Ы орау органдары

Ы орау ызметі

Мазмны

1 ы орау органдары
2 ы орау органдарыны жалпы сипаттамасы
3 азастан Республикасыны ділет органдары мен мекемелері
4 азастан Республикасