Жмысты зектілігі
Ммкіншліктері шектеулі балалара жалпы білім беруді жасарту, оларды сапалы леуметтендіру мселелері азіргі кездегі педагогикадаы негізгі міндеттерді бірі.
Дамуында ауытушылыы бар оушыларды ебекке баулу, оыту жне трбиелеу рдісіне жаа технологияларды енгізу оларды жадысын, еске сатау, танымды абілеттерін, тлалыл асиеттерін дамытуда негізгі рал болып саналады.
Жмысты болжамы:
Егер, бастауыш сынып жасындаы ммкіндіктері шектелген оушыларды танымды абілеттерін, тлалы асиеттерін дамытуда арнайы астырылан дістемелер арылы ебекке баулу р баланы трлі ерекшеліктерін байап, олара тиімді жмыс трлерін іріктеуге болады. азіргі кезде жергілікті жне лтты ескере отырып, ксіптік бадарын анытау арлы балаларды болашатарына сеніммен арауа ммкіндік береді.
Сондытан ебекке баулу сабатарында оларды нтижелі ебек етуіне дрыс жадай жасай отыра, р баланы жеке басыны даму ерекшеліктерін ескере отырып, растырылан дістемелермен оушыларды ызыушылыын арттыру арылы кейбір психикалы жне физикалы кемістіктерін орнын толытыруа болады – деп ойлаймыз.
Дипломды жмысты негізгі масаты:
Кемаыл оушылны міріне ажетті трбиені жне маызды мселелерді ебекке машытандыру арылы ерікті трде ебек етуге йрету, ебекті сюге баулу арылы оларды ой-ріс, дниетанымды, абілеттілік асиеттерін жетілдіру жне леуметтік бейімдеу.
Дипломды жмысты міндеттері:
- аыл ойы кем оушыларды дамуы мен жан жаты алыптасуындаы ебектін ролі туралы ылыми - дістемелік дебиеттерге шолу;
-олебегі сабаында аыл-ойы кем балармен жмыс істеуді тиімді дістерін зерттеу;
- аыл –ойы кем балаларды ебекке баулу сабаында жаа технологиялар мен тиімді діс тсілдерді пайдалану жне істелген жмыс сапасын арттыру;
- р оушыны даму ерекшеліктеріне байланысты жеке діс –тсіл олдану арылы оларды олебегіне ызыушылыын жне кейбір психикалы рекеттерін (есте сатау, ойлану, абылдау) алыптастыру;
-эксперимент кезінде олданылан тиімді діс-тсілдерді нтижелерін талдап, сараптама жасау;
Зерттеу объектісі – араанды аласыны дамуы шектелген балалара арналан №3 мектеп-интернатыны 3 сынып оушыларыны олебегі сабаын жргізуді дстсілдерін талдау.
Зерттеу дістері: Баылау, сра-жауап, гімелесу, тсіндіру, лгі бойынша крсету, йрету, перфокарта жне ебек сабаын оытуды дістемелік ралдарын олдану.
Дипломды жмысты тжірибелік маыздылыы: ебек сабатарында олданбалы олнер элементтерін олдана отырып, арнайы таырыпты сабатарды ткізу рдісінде бастауыш сынып малімдері мен трбиешілер олдана алатын тжірибелік сыныстар жасау.
Жаалыы: азіргі мір талабынан туындап отыран негізгі мселе, бгінгі мектеп оушысыны ой-иялын ылыми –техникалы прогрессті элементтерімен толытырып, жаартуын талап етеді.
Осыан байланысты, кемаыл балалармен ткізілетін ебек пніні дрежесіні, білім сапасыны, нтижелеріні нерлым жоары болуын амтамасыз теу- те маызды педагогикалы жне леуметтік мселе.
Зерттеу базасы: ылыми -дістемелік эксперименттік зерттеулер дамуы шектелген балалара арналан №3 мектеп –интернатыны 3 сынып оушылармен жргізілді.
Жмысты рылымы: 3 тараудан трады:
- бірінші тарауда аыл-ойы кем оушыларды дамуындаы ебекті ролі, ебекке баулу сабаы кезіндегі аыл-ойы кем балаларды физикалы –психикалы дамуын жетілдіруге баытталан жмыс принциптері, дістері мен пн аралы байланыс мселелеріні теориялы негіздері арастырылады.
- екінші тарауды – ебекке баулу сабаында олданылатын кейбір олнер элементтерін игеру арылы жргізілетін сабатарды ерекшеліктеріне скес дістемелер растырып, оытып йрету эскперименттерінен алнан нтижелерді талдау арастырылан.
орытынды мен осымшалар келтірілген.
Ебек - адам рекетіні басты трі болып саналады. Ебек – материалды жне рухани байлытарды кзі.
Ебек трбиесі - барлы трбиеніі айнар кзі. йткені бала алан білімін іс жзінде олдана біліп, оны мірмен. зіні іс-рекетімен, кнделікті мірдегі тіршілік рекеттерімен байланыстыра білгенде ана зіне де, оама да пайдасы тиеді.
аза халы ебек трбиесіне аса лкен мн берген, сондытан «Екпей егін шыпас, йренбей білім жпас», «нерліге ріс ке», «Ата крген о жанар, ана крген тон пішер» сияты маал-мтелдерді мірде жиі олданады.
Кемаыл оушылар бастауыш сыныптарда ермексазбен, аазбен жне атырма аазбен, тсті аазбен жмыс істеу кезінде жмыс орындарын дрыс пайдалануы, затты материалды нын, сапасын білуі, одан бйымдар жасаанды ана йрету ана емес, оларды ажетке жарату масаттарын да кздеуі керек. Бл шін оушылар жаратылыстануды да , математиканы да біліп, сурет сабаынан оны сызбасын зі жасап алатындай болуы тиіс.
Осындай пнаралы байланыста болатын ебекке баулу сабатарыны басты міндеттері:
- біріншіден, ебекке сйіспеншілік пен ебек адамдарына рметпен арау;
-екіншіден, оушыларды халы шаруашылыыны салаларындаы ебекті трлерімен таныстыру, ебек іс-рекетіні барысында оларды дадысы мен іскерлігін алыптастыру;
- шіншіден, болашата ажетті мамандыты тадауа даярлау.
Кемаыл оушыларды ебекке баулу рдісін дрс арастыру шін, малімге оларды дамуын жалпы психологиялы –педагогикалы-клиникалы задылытарын зерттеп, білумен атар, оларды ебек рекеттеріні ерекшеліктерін де білуі ажет.
Шыыс даналыы былай дейді: «Маан айтса мытып аламын, крсетсе есімде алар. Ал істеуін крсетіп берсе, йреніп аламын.» Осы принцип бізді оушыларымыза арналан сияты. Яни, бл баланы ызытырып, ынтасын жетелеу арылы оыту, йрету ажет деген маынаны білдіреді.
Кмекші мектепті тменгі сыныптарында жргізілген ебекке баулу сабатарынын рдісі кемаылды балаларды психикалы-физикалы кемшіліктерін толытыруа немесе тмендетуге, жаымды тла сапасын алыптастыруа, леуметтік ортаа бейімдеп, келешектегі мірге дайындауа баытталан. Осы міндеттерді стті шешілуіне ебекке баулу пне де з лесін осады, йткені кемаылды балаларды іскерліктері мен даыдылары, интелектуалды операциялар кешені трінде арастырылады.
араанды аласыны №3 арнайы мектеп –интернатыны 3 сынып оушыларымен ткізілген эксперименттік –тжірибелік жмыстарды негізгі масаты: ебекке баулу сабатары арылы кемаыл оушыларды физикалы-психикалы дамуын алыптастырып, ой рісін кеейтіп, дниетанымын дамытып, ойлау, баылау жне сезім мшелеріні рекеттерін алыптастыру шін оытуды йлесімді діс- тсілдерін балаларды кемістіктерін тзету баытында олдану.
Ебекке баулу сабтарыны бадарламаларында мынандай ебек трлері аралан:
-саз жне ермексазбен жмыс;
- табии материалдармен жмыс;
- ааз жне атырма аазбен жмыс;
- тоыма материалдармен жмыс.
(Рсалдинова А.К. растырылан кмекші мектепке арналан ебекке баулуды бадарламасы, Алматы, 2004)
Экспериментке атыскан №1 топ оушыларыны клиникаоы-педагогикалы –психологиялы зерттеулерніні нтижесі кестеде крсетілгендей: оушыларды барлыында кемаылдыты ртрлі дрежедегі клиникалы белгілері аныталан. Педагогикалы-медициналы –психологиялы комиссияны тжырымында кп оушыларды заымдауыны негізгі себеп-салдары аныталмаан. Сондытан этиопатогенетикалы тзету, алыптастыру дістері толы нтиже бере алмайды. Бл оушылара кешенді емдеу сауытыру дістерістерімен атар, ебекке йрену дістерін мегеру кп иыншылыпен абылданады. Біра, арнайы дістемелрді олдану, олебектеріне ызыушылтарын оятып, жре келе дние танымын, аыл ойды дамуына септігін тигізеді.
Зерттеу жмысыны алдына ойылан міндет, масаттарын орындау шін бірінші жне екінші жартыджылды барысында балаларды жеке басымен жне жалпы топпен бірнеше рет оу –зерттеу жмыстары жргізілді.
Эксперименттік зерттеу жмысыны тапсырмалары 2 сыныпты еюекке баулу пніні бадарламасы бойынша растырылып, трт кезеге блінді:
Бірінші кезе – анытаушы зерттеу жмыстары. Масаты: р оушыны ебек сабаын мегеру дегейін анытау. Оларды р трлі ебек материалдарын тадай білуі, рал жабдытарыны атын атап, ауіпсіздік ережесін атай отырып жмыс істей алуы,, жмыс орнын пайдалана білуін анытау.
Екінші кезе – бірнеше жалпы саба ткізіліп, оушыларды біліміндегі жне жмыс істеу дадыларыны кемшіліктері аныталып, толытырылды. Мысалы, аазды бктеу жне ию техникасы, кеістікті дрыс бадарлап, бліктерді орналастыру, геометриялы пішіндерді тану жне атау, желіммен, айшымен, ермексазбен ауіпсіз жмыс ітеу ержелерін сатау.
шінші кезе – білім беру, йрету, дамыту жне тзету кезеі. Зерттеу жмысыны бл кезеінде лгі бойынша ою ию, мсіндер жасау (ккністерді, жануарларды) р трлі жапсыру жмыстарымен айналысып, шыармашылы жмытсармен шылданды.
Тртінші кезе – констациялау )белгілеу), яни 3 сынып оушылыраны жалпы ебекке деген кзарасыны, білімділігі мен біліктілігіні даму дрежесін анытау жне кейбір психикалы абілеттеріні алыптасу динамикасын орытындылау.
Бл кезеде оушыларды жауаптарына арап, оларды дады, абілеттеріндегі згерістер арастырылды.
Жргізілген экперименттік зерттеу жмыстарын сраптай отырып, кемаылды балалара тн кешліктерді тзету масатымен, арнайы оытуды тиісті дістермен, тсінікті мазмнымен амтамасыз ету ажет болды. Сондытан, кемаылды балаларды аыл-ой дамуыны ерекшеліктерін ескере отырып, ебек сабаында оларды райсысымен жеке жмыс жргіздік.