Кеспе ріптермен жргізілетін саба лгісі

Таырыбы: X дыбысы жне рпі.

Оу іс-рекетіні масаты: Кеспе ріптерден жаа дыбыстарды атыстырып, сйлем, сз растыру жне оны талдауа йрету. Дыбыс пен ріпті ажырата білуге йрету. Дыбыстарды айтылу артикуляиясын дрыс мегерту. Жазу дадысын алыптастыру.

діс-тсілі: сра-жауап, крсету, тсіндіру, ойын, ол жаттытыру жмысы.

Оу іс-рекетіні крнекіліктері: кеспе ріптер, суреттер.

Оу іс-рекетіні барысы:

I. йымдастыру кезеі.

I. Кіріспе гіме ткізу.

Педагог алдыы сабатарда тілген дыбыстар туралы алан білімдерін «Сз ра, кп ра» дидактикалы ойыны арылы пысытайды.

Мысалы: а - алма, д - доп, дос, дойбы, дгелек, - ияр, арбыз, ала, с - саат, саыз, т.б.

II. Негізгі блім.

1. Жмбатар шешу.

Аяы жо, олы жо.

Жрмей тын жолы жо. (Хат)

Слем алып алыстан

Туысынан таныстан,

Келе тын хат, хабар

ай ріптен басталар? (X)

Дптермен жмыс.

Хат, дріхана, шахмат сздеріне дыбысты талдау жасатып, ондаы х дыбысыны орнын ажыратызады. Балаларды здеріне х дыбысыны сзді аяында келетін сздер ойлатады. Дптердегі буындарды, сздерді ратып оытады. Барлыы хормен айталап оиды.

Жазу жмысы. Педагог х рпін ауада жне татада жазып крсетеді.

Дптерге лгі бойынша х дыбысыны кіші жне бас рпін бастырып жазады.

Торкздегі х дыбысыны орнына арай сз ойлап табады. Сйлем ра тапсырмасын орындайды.

Суреттегі заттарды аттарын атап, сол сздерге дыбысты талдау жасайды. Хат, хор, шахмат.

Хат деген сзде ш дыбыс бар. X дыбысы сзді басында келіп тр.

X -дауыссыз, а - дауысты, т - дауыссыз.

3. Кеспе дыбыстарды пайдаланып сз растырып жазызу. Мысалы: хор, халат, т.б.

5. Жаылтпаш жаттату.

Хабиба смке ктерген, Хат-хабар кнде келген. Хатипа мен анипаа, амара Харьковтегі Хамит аа Хат жазыпты. Хабарла!

ол жаттытыру, дптермен жмыс.

III. орытындылау.

Сра-жауап дісі арылы х дыбысы туралы білімдері бекітіледі.

Ертегі жанрын оыту

Масаты: Ертегі жанры, оны аармандарыны ерекшеліктеріне байланысты малмат беру.

Негізгі ымдар:ертегі, миф, ертегілік сюжет, ертегі аарманы, сірелеу, дамыту.

Шаын клемді эпикаа тн жанрлы трлерді бірі – ертегі. Ертегі адам мірінде, не хайуанат дниесінде болуа лайы, р алуан ызы, кейде тіпті ажайып оиаларды ойдан шыарып, сіре гімелейтін кркем баян, серлі хикая. Кркемдік жаынан аланда, ертегіні клемі ыса, сюжеті ышам, композициясы жинаы, тілі ауызекі айтуа лайы арапайым, біра образдары ткір, дл, мазмны тартымды, идеясы бкпесіз, ашы. Оиаа атысатын адамдар санаулы, мінез-лы кбіне бір ырынан крініп, е елеулі ерекшелігімен ана кзге тседі.азаты тл ертегілері аса мол. алымдар оларды ртрлі жіктеп, саралайды. Мысалы, аза ертегілерін жете зерттеген алым-жазушы М.уезов аза ертегілерін шартты трде мынадай топтара бледі:

а) иял-ажайып ертегілер.

) Хайуанаттар жайындаы ертегілер.

б) Салт ертегілері.

в) Балалара арналан ертегілер.

г) Аыз ертегілер, кй аызы.

иял-ажайып ертегілер. Кейіпкерлері р алуан аламаттар болып келеді. Олар: жеті басты жалмауыз, жалмауыз кемпір, мыстан кемпір, айдаар т.б. Кез келген былысты жаны бар деп тсінушілік иял-ажайып ертегілерді брінде де шырасады. иял-ажайып ертегілерді брінде де аиат дние мен иял дние араласып жатады. Соны брінде де ой бар. Ол – адамны тылсым табиат сырларын ашуа, зін оршаан ортадан алыстаыны болжап білуге мтылуы.

Хайуанаттар жайындаы ертегілер. Бл аза фольклорындаы мол саланы бірі. аза трмысында й хайуанаттарыны маызы мен рлі ерекше. Халыты кнкріс ксібіні, тіршілігіні тірегі болан хайуанаттарды маызды орын аланына бл саладаы ертегілерді мазмнымен атар, молдыы да ку. Сондытан олар жайындаы ертегілерде тйе, ешкі, ой, сиыр ызыылыты суреттеледі.

Салт ертегілері.Бл топа жататын ертегілер: иял-ажайып сарындар араласан рі наыз салт ертегілері болып екіге блінеді. Ашы кейіпкерлерді характері мен трмысыны реалистік сипаттары мен иял-ажайып кереметтерді ерекше оиалара тап болатын хайуанаттарды бейнесі зара астасып, ласып жатады.Кбінесе мндай ертегілерге махаббат таырыбы жне слу ызды иялы кереметтерді тылсым трде рлап кетуі таырыбы араласады.

Наыз трмыс-салт ертегілері кшпелі баташылы трмысты суреттейді жне армана толы болып келеді. алы мала сатылып, сймесіне еріксіз осылан йел тадыры мен трмысы, гей шешені орлыы мен зорлыы сияты таырыптаы ертегілер де осы топа жатады.

Балалара арналан ертегілер. Бл иял-ажайып ертегілерді, трмыс-салт ертегілеріні жне хайуанаттар туралы ертегілерді жиынтыы сияты. Олар ызыты рі клкілі болып келеді. Кейде оларды тірік ертегілер деп те атайды.Бл ертегілер баланы ой-санасы оянып, иялы шарытап суіне сер етеді.

Аыз ертегілер.аза аыздарыны ертегілерден ерекшелігі сол – барлыы да тарихта болан адамдар жайында айтылан, халы шыаран кркем гіме болып келеді.Аыз ертегілеріні бір ерекшелігі – ошл гіме етілетін адамны з міріндегі шын ісі мен мінезіні суреттелуінен туады. Сондытан батыр жайындаы аыз болса, тірліктегі іс-рекетіне осымша лайтылып айтылан шыарма болады.

аза аыздар екі топа блінеді. Бірінші топа жататындар – орыт, Асанайы, Алдарсе сияты адамдар жайындаы аыздар жне ожанасыржайындаы аыз анекдоттарды азаша нсалары. Екінші топа кй аыздары жатады. Домбыра мен обызда, сыбызыда тартылатын кйлер арылы р аызды мазмны баяндалады. азата кй те кп. Соларды бріні де ауызша кіріспесі болады.