Атмосфералы ауаны орасынмен ластануын анытау

Жмыс масаты: ала шаын аудандарында сіп тран ааш жапыратарыны рамындаы орасынды анытау. Ммкін ластау кздерін анытап, орытынды жасау.

Тапсырма: ала шаын аудандарында сіп тран ааш жапыратарыны рамындаы орасынды анытау дістемесін уйрену.

Керекті рал-жабдытар: Кьельдал колбасы, 1:1 атынастаы (1 мл азот ышылына 1 мл ккірт ышылы) азот жне ккірт ышылы, 25 мл лшемді колба, дистилденген су.

Жмысты жрісі:

  1. Даладан жаа ана алып келінген сімдік материалын кептіргіш шкафта 30-400С температурада кептіріп, сатаймыз жне 0,2 гр блігін лшеп аламыз.
  2. лшенген массаны ылал ккте 300 мл Кьельдал колбасында жайып оямыз. Бл шін зерттелетін лгіге 1:1 атынастаы (1 мл азот ышылына 1 мл ккірт ышылы) азот жне ккірт ышылын ямыз да, жаймен, мият толы тотыана дейін ыздырамыз (айнатпаймыз, яни азот оксидіні боялан буыны блінуі тотаанша).
  3. Колба ішіндегі оспаны 25 мл лшемді колбаа кйып, дистилденген сумен араластырамыз. оспа тотыаннан кейін кейбір ерімейтін силикаттар алауы ммкін, сондытан алынан оспаны лшемді колбаа ю кезінде сзіп алу ажет.
  4. оспа рамындаы орасынды атомды-абсорбциялы спектрометрмен лшеу шін колбаны зертханашыа береміз.
  5. Алынан диаграмма бойынша график трызып, зерттелген оспа рамындаы орасынды есептеп шыарамыз. ра сімдікті 1 гр массасына орасынны неше гр сйкес келетіндігін есептеп шыарамыз.

 

Ескерту: Егер оспа рамындаы орасын ралды сезімталды шегінен тмен болса, онда коспаны 2-4 рет айнатып, лшеуді айталаймыз.

 

Баылау сратары:

  1. ала шаын аудандарында сіп тран ааш жапыратарыны рамындаы орасынды алай анытайды?
  2. сіп тран ааш жапыратарыны рамындаы орасынды анытау дістемесін тсіндір.

олданылан дебиеттер:

1. Муравьев А.Г. Пугал Н.А., Лаврова В.Н. Карты-инструкции к практическим занятиям по экологической оценке состояния окружающей среды. Ю.Л.Хотунцев. «Экология и экологическая безопасность» , Москва -2002

2. Л.Г.Подунова,«Руководство к практическим занятиям по методам

санитарно-гигиенических исследований» М: Медицина-1990

3. Методика расчета концентраций в атмосферном воздухе вредных

веществ, содержащихся в выбросах предприятий. М., Госкомгидромет, 1987

4. Сборник методик по расчету выбросов вредных веществ в атмосферу различными производствами. Алматы, 1996

Берлянд М.Е. Прогноз и регулирование загрязнения атмосферы. М., Гидрометеоиздат, 1985

 

 

№5-ші практикалы саба

Ауаны ккірт ышылымен ластануын анытау

Атмосфераны антропогендiк факторлар серiнен ластануыны негiзгi трлерi ккiрт ышылы мен сульфаттар. Ккiрт ышылы мен суда ерiгiш сульфаттарды анытауды негiзгi жолы бл осылыстарды барий хлоридiмен ре-

кеттесуiне негiзделген. Ккiрт ышылы шiн ПДК — 0,3 мг/м

 

3.Реактивтер мен рал-жабдытар:

1. Аспиратор мен АФА — ХП-18 пластмасса фильтрлi фильтр стаыш;

2. кп саылаулы пластиналы шыны фильтр;

3. фотокалориметр;

4. барометр;

5. термометр;

6. глицерин (х.т.) немесе этиленгликоль;

7. тз ышылы, конц. (тыыздыы 1,19 х.т.);

8. этил спиртi;

9. сутек асын тотыы, х.т.;

10. сусыз калий сульфаты, х.т.;

11. сiiргiш ерiтiндi: 10 мл 30%-тiк Н2О2 1 л суда ерiтедi, 0,3% Н2О2 бiр аптадай араы шыныда сатайды.

