Теориялы блімі

Жйені жобалауда оны орныты екендігін сапалы анытау ана маызды емес, сонымен атар аншалыты орныты екендігін санды (количественно) трде баалау жне жйе параметрлеріні мні сыни шамалардан аншалыты алыста орналасанын анытау ажет. Бндай санды баалау орнытылы оры деп аталады. Орнытылы орын детте Найквист аидасы арылы арапайым немесе логарифмдік трде анытайды.

АФЖС арылы орнытылы орын баалау (12 - сурет).

Орныты жйені амплитуда арылы орнытылы оры A_m - (-1, j0) сыни нктесінен, АФЖС ны теріс наты жартылай осьі мен иылысу кезіндегі е жаын орналасан нктесіне дейінгі аралыына те.

12 - сурет

Бірінші діс: (-1, j0) нктесінен, наты жартылай осьімен (табасын ескермей) АФЖС ны иылысу нктесіне дейінгі ара ашытытын ана лшейді, онда орныты жйе шін амплитудалы оры 0 ден 1 ге дейінгі шегінде болады, норма |Am| =1 - А(-) ( 0,5. 0,6 те.

Екінші діс: амплитуда арылы орнытылы орын минус 180° брышындаы вектор амплитудасына А немесе кесіндісіне (имасына) кері шама r ретінде табады, яни A_m = 1/r, мндаы r – АФЖС ны теріс наты жартылай осьімен иылысу нктесінен координат басына дейінгі аралы. Физикалы трыдан бндай баалау орнытылыты жоалтып алу ауіпінсіз, жйені кшейтілуін аншалыты сіруге болатындыын айтады. АФЖС ны теріс наты жартылай осьпен иылысуыны болмауы кезінде орын алатын A_m = ( мні, жйе орнытылыыны, оны кшейткіш коэффициент шамасынан толы туелсіздігін білдіреді.

Фаза арылы орнытылы оры (_m, теріс наты жартылай осьпен, координат басынан АФЖС ны бірлік радиус доасымен иылысу нктесіне жргізілген, суле арасындаы брышына те.

Фаза арылы ор (_m = - |(_ср)| 0 ден 180( а дейінгі аралыта болады, жобалау кезіндегі норма детте (_m ( 30..60( болып келеді. Ол жйені жалпы кшеюін згертпей, фаза арылы суммарлы жылжумен ((_m нен кп емес) буындарды осуа болатындыын сипаттайды. Максимал мні (_m = 180( дегеніміз - сигналды фаза арылы ыысуыны берілген жйе арылы туі кезінде, жйені орнытылыына ешандай сер етпейтіндігін айтады.

Орнытылы орын кейде пайызбен крсетеді, мысалы:

 

 

Логарифмдік жиіліктік сипаттамалар (ЛЖС) немесе Боде диаграммалары шынайы сипаттамаларды асимптоталыпен ауыстыру арылы графикалы трызуларды ысартуа; тізбектей жаланан буындарды коэффициенттерін кбейтуді графиктерді геометриялы осылуларымен алмастыру арылы есептеулерді ысартуа; жйені зерттеуде тменгі жиілікті диапазонын созуа жне жоары жиіліктіні ысуа ммкіндік береді.

L()=20lgA()-нен lg() туелділігі логарифмді амплитудалы жиіліктік сипаттама (ЛАЖС) немесе ЛАС деп аталады.

()-нен lg() туелділігі логарифмдік фазалы жиіліктік сипаттама (ЛФЖС) немесе жай ЛФС деп аталады.

олданылатын лшем бірліктері: ЛАЖС L() шін – децибел немесе дБ, ЛФЖС () шін – градус, абсцисса осьі бойынша алынан жиілік шін – декада (дек). Декада деп жиілікті 10 рет згеруіне те, жиілік кесіндісі аталады.

Координат басын тменгі (минимальный) жиіліктен сола арай ерікті тадап, = 0 болан кезінде есептеу жргізілмейді. Жиілік осьтері шін масштабтарды зара байланысы 1 - кестеде крсетілген, рылу кезінде ±k¹⁰ дрежесіндегі жиілікті мнін олданан ыайлы. Мндаы k – ттас сан.

 

, рад/с	0,1	0,2	0,5
lg()	-1	-0,7	-0,3		0,3	0,7		1,3	1,7

 

Егер, тйыталмаан жйені ЛФЖС -180⁰ сызыымен иылысу кезінде ЛАЖС теріс болса - тйыталан жйе орныты [3] деп аталады.

 

Амплитуда (A_м, дБ) бойынша тйыталан жйені орнытылы оры - тйыталмаан жйені ЛФЖС -180 градус сызыын иып туі кезінде, ЛАЖС мні (егер осыны серінен абсолютті мні теріс болса) мен L()=20lgA()=0 осьі арасындаы айырымыны абсолютті мні ретінде аныталады.

Фаза (_м, град), бойынша орнытылы оры - кесіп ту (иылу) жиілігіндегі ЛФЖС мні мен -180⁰ мні арасындаы айырымыны абсолютті мні ретінде аныталады. Кесіп ту (иылу) жиілігі ЛАЖС-ны жиіліктер осьімен иылысу нктесіне, яни L()=20lgA()=0 мніне сйкес келеді.

Орнытылы орыны сынылан мндері: АФЖС бойынша анытау кезінде А_м 0.5, _м 30-60 градус, ЛЖС бойынша анытау кезінде А_м 6-12 дБ, фаза бойынша оры сол мнінде алады [7].