винчестер) информацияны траты сатауа арналан. 80286 процессорлы IBM PC-де атыл дискіні млімет сыйымдылыы 20-40Мб, 80386SX,DX жне 80486SX (SX- бір процессорлы, DX- екі прцессорлы) – 300Мб-а шейін, 80486DX – 500 – 600Мб, ал Pentuim – 1-40Гб-а шейінгі дегейде немесе одан да жоары болады.

атыл диск орнынан алынбайды, ауа кірмейтіндей жабы корпуса салынып, жйелік блокта орналасады. Ол екі жаына да млімет жазылатын бір дистеге біріктірілген бірнеше дискілерден трады. Иілгіш алмалы-салмалы дискетке араанда винчестерге те кп млімет клемі сияды, сондытан оны пайдалану те ыайлы.

Иілгіш дискідегі (дискеттегі) жинатауыштар бір компьютерден екінші компьютерге млімет алмастыру шін, зір жмыса ажет емес информацияны сатап ою шін, атыл дискідегі мліметтерді архивтік (тыыздалан) кшірмесін алу шін керек.

Жмыс процесінде р адам зіні мліметтері мен программаларыны дискіде алатын клемін білуі тиіс жне дискіде анша бос орын аланын адаалап, дискіні клемін тиімді пайдалануа тырысуы ажет.

Иілгіш диск (дискета) – табаша пішінді, бетіне абыршы трінде магнитті оспа жаылан иілгіш диск. Дискетті пластмассадан жасалан апшыында оан млімет жаздырмауа болатын кішкене тіктртбрышты ойы бар жне млімет жазу-оу кезінде дискіні бетімен байланыс жасайтын магниттік бастиекті жылжитын орны пластмасса апшыта ашы болады.

Дискетті негізгі параметрі – оны диаметрі, азіргі шыарылатын дискеттер шін бір ана стандарт бар – ол диаметрі 3,5 дюймдік дискеттер, яни дискетті диаметрі 89 мм болады.

IBM PC XT, AT компьютерлері шін диаметрі 5,25 дюймдік (133 мм) дискеттер олданылан болатын.

Млімет жазу не оу шін дискет жйелік блоктаы дискжетекті ясына салынады. ДЭЕМ-дерде бір немесе екі дискеттер ясы болуы ммкін. Дискеттер алмалы-салмалы рал боландытан, олар рі мліметті сатау шін, рі компьютерлер арасында млімет алмастыру шін де ажет.

5,25 дюймдік дискеттер дайындалу сапасына арай 720кб немесе 1,2Мб информация сатай алады.

3,5 дюймдік дискетте екі трлі клемде информация жазылады, 1,44Мб жне 720кб. 1,44Мб млімет жазылатын дискетті тменгі о жа шетінде кішкене тртбрышты осымша ойы болады, ал 720 кбклемді дискетте ол болмайды. Дискеттер атты пластмасса орапта орналасады, сол себепті олар рі за, рі сенімді ызмет атарады. Соы шыып жатан ДЭЕМ-дерде 3,5 дюймдік дискеттер ана олданылады.

Дискеттерді млімет жазудан сатау. 5,25 дюймдік дискеттерде млімет жаздырмау шін арнайы ойы бар. Егер осы ойыты аазбен желімдеп жауып ойса, онда оан млімет жаза алмайсыз, яни брыны информация згеріссіз саталады. Ал 3,5 дюймдік дискеттерде жааыдай ойыты стінде жылжымалы ілгек бар, оны жоары-тмен озай отырып, млімет жазуа немесе жаздырмауа болады. Суретте ілгек рсат етілген тртіпте тр, мндайды ойы жабы трады. Ойыты ашатын болса, оан млімет жазуа болмайды.

Дискетті форматтау (белгі салу). Дискетті алаш рет пайдалану алдында,оны арнайы тсілмен форматтайды,яни беттеріне белгі салады. Форматтау операциялы жйені командасымен жргізіледі.

ДЭЕМ-дерде блардан баса лазерлік компакт-дискі, магниттік оптикалы дискі немесе Бернулли дискілері трізді рылылар болуы ммкін.

азіргі ДЭЕМ-дерде кптеген клемді программалар CD-ROM компакт-дискілеріне жазызылады. CD-ROM дискілеріні млімет оу жылдамдытары ртрлі болады, мысалы, жй жылдамдыты, екі еселенген, трт еселенген, т.с.с. жылдамдыта бола береді. Соы кездері шыан 6-8 жылдамдыты компакт-дискілер атты магниттік дискі мен бірдей жылдамдыта жмыс атара алады.

арапайым компакт-дискіні клемі 650 Мб, яни оан 650 миллион символ сияды, біра бдан тек млімет оуа болады, ал жазуа болмайды. Компакт-дискілерге млімет жаздыратын рылылар зірше ымбат трады, сондытан дербес компьютерлер ондай рылылармен жабдыталмайды.

азіргі кезде компакт-дискілерде те сапалы фотосуреттер, фильмдер мен бейнеклиптер жазылып таратылады. ртрлі дыбысты эффектілермен, музыкамен безендірілген ойындар, компьютірлік энциклопедия, йренуге арналан ртрлі программалар – барлыы CD-ROM дискілерінде болады.