Эпидемияа арсы шараларды баыты, клемі

Ауа тамшы инфекциялары

Жалпы сипаттама

Тыныс жолдары арылы берілетін жпалы ауруларды жіктелуі

І. Этиологиясы вирустар

1. Жедел респираторлы вирусты инфекциялар:

Тмау, парагрипп, аденовирустар, РС вирустар, риновирустар, реовирустар

2. шыты инфекциялар:

Жпалы мононуклеозі, цитомегаловирусты инфекция, желшешек, ызылша, эпидемиялы паротит, ызамы - антропоноздар, (маймыл шешегі, сиыр шешегі-зоонозды инфекциялар).

ІІ. Этиологиясы бактериялар:

Кл, ккжтел, скарлатина, алапес, легионеллез, стафилококкты, стрептококкты, пневмококкты, гемофильді, микоплазмалы инфекциялар, хламидиоздар, пневмохламидиоз - антропоноздар, туберкулез-антропозооноз, орнитоз-зооноз.

Кл

Кл – аэрогенді механизммен берілетін, организмні айын улануымен жне мрын-жтыншаты, кеірдекті, кмекейді фиброзды-абынуымен сипатталатын, жрек-антамыр, нерв жйесіні заымдалуымен тетін антропонозды жедел респираторлы жпалы ауру.

Кл – орта асырдан белгілі ауру, біра ауруды толы зерттеу жмыстары ХІХ асырдан басталан. Француз алымдары Бретонно жне Труссо ауруды сипаттамаларын беріп, клді жпалы ауру екендігін длелдеген жне «дифтерия» атауын сынан.

ХІХ асырды ортасында жне екінші жартысында трлі елдерде кл ауруы те ауыр эпидемия трінде таралан.

Кл ауруыны оздырышын 1884 жылы Клебс жне Леффлер ашан, сондытан «Леффлер таяшалары» деп аталады. Бл жетістікті нтижесінде клге арсы сарысу алынан, оны олдану лім жітімді тмендетуге ыпал еткен.

ХХ асырды 20 жылдары Рамон белсенді иммунизация ретінде клге арсы анатоксин егуді сынан.

1990 жылдары кл ауруымен сыраттану дегейі те жоары болан, Ресей жне Украина елдерінен басталып 1995 жыла дейін бкіл ТМД Республикаларына таралан. азастанда 1992-1995 жылдар аралыында клмен ауырандар саны 24 % скен, 1995 жылы 1105 ауру тіркелген, 100 000 халыа шаанда сыраттану дегейі 6,0% жеткен, лім жиілігі 6,8% болан. ршуді себебі вакциналарды жетіспеушілігінен жне егу алмаан адамдарды кбеюінен болан.

1995-1996 жылдары жаппай «Халыты вакцина Егу Кндерін» йымдастыру нтижесінде 100 млн. балаа клге арсы егулер жасалып, сыраттану жадайы тмендей бастаан. 1999 жылы -17, 2002 жылы – 5 ауру тіркелген.

Этиологиясы. оздырышы Corynеbacterium dipthеriae - грам о, жылжымайтын, спора тзбейтін, аэробты таяша. Екі шетінде тйрегіш секілді томпашалары бар, онда волютин гранулалары орналасады.

Кл таяшалары оршаан ортада тзімді: стте 1 айдан астам; суда 12 кнге дейін; ра заттарды бетінде, ойыншытарда – 1-2 аптаа дейін саталады. Дезинфекциялы заттарды, жоары температураны серінен тез леді, кептіруге тзімді.

Морфологиялы, антигендік, вируленттік асиеттеріне сйкес 3 варианттары бар:

– gravis

- mitis

- intermedius

Кл таяшалары кбею барысында те улы экзотоксин бліп шыарады. Экзотоксин бліп шыаруына байланысты кл таяшалары токсигенді жне токсигенді емес болып блінеді. Тек экзотоксин бліп шыаратын, токсигенді штаммдары ана ауру немесе бактерия тасымалдаушылы тудырады. Токсигенді емес штаммдары ауру тудырмайды.

Кл таяшаларыны токсигенділігін арнайы преципитация реакциясы арылы анытайды: алдымен Петри табашасыны ортасына анатоксині бар сарысуа батырылан аазды ояды, тексерілетін даылды аазды жанына агар оректі ортасына егеді. Егер, оздырыш токсин бліп шыаратын болса, аазды шетінде антиген жне арсыдене байланысы - арнайы преципитация реакциясы пайда болады. оздырыш токсин бліп шыармайтын болса ешандай згеріс болмайды.

Инфекция кзі – ауру адам жне бактерия тасымалдаушылар. Эпидемиологиялы трыдан кмей, кмекей, мрын клі ауіпті болып табылады. йткені, оздырыш тыныс шыару кезінде кп млшерде ауаа таралады. Кз, тері, жараат, жынысты мшелер клі таратушы ретінде ауіптілігі тмен. Сау тасымалдаушылар жне жеіл не симптомсыз формадаы науас адамдар тек жаппай тексеру барысында, зертханалы тексеру кезінде кеш аныталады, дер кезінде ауруханаа жатызылмайды, емделмейді, ауруды белсенді трде таратып отырады.

Кл ауруыны 90% сау тасымалдаушылармен байланысты екені аныталан. Бактерия тасымалдаушылыты трлері:

– транзиторлы ( 1 рет лабораторлы тексеру кезінде аныталан)

- жедел 15 кнге дейін

- орташа уаыт ( 3 айа дейін)

- созылмалы ( 6 айдан астам)

- сау тасымалдаушы ( ауруды белгілері жо)

за уаыт тасымалдаушылы тонзиллит, ринит науастарында кездеседі.

Инфекция кзі ретінде сауыан адам да болуы ммкін, реконвалесцент оздырышты 2 аптаа дейін, кейде одан да за уаыт бліп шыаруы ммкін.

Берілу механизмі – негізгі берілу механизмі аэрогенді, аспирациялы.

Берілу жолдары :

1) ауа-тамшы, ауа-ша

2) трмысты–атынас: ыдыстар, бет орамал, слгі, тсек жабдытары, ойыншытар.

3) алиментарлы - ст жне кремдік таамдар арылы

Инкубациялы кезеі: 3 - 7 – 10 кн.

 

Патогенезі жне клиникасы. оздырыштар жоары тыныс алу жйесіні шырышты абаттары арылы денеге тседі. Тскен жерінде фибринозды абыну процесі, оыр ара тсті атты жабын пайда болады. Экзотоксинні жергілікті серінен лимфа бездері ісініп тыныс тарылуы, бума болуы ммкін, орталы нерв жйесі, жрек, ан тамырлары заымдалады. Кл арсы вакцина егілген балаларда ауру жеіл трінде теді.

 

Эпидемиологиялы ерекшеліктері. Клауруы азіргі кезде жаппай вакцина егулерді серінен кездейсо сыраттанушылы трінде кездеседі. Балалар арасында вакцина егу, айта егу арылы сыраттанушылы азайан. Біра, лкендер арасында жиі кездеседі. Оны себебі вакцина егілмеген адамдарда абылдаышты те жоары болады. Барлы жерде бірдей таралан, маусымдылыы – кз-ыс айлары.

 

 

Диагностикасы:

 

1-сурет 2-сурет

1. Бактериологиялы діспен тексеру ажет:

а) тонзиллит, баспа назофарингит, ларингитпен ауыратындарды – 1 рет.

б) аурумен атынаста болан адамдарды – 1 рет 24 саат ішінде.

в) бала баша, балалар йі, психоневрологиялы стационара алашы

абылдау алдында – 1 рет тексеру (1,2 сурет).

2. ГАТЕР, ИФА ( иммунды-ферментті анализ).

Алдын алу шаралары ДСМ «Кл ауруымен кресу шараларын кшейту» бйрыына сйкес жргізіледі.

1. Инфекция кзіне баытталан шаралар:

Ауру адам жне кдіктілер міндетті трде жпалы аурулар ауруханасына жатызылып емделеді. Науас бокстара немесе арнайы блімшелерге жатызылады, жатызан кні мрнынан, жтыншаынан бактериологиялы тексеруге сынама алынады, клге арсы антитоксикалы сарысу, антибиотик беріледі. Клиникалы трде жазыланнан кейін жне бактериологиялы тексеру орытындысы 2 рет теріс боланда ауруханадан шыарылады. Бактерия тасымалдаушылар ауруханада антибиотиктермен емделеді, жымнан аластатылады.

2. Берілу механизміне баытталан шаралар:

Тиімді вентиляция орнату, ауаны жиі желдету, таамдарды ластанудан орау, дезинфекциялы шаралар жргізу.Аымды дезинфекция жне орытынды дезинфекция (ойыншытар, ыдыстар, науастармен атынаста болан барлы заттар) жргізіледі.

3. абылдаыш организмге баытталан шаралар:

Е тиімді алдын алу шаралары – бл жоспарлы трде вакцина егу ДСМ «Р халыты жпалы аурулара арсы вакциналауды жасарту жнінде шаралар» бйрыына, егу кнтізбесіне сйкес жоспарлы трде вакцина егіледі:

АКДС – 2, 3, 4 айда, айта егу 18 айда.

АДС – 6-7 жаста;

АД-М – 11-12 жаста

АДС-М – 16 жаста жне р 10 жылда.

АКДС вакцинасыны рамында тазартылан сіреспе мен кл анатоксин (алюминий гидрооксидіне адсорбцияланан) жне ккжтелді мият шайылан микробтары бар. Вакцина сйы жне ратылан трде шыарылады. Сйы вакцинаны мздатыланнан кейін олдануа болмайды. Вакцина 0,5 мл млшерінде блшы етке енгізіледі. Вакцина енгізілгеннен кейін алыпты реакция 2 тулік мерзімді амтиды, дене ызуы ктеріліп, енгізген жері ызарып ісікірейді. Енгізгендерді 1%-да температура 38,5⁰С-тан асып, кштілеу реакция беруі ммкін. Жмса тіндерінде диаметрі 5 см-дей ісік, 2 см-дей инфильтрат пайда болатын жергілікті кшті реакция 4%-тен аспауы керек. Егер де АКДС бірінші инъекциясына патологиялы реакция байалса, кейінгі егулер АДС-М анатоксин енгізу арылы жасалады

Вакцина егу туралы мліметтер егу жаттарына тіркеледі. Егумен амту 95% кем болмау керек. Егулерді уатылы жасаланын картотека бойынша, №63 лгідегі егу карталарын талдау арылы анытайды.

Ата-аналармен санитарлы-аату жмыстары жргізіледі.Крнекті насихаттау материалдарын (плакаттар, санитарлы бюллетендер) олдану.Олар ауруды ауіпті екендігі жне егуді пайдасы жнінде апарат алуа тиіс.

Ошатаы эпидемияа арсы шаралар.Ошата эпидемиологиялы тексеру ттенше хабарлау(Ф.058 у.) аланнан кейін алада 12 саат,ал ауылды жерде 24 саат ішінде жргізілуі ажет.Емдеу-профилактикалы мекемеде жпалы ауруларды тіркеу журналына тіркейді (ф.№ 60 у.).Хабарлама оса МСЭБ-на телефон арылы хабарлайды.

Ошата тексеру барысында науас адамны соы 7 кн ішінде кімдермен жаын атынаста боланын анытап, оларды 7 кнге медициналы баылауа алу ажет, оны ішінде: жаня мшелері, достары, туыстары, мектепте, бала башада, т.б. оу мекемелерінде атынаста боландар, мекемеде бір блмеде жмыс істейтіндер, медицина ызметкерлері. 7 кн медицианыл баылау барысында кнделікті дене ызуын лшеу, мрын-жтыншаын тексеру, бактериологиялы тексеруге 1 рет сынама алу ажет.

Науаспен атынаста болан адамдарды егу карталарын (Ф.63) тексеріп, иммунизациялау:

- алашы комплексті толы алмаандара (3 рет егу жне айта егу);

- егу жаттары болмаса;

- соы айта егуден кейін 5 жыл тіп кетсе;

Науас адама сауыанннан кейін, ауруханадан шыпай трып вакцина егіледі, егер:

- брын вакцина алмаан болса - алашы млшері жне ревакцинация

жасалады.

- толы егілген болса, біра соы егуден 5 жыл тіп кетсе – бстерлі

осымша доза егіледі.

- егер соы егуден 5 жылдан аз уаыт тсе – вакцина егілмейді.

Бала-башаа толы сауыаннан кейін жне бактериологиялы тексеру орытындысы 2 рет теріс боланнан кейін баруа рсат беріледі.

Балалар мекемелерінде карантин 7 кнге беріледі. Карантин кезінде топтан топа ауыстыруа жне жаадан балаларды абылдауа тиым салынады.

Ошата кнделікті дезинфекция жргізіледі: ыдыстар 15 минут айнату немесе 1% хлорамин ерітіндісіне 1 саат батыру арылы залалсызданады. Тсек жабдытары, ойыншытар айнату немесе 2% хлорамин ерітіндісіне 2 саат батыру арылы залалсызданады. Крпе, матрас, тсектер камералы діспен залалсызданады.( №1кесінді )

 

Кл ошаында эпидемияа арсы шаралар:

№1 кесінді

Эпидемияа арсы шараларды баыты, клемі

І.Инфекция кзі

Ауру адам - міндетті трде ауруханаа жатызу

Токсигенді коринобактерия тасымалдаушылары міндетті

трде ауруханаа жатызу

за тасымалдаушы болса егілген жымда алдыру

ІІ. Берілу механизмі

Дезинфекция

- орытынды - дезстанция ызметкерлері жасайды

- Кнделікті - халыты зі жасайды