Кататониялы синдром

Олара кататониялы синдром жатады. Ол екі вариантта крінеді : кататониялы озу жне кататониялы ступор. Бл екі крініс здеріні сырты бейнесіне араанда згеше боланымен, оларды шыу тегі бір жне бір былысты ртрлі фазалары болып табылады.

И.П.Павловты зерттеулеріне сйкес катотония симптоматикасы жйке жасушаларыны дертті лсіздігі болып табылады, олара деттегі тітіркендіргіш аса кшті сер етеді. Ми ыртысында дамитын тежелу оранысты жне шамадан тыс болып табылады. Егер тежелу ми ыртысымен атар ыртыс асты рылымдарын амтитын болса, онда катотониялы ступор симптоматикасыкрініс береді. Науас тежелген, зін-зі ктпейді, зіне баытталан сздерге назар аудармайды. Кейбір науастар абыраа арап озалыссыз жатады, рсаты алыпта иегін кеудесіне таап, олдары білек буынында бгілген кйінде, аяын бгіп, ішіне тартан кйінде бірнеше кн, апта, ай немесе жылдар жатуы ммкін. рсаты алып дамуды алашы кезедеріне тн кне реакцияларды шыуын крсетеді. Сонымен бірге арамен жатып, басы жастытан ктерікі кйдегі поза- ауа жастаы симптомы да тн болып келеді.

 

 

Балалара тн сору рефлексіні тежеусізденуі тмсы симптомыны пайда болуына алып келеді : еріндеріне жанасанда соруа ыайлану; кейбір науастарда соруа ыайланан ерін алпы немі саталады. армау рефлексі тежеусізденеді (алыпта нрестеге тн ): олына кещдейсо тиген заттарды науас армап алады. Толы емес ступорда эхосимптомдар байалады.

· Эхопраксия- баса адамдарды имылдарын кшіру;

· Эхолалия- баса адамдарды сздерін айталау.

· Эхомимия- баса адамдарды беттегі имылдарын айталау.

Эхосимптомдар негізінде балалара тн жне оларды психикалы дамуына ыпал ететін еліктеу рефлекстеріні тежеусізденуі жатыр.

 

Негізгі симптоматикасы байланысты ступорды 3 трін ажыратады:

1) Балауызды иілгіштік былыстарымен;

2) Негативистік;

3) Блшы еттік сіресумен.

Бааналы постуральды рефлекстерді босап шыуы каталепсиямен крініс береді (балауызды иілгішітк); науасты ол-аяы, денесі біреу жасаан алыпта за уаыт сатайды.

 

 

 

Негативизм кріністері баыланады: науас тапсырмаларды млдем орындамайды

(пассивті негативизм) немесе белсенді трде арсыласады, яни ойылан талаптара арама-арсы рекет етеді(активті негативизм). Тілін крсетуін тінгенде, еріндерін атты ысып алады, ол беруін тінгенде олын тартып алып, артына жасырады, тама келіп берген кезде ішпей теріс арайды, ал таматы ауруды алдынан алуа рекет жасаанда ыдыса жабысады. И.П.Павлов бл ОЖЖ-гі фазалы жадай деп есептеген жне негативизмді ультрапарадоксальды фазамен байланыстырды. Парадоксальды фазада те лсіз тіркендіргіштер те кшті реакция шаырады. атты дауыспен науаса сра ойанда, ол жауап бермейді, ал сыбырмен айтанда жауап береді. Тнгі уаытта ОЖЖ-не сырттан келетін импулсьтар азайан кезде кейбір ступорозды науастар тежеусізделеді, аырындап имылдай бастайды, сратара жауап береді, тама ішеді, жуынады; та атанда, тітіркендіргіштер интенсивтілігі артанда тежелу алпы оралады. Ступор жадайындаы науастарда бл симптомтикадан баса кріністер болмауы ммкін, біра жиі галлюцинациялар, айналаны сандыраты талылау баыланады. Бл науас тежелу жадайынан шыанда байалады.

Айтылан варианттар жеке бзылыстар болып табылмайды, ступорлы синдромны сатылары болып табылады, олар белгілі бір ретпен науас жадайыны ауырлауымен крініп, бірін-бірі ауыстырып отырады.

Кататониялы озу стереотипті озалыстармен, оларды жнсіздігімен, астарлылыымен, кейде моторлы крініс береді.

 

 

 

Сонымен атар длелденбеген импульсті серлер кенеттен пайда бола алады. Науастар кенет селк етеді, лдеайда жгіреді, тіректегілерге шабуыл жасайды, кейде шамадан тыс долылы,ашушадылы басым болады. Науас имылдары біртекті жне ыртыс астылы гиперкинездер болып табылады; агрессивті, импульсивті рекеттер, эхопраксия, негативизм байалуы ммкін. Бетті кейпі жиі алыпа сйкес келмейді; кейде парамимия байалады: бетті жоары блігі мимикасы уанышты крсетеді, кзі клімсірейді, ал аузы ызалы, тістеніп алан, еріндері атты апсырылан, кейде керісінше болады. Кейде мимикалы ассиметрия байалады. Ауыр жадайда сйлеу жоалады, мылау озу жадайы байалады немесе науастар ырылдайды, мыырлайды, зік-зік сздер, буындар, дауысты дыбыстарды айтады. Кейбір науастарда тотаусыз сйлеу байалады. Бл кезде сз оаш, жоары жпты, сздік стереотипиялар, эхолалия, сз зілуі, вербигирация- бір сзді екінші сзге маынасыз аптастыру байалады. Кататониялы озудан ступорлы жадайа немесе ступордан озу жадайына ауысу ммкін.

Кататонияны :

· люцидті

· онейроидты трлерге ажыратады.

 

 

Люцидті кататония кезінде сана кгірттенбейді, негативизмді ступор, сіресу немесе импульсивті озу байалады.

 

 

Онейроидты кататонияда сана онейроидты кгірттенеді, сасалатаумен кататониялы озу немесе балауызды иілгіштікпен ступор кйі крінеді. Кататониялы синдром жиі шизофрения кезінде, кейде- эпилепсия немесе экзогенді-органикалы психоздар кезінде диагностикаланады.