12. барий хлоридi: 5,85 г барий хлоридiнi кристаллды тзын 50 мл суда ерiтедi. Одан со стiне 150 мл этил спиртi мен150 мл глицерин не этиленгликоль яды. РН млшерiн концентрациялы тз ышылымен 2,5-2,8-ге дейiн жеткiзедi. Ерi-

тiндiнi сатау мерзiмi 2 ай.

13. бастапы стандартты ерiтiндi. Сусыз калий сульфатын

майдалап гiтiп, 120-1500 С температурада 2 саат кептiредi. Одан кейiн 0,2720 г тзды 100 мл суда ерiтедi. Бл ерiтiндiде 1000 мкг/мл SO2 болады;

14. негiзгi стандартты ерiтiндi. Бастапы стандартты ерiтiндiнi сiiргiш ерiтiндiмен 10 есе сйылту арылы алынады.

Алынан ерiтiндiде 100 мкг/мл SO2 болады. 28a • m V0 • b

 

Жмысты барысы

Зерттелетiн ауаны 20 мин 40 л/мин жылдамдыпен АФА фильтрi арылы ткiзедi. Одан кейiн фильтрдi пинцетпен 25 мл-лiк стакана салып, стiне 0,2 мл этил спиртiн, 10 мл ыстысу яды. Стаканды 10 мин шыны таяшамен араластырады.

Аэрозольды ерiмеген блiгiн шыны фильтр арылы сзедi. Сульфат-иондарын анытау шiн 4 мл фильтратты стiне1 мл барий хлоридiн яды. Осымен бiрге нольдiк ерiтiндi дайындайды, ол шiн таза фильтрге 1 мл барий хлоридiн яды. 15 мин со ерiтiндiнi шайап, алыдыы 10 мм толынзындыы 400 нм кюветамен оптикалы тыыздыын анытайды. Нольдiк ерiтiндiнi оптикалы тыыздыы 0,01 ден аспауы керек. Егер одан кп болса, онда ыдыстар мен кюветаны тазалыын, дайындалан ерiтiндiлердi сапасын тексеру керек. Ккiрт ышылы мен сульфаттарды лгiдегi млшерiн калибрлiк график ру арылы лгi мен нольдiк ерiтiндiнi оптикалы тыыздытарыны айырмасы бойынша табады. Калибрлiк график ру 50 мл-лiк лшеуiш колбалара 0,5; 1; 2; 4 мл негiзгi стандартты ерiтiндi (100 мкг/мл), 0,6; 0,8; 1 мл бастапы стандартты ерiтiндi (1000 мкг/мл) яды. Белгiсiне дейiн дис-

тильденген су яды. 4 мл стандартты ерiтiндiдегi SO2 концентрациясы сйкес 4; 8; 16; 24; 32; 48; 64; 80 мкг болады.Стандарттар шкаласын дайындау шiн лгi алуа арналан

бiр ана фильтрдi пайдаланады, анализдi барысына сйкес барлы жмыстарды жзеге асырады. Осымен атар нольдiк лгiнi оптикалы тыыздыын да анытайды.

Ккiрт ышылы мен ерiгiш сульфаттарды концентрациясын тмендегi формула бойынша анытайды:

 

С = ;

бндаы: a — лгiнi жалпы клемi (10 мл);

b — анализге алынан лгiнi клемi (4 мл); 29

m — калибрлiк график арылы табылан лгiдегi SO2 (мкг);

V0 — анализге алынан ауаны алыпты жадайдаы клемi, л. 30