А) АфинаВ) Рим С) Иерусалим Д) Канстантинополь Е) Болонья 4 страница

Фетишизм(фр. тіл. «идол», «талисман») – сенушілерді тсінігінде ажайып асиеттері бар жансыз заттарды – фетиштерді культі. Алашы ауымды халытарыны барлыында кездескен. Фетишизм кріністері азіргі діндерде де саталан. Фетишизмді жансыз заттарды культі, тмар, бойтмарларды тылсым кштеріне сену, заттар мен былыстарды дай бейнесімен сипаттау ерекшелейді.

Фи (араб тіл. «тсіну», «білу») – мсылманды ыты ылым, за ылымдарыны жиынтыы.

Хадис (араб тіл. «гіме») – Мхаммед пайамбарды істеген немесе йаран млімдемелерін кзі крген кісілерді сзімен жеткізу. Хадистер жиынтыы – Сннет.

Халал(араб тіл. «рсат етілген») – исламда ран аяттары мен пайамбар хадистерімен тыйым салынбаан нрселер.

Халиф (араб тіл. «мрагер», «басшы») – ертедегі исламдаы Мхаммед пайамбар алдыран сиеттер мен аидаларын орындауды адаалау шін сайланатын мемлекетті жоары билеушісі жне діндарлар ауымыны жетекшісі.

Харам(араб тіл. «тыйым салынан») – шариатта жасалуы мен пайдалануы ата тыйым салынан нрселер.

Харизматикалы культ (харизматикалы топ) – бл сектаны немесе дстрлі емес діндерді бір трі. Ізбасарлары мен жатаушылары біріге отырып, зін таажайып кштерге ие екендігін ала ойан кшбасшыны бастауымен рылан топтар.

Хижра(араб тіл. «кшу», «оныс аудару») – Мхаммед пайамбарды 622 ж. Меккеден Мединаа (Ясрибке) оныс аударан кезеі жне мсылман жыл санауыны бастауы болып алыптасты.

Хинаяна (санскр. «шаын екі аяты арба» ) – б.э. басында пайда болан буддизмні негізгі баыттарыны бірі, 18 трлі мектебі бар. Монахты мірді тадау, оамнан алшатау арылы нирванаа кетуди масат ояды.

Христианды – б.э. І асырында Палестинада пайда болан лемдік ш дінні бірі. Христианды Иисус Христосты дайды лы деп сенеді. Христиандыты рамына р трлі шіркеулер мен конфессиялар кіреді.

Целибат–католиктік дін ызметкерлеріні йленбеске міндетті трде ант беруі.

Шаббат(иврит тіл. «демалу», «тиылу») – иудаизмде дай осы дниені жаратып боланын білдіретін аптаны жетінші кні. Бл кн дайа арналып, лкен мейрам болып саналады. Шаббатта жмыс істеуге тыйым салынан.

Шаман– табиаттан тыс тылсым кштермен байланысатын жоары кшке ие болан адам. Шаманизмде культті орындаушы. Аруахтармен тадалып, одан кейін айта жаратылудан теді. айта жаратылудан ткен шаман адамдарды емдеу ммкіндігіне ие болады. Емдеумен атар, шаман ызметіне руластарын ауіп-атерлер мен аурулардан сатау, тайпаларды шаруашылы мірін олдау, мармны жанын о дниеге шыарып салу рсімдерін атару кіреді. Шаман ер адам да, йел адам да бола алады.

Шариат (араб тіл. «тзу дрыс жол») – Алла тааланы лдарына намаз, ораза, ажылы секілді т.б бйыран міндетті амалдары. Сонымен атар мемлекеттік, мралы, ылмысты жне неке-отбасылы ыты нормалардан тратын, ран мен Сннет негізінде растырылан исламды ыты жне теологиялы нормалар мен задар жинаы.

Шйіт(араб тіл. «шаиид») – дін жолындаы соыста немесе отбасын, отанын Алла шін орап, дшпан олынан аза болан мсылман. «Шахид болу» деген сзді арабшадан маынасын бзбай аударанда «сырты кш тарапынан лтірілу» дегенді білдіреді. Ал зін-зі жарып, лімге бару шахидтікке жатпайды.

Шд(араб тіл. – «атысу», «білу», «хабарлау», «кру», «кугер болу») –

1 – діни терминологияда ол «Клима шадат», исламны бес шартыны бірі, ислам дінін абылдауды білдіретін сз. «шду лл ил иллалла у шду нн Мхаммадан абдуу у расулу» яни «Алладан баса тір жо Мхамед оны лы рі елшісі екендігін кулік етемін».

2 – бір адам біреуді ыыны тапталандыын айту шін, азыны жне екі тарапты алдына шыып, кулік етуі.

3 – біреу бір ылмыс істегенде оны ылмыс жасаандыына кулік ету.

4 – екі жас отау ранда екі ер кісі немесе бір ер екі йел кісі олара кугерлік етуі.

Шейх(араб тіл. «асаал», «басшы») – діни айраткерлерге, діни пндер білімпаздарына, сопылы бауырласты басшыларына, тлімгерлер мен стаздара, здеріні ізгі істерімен танымал болан адамдара атысты айтылатын рметті ата.

Шиизм (араб тіл. «жолын уушы», «партия») – ислам баыттарыны бірі. Бастапыда Пайамбарды мрагері ретінде оны кйеу баласы лиді абылдаан саяси партиясы. Шииттер Сннетті мойындамайды жне здеріні шарттары бар.

Ширк– исламда Алладан згеге табыну жне Алладан згеден срау. Аллаа серік осу.

Шоындыру(грек тіл. «суа батыру»)–Шіркеу пияшылдытарыны бірі – рухани туылу. Адам шіркеу мшесіне айналып, Шіркеу пияшылдытарына атыса алады.Шоындыру рсімі суды себелеп шашылуы немесе суа – ке, Бала жне асиетті Рух рметіне деп ш рет батыру арылы атарылады. Шоындыру барлы христиан конфессияларымен мойындалады.

Шіркеу – 1) діни ілім дамуы нтижесінде алыптасан діндарлар йымы; 2) христиан діни рыптары мен ибадаттарын атаруа арналан имарат.

Інжіл – христиан дініні асиетті жазбасын райтын кітаптарды жиынтыы. Оан Кне сиет пен Жаа сиет кіреді.

Экзархат(грек тіл. «басшы», «жетекші») – патриархаты бар елді сыртында орналасан ірі шіркеулік аума. Экзархатты рамына экзарха баынышты бірнеше епархиялар, епископтар жне архиепископтар кіреді.

Экстремизм (лат. тіл. «шеткі») – адамны баса тсініктерді, сенімдерді, дстрлер мен ндылытарды абылдамауа трткі болатын белгілі бір сенімдер мен идеялара деген шектен тыс радикалды кзарас жолын стаунуы.

Экуменизм(грек тіл. «елді лем») – лем христиандарыны бірігуі шін озалысы. Тар маынасы, христиан конфессияларыны ынтыматастыы мен зара тсіністігі шін озалыс. Ке маынасы, барлы діндерді жаа бір дін астына бірігу ммкіндігі туралы ілім.

АЗАСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖНЕ ЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

.ЖБАНОВ АТЫНДАЫ АТБЕ ІРЛІК МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Кафедра леуметтік-саяси пндер

Барлы мамандытар шін

шифр, маманды

1-2 курс студенттеріне арналан

кндізгі оыту баыты бойынша

«Дінтану» пні бойынша семинар сабатарына

дістемелік нсаулы

Орындаушы(лар)

Ф..к., аа оытушы ___________ .. Срсембин

(дрежесі, атаы/лауазымы) (олы) (аты-жні)

« 13 » атар 2016ж.

Г..магистрі, аа оытушы __________ Б.А. Нралина

(дрежесі, атаы/лауазымы) (олы) (аты-жні)

« 13 » атар 2016ж.

КАФЕДРА ОТЫРЫСЫНДА ТАЛЫЛАНДЫ

Хаттама № 5 “13” атар 2016 ж.

Кафедра мегерушісі

Ф..к., аа оытушы __________ .. Срсембин

(дрежесі, атаы/лауазымы) (олы) (аты-жні)

« 13 » атар 2016ж.

Алы сз

«Дінтану» жоары мектепте оытылатын жалпы білім беру пндеріні рамдас блігі болып табылады. Дінтанулы білімні ерекше рлі алынан білімдерді дінге атысты мселелерді талдау барысында натылай тсуге негіз болады жне шындыты баса пндерге арнайы арастырылмайтын жаын айындауа ммкіндік береді.

азіргі тада оамды дамуды бір дерісі социомдени кеістікте діни факторды рліні суі болып табылады. Дін адамзат тарихы даму кезедеріні ажырамас блігі ретінде танылады. Бл адам мен оамны практикалы жне рухани мірін реттеуші ызмет атаратын ежелгі леуметтік институттарды бірі, рі леуметтік мінез-лыты наты стандартын жасайды. азіргі секулярлы оам зайырлы дстрге баытталанымен кне рухани дстрмен байланысын зген емес.

ыса ана мерзімде посткеестік кеістікте болан тбегейлі згерістер оамдаы атынастарды, мемлекет пен дін араатынасын трансформациялады, дін мен діни мдениетке атысты станымды згертуге ыпал етіп, адамны алыптасуы мен рухани дамуындаы діни ндылытарды рліне мн бере басталды.

Таырып 1. Дінні оамда пайда болуы.

Масаты: келесі сратарды ашу: Пн жне курс масаттары. Дінні оамда пайда болуы.

1. Дінні анытамасы

2. Дінні элементтері жне рылымы

3. Дінні оамдаы рлі, орны жне функциясы.

4. Дінні типологиясы.

Методикалы сыныстар: келесі сратара кіл аудару ажет: дінні анытамасы. Дінні элементтері жне рылымы. Дінні оамдаы рлі, орны жне функциясы. Дінні типологиясы.

дебиеттер:

Авдиев В. И. История Древнего Востока. М., 1953,

Бросс Ш. О фетишизме. М.,1973.

Зыбковец В.Ф. Дорелигиозная эпоха. М.,1959.

Керан К. Боги, гробницы, ученые, М.,1963.

Кун Н.А. Легенды и мифы Древней Греции М., 1963

Лосев А.Ф. Античная мифология в ее историческом развитии. М.,1952.

Мифы народов мира, 2-е изд. М. 1987, т. 1-2

Мифологический словарь. (Под ред. Е.М. Мелетинского) М.,1991.

Сухов А.Д. Философские проблемы происхождения религии, М.,1967.

Тахо-Годи А.А. Греческая мифология. М.,1989.

Токарев С.А.. Ранние формы религии и их развитие М.,1964.

Токарев С.А. Религия в историй народов мира. М.,1986.

Фрэзер Д. Золотая ветвь. Исследование магии и религии. М.,1983.

Шпажников Г.А. Религии стран Африки. Справочник М.,1981.

Штаерман Е.М. Социальные основы религии Древнего Рима. М.,1987.

Таырып 2. Дінні пайда болуы жне оны ерте кездегі формасы. Таырыпты игеруді методикасы.

Масаты: келесі сратарды ашу: Дінні пайда болуы жне оны ерте кездегі формасы. Алашы наным- сенімдерді трлері. Таырыпты игеруді дістемесі.

1. Алашы наным –сенімні трлері.

2. Тапты оама ту кезеіндегі дінні эволюциясы.

3. Ежелгі лемні лтты діндері.

Методикалы сыныстар: келесі сратара кіл аудару ажет: Алашы наным –сенімні трлері. Тапты оама ту кезеіндегі дінні эволюциясы. Ежелгі лемні лтты діндері.

дебиеттер:

Авдиев В. И. История Древнего Востока. М., 1953,

Бросс Ш. О фетишизме. М.,1973.

Зыбковец В.Ф. Дорелигиозная эпоха. М.,1959.

Керан К. Боги, гробницы, ученые, М.,1963.

Кун Н.А. Легенды и мифы Древней Греции М., 1963

Лосев А.Ф. Античная мифология в ее историческом развитии. М.,1952.

Мифы народов мира, 2-е изд. М. 1987, т. 1-2

Мифологический словарь. (Под ред. Е.М. Мелетинского) М.,1991.

Сухов А.Д. Философские проблемы происхождения религии, М.,1967.

Тахо-Годи А.А. Греческая мифология. М.,1989.

Токарев С.А.. Ранние формы религии и их развитие М.,1964.

Токарев С.А. Религия в историй народов мира. М.,1986.

Таырып 3. Христианды дін. Таырыпты игеруді методикасы.

Масаты: келесі сратарды ашу: Христианды дін. Таырыпты игеруді дістемесі.

1. Христиандыты пайда болуы.

2. Христосты жеке басы.

3. Христианды сенімге йрету жне ибадат.

4. Христиандыты блінуі.

Методикалы сыныстар: келесі сратара кіл аудару ажет: Христиандыты пайда болуы. Христосты жеке басы. Христианды сенімге йрету жне ибадат. Христиандыты блінуі.

дебиеттер:

Крывелев И.А. Библия: Историко-критический анализ. М., 1985.

Миркина 3.,Померанц Г. Великие религии мира. М.,1995.

Ранович А.Б. Первоисточники по истории раннего христианства. Античные критики христианства. М.,1990.

Ренан Э. Жизнь Иисуса.М. 1991.

Свенцицкая И.С. Раннее христианство: страницы истории. М.,1987.

Таырып 4. Православие. Таырыпты игеруді дістемесі.

Масаты: келесі сратарды ашу: Православие. Таырыпты игеруді дістемесі.

1. Православияны тарихы жне оны азіргі жадайы.

2. Орыс православиясы.

дістемелік сыныс: келесі сратара кіл аудару ажет: Православияны тарихы жне оны азіргі жадайы. Орыс православиясы.

дебиеттер:

Бессонов Б. Н. Православие в наши дни. М., 1990.

Булгаков С.Н. Православие: Очерки учения православной церкви, М., 1991.

Голубинский Е.Е. История Русской церкви, М.. 19011902, т. 1-2.

Иоанн Домаскин. Точное изложение православной веры. Ростов-на-Дону, 1992.

История Русской православной церкви в документах религиозных архивов России. Аннотированный справочникуказатель, М.,1993.

Карташев А.В. Очерки по истории Русской церкви, М.,1993, т.1-2.

Лосский О.Н. Очерк мистического богословия Восточной церкви. Догматическое богословие, М.,1991.

Поспеловский Д.В. Русская православная церковь в XX веке. М.,1995.

Таырып 5. Католицизм. Таырыпты игеруді дістемесі.

Масаты: келесі сратарды ашу: Католицизм. Таырыпты игеруді дістемесі.

1. Дін ерекшеліктері.

2. Ватикан. Шікеу жйесі.

3. Ресейдегі католицизм.

3. Католиктік шіркеуді оамдаы мселелері.

дістемелік сыныс: келесі сратара назар аудару ажет: Ватикан. Шіркеулерді рылымы. Ресейдегі католицизм. лемдегі католициз дамуыны леуметтік мселелері.

дебиеттер:

Арну А. История инквизиции. СПб,1995.

Боргош Ю. Фома Аквинский. М.,1975.

Гергей Е. История папства. М.,1996.

Григулевич И.Р. Папство: век XX.М., 1978.

Заборов М.А. Крестоносцы на Востоке.М., 1980.

Таырып 6. Протестанизм. Таырыпты игеруді дістемесі.

Масаты: келесі сратарды ашу: Протестанизм. Таырыпты игеруді дістемесі.

1. Дін ерекшеліктері.

2. Шікеу жйесі.

3. Ресейдегі протестанттар.

3. Протестантты шіркеуді оамдаы мселелері.

дістемелік сыныс: келесі сратара кіл аудару ажет: Протестанизмні негізгі баыттары. Негізгі протестантты шіркеулер мен деноминация. азіргі протестанизмдегі тенденциялары.

дебиеттер:

Белов А.В. Секты. сектантство. Сектанты. М.,1978 Вебер М. Протестантские секты и дух капитализма М., 1990.

Гараджа В.И. Протестантизм. М.,1971.

Граждан В.Д. Вероучение и мораль пятидесятников. М.,1989.

Таырып 7. Ислам. Таырыпты игеруді дістемесі.

Масаты: келесі сратарды ашу: Ислам. Таырыпты игеруді дістемесі.

1. Исламны пайда болуы.

2. Ислам дініні ерекшеліктері.

3. З. Ислам дініні негізгі баыттары.

4. азіргі кездегі ислам діні.

дістемелік сыныстар: келесі сратара назар аудару ажет: Исламны пайда болуы. Исламны негізгі баыттары. азіргі кездегі ислам.

дебиеттер:

Большаков О. Г. История Халифата Т.1 Ислам в Аравии (570-633). М., 1989.

Грюнебаум фон Г.Э. Классический ислам. Очерк истории (600-1258). М.,1988.

Ермаков И., Микульский Д. Ислам в России и Средней Азии. М.,1993.

Ислам. Историографические очерки. /Под общ. ред. С.М.Прозорова, М.,1991.

Ислам: Энциклопедический словарь. М.,1991.

Коран. /Перевод и комментарии И.Ю. Крачковского. Изд.2-е.М.,1986.

Таырып 8. Буддизм. Таырыпты игеруді дістемесі.

Масаты. Келесі сратарды ашу: Буддизм. Таырыпты игеруді дістемесі.

1. Буддизмні пайда болуы. Индуизм жне буддизм: діни ндылытарды сабатас мселелері.

2. Гаутама Будда. Будданы оу ерекшеліктері мен будда культі. Трипитака- буддилік канон.

3. Буддизмні діни идеалы. Хинаяна жне Махаяна. Буддизмні таралуы. Буддизмні айматы ерекшеліктері. Дзэн- буддизм жне ламаизм. Буддизм лемдік дін ретінде.

Методикалы сыныстар: келесі сратара назар аудару ажет: Буддизмні пайда болуы. Индуизм жне буддизм: діни ндылытарды сабатас мселелері.

дебиеттер:

Буддизм: Словарь /Под общ. ред. Н.Л. Жуковской. М.,1992.

Жуковская Н.Л. Ламаизм и ранние формы религии. М.,1977.

Игнатович А.Н. Буддизм в Японии. Очерк ранней истории. М.,1987.

Корнев В.И. Буддизм и его роль в общественной жизни стран Азии. М.,1983.

Таырып 9. Иудаизм. Таырыпты оытуды дістемесі.

Масаты: келесі сратарды ашу: Иудаизм. Таырыпты оытуды дістемесі.

1. Иудаизм. Яхве культіні пайда болуы.

2. Библия. Талмуд. Иудейлік тарих концепсиясы.

3. Аыздар: египеттік лды, Моисей, Давид, Соломон.

дістемелік сыныстар: келесі сратара назар аудару ажет: Иудаизм. Яхве культіні пайда болуы. Библия. Талмуд. Иудейлік тарих концепсиясы. Аыздар: египеттік лды, Моисей, Давид, Соломон.

дебиеттер:

Агада: сказания, притчи, изречения Талмуда и мидражей. М., 1993.

Беленький М.С. Иудаизм. 2-е изд., M., 1974.

Васильев Л.С. История религий Востока. М., 1988.

Гече Г. Библейские истории. 2-е изд. М., 1990.

Даймонт М. Евреи, Бог и история. Иерусалим, 1989.

Рижский М.И. Библейские пророки и библейские пророчества. М., 1987.

Телушкин Д. Еврейский мир. М., 1992 .

Шифман И.Ш. Ветхий Завет и его мир. М., 1987.

Янг Л. Сущность иудаизма. М., 1993.

Таырып 10. Индуизм. Таырыпты оытуды дістемесі.

Масаты: келесі сратарды ашу: Таырыпты оытуды дістемесі.

1. Ежелгі ндіні діни жйесі: индуизм, джайнизм, сикхизм, парсизм.

2. Негізгі діни принциптер жне индуизмні пантеоны.

Методикалы сыныстар: келесі сратара назар аудару ажет: Ежелгі ндіні діни жйесі: индуизм, джайнизм, сикхизм, парсизм. Негізгі діни принциптер жне индуизмні пантеоны.

дебиеттер:

Беленький М.С. Иудаизм. 2-е изд., M., 1974.

Бонгард-Левин Г.М. Древнеиндийская цивилизация. Философия, наука, религия. 2-е изд. М., 1993.

Васильев Л.С. История религий Востока. М., 1988.

Гусева Н.В. Индуизм. История формирования. Культовая практика,. М., 1977.

Таырып 11. Конфуцишілдік жне даосизм. Таырыпты игеруді дістемесі.

Масаты: келесі сратарды ашу: Конфуцишілдік жне даосизм. Таырыпты игеруді дістемесі.

1. Даосизм, конфуцишілдік, буддизм –штік ілім (сань цзяо)

2. Ежелгі ытайдаы тірліктер, ата –бабалар жне рсімдер.

дістемелік сыныстар: келесі сратара назар аудару: Даосизм, конфуцишілдік, буддизм –штік ілім (сань цзяо). Ежелгі ытайдаы тірліктер, ата –бабалар жне рсімдер.

дебиеттер:

Васильев Л.С. История религий Востока. М., 1988.

Васильев Л.С. Культы, религии и традиции в Китае. М., 1970.

Дао и даосизм в Китае. М., 1989.

Древнекитайская философия. Собрание текстов. В 2-х т. Переводы. М., 1972-1973.

Конфуцианство в Китае: проблемы теории и практики /Под ред. Л.П. Делюсина М., 1982 .

Таырып 12. Синтоизм. Таырыпты игеруді дістемесі.

Масаты: келесі сратарды ашу: Синтоизм. Таырыпты игеруді дістемесі.

1. Жапониядаы буддизм жне синтоизм. Аматэрасуды культі.

2. Синтоны храмдары жне ибадатханалары. Дрыс тртіпті 5 принциптеры.

3. Синтоизмні дамуына буддизмні сер етуі.

4. Дзэн - буддизм жауынгер діні.

дістемелік сыныстар: келесі сратара кіл аудару ажет: Жапониядаы буддизм жне синтоизм. Аматэрасуды культі. Синтоны храмдары жне ибадатханалары. Дрыс тртіпті 5 принциптеры. Синтоизмні дамуына буддизмні сер етуі. Дзэн - буддизм жауынгер діні.

дебиеттер:

Васильев Л.С. История религий Востока. М., 1988.

Религии мира. М., 1982.

Таырып 13. азастандаы дстрлі конфессияларжне діни баыттар.

Масаты: келесі сратарды ашу: азастандаы дстрлі конфессияларжне діни баыттар.

1. Исламны азастанда таралуы

2. азастандаы христианды

3. азастандаы православиялы шіркеу.

Методикалы сыныстар: келесі сратара назар аудару ажет: Исламны азастанда таралуы. азастандаы христианды. азастандаы православиялы шіркеу.

дебиеттер:

Ислам: Энциклопедический словарь. М.,1991.

Коран. /Перевод и комментарии И.Ю. Крачковского. Изд.2-е.М.,1986.

Массе А. Ислам. Очерки истории. Пер. с французского М.,1982.

Панова В., Бахтин И. Жизнь Мухаммеда. М., 1990

Пиотровский М.Б. Коранические сказания. М.,1991

Суфизм в контексте мусульманской культуры. М., 1989

Таырып 14. аза жеріндегі ататы діни ойшылдар. Таырыпты игеруді дістемесі.

Масаты: келесі сратарды ашу: аза жеріндегі ататы діни ойшылдар. Таырыпты игеруді дістемесі.

1. аза мсылман ойшылдары.

2. Яссауиді хикметтерін оыту.

3. 19-20 . Діни ойшылдар

4. Абай мен Шкрімні мралары

дістемелік сыныстар: Келесі сратара кіл аудару ажет: аза мсылман ойшылдары. Яссауиді хикметтерін оыту. 19-20 . діни ойшылдар. Абай мен Шкрімні мралары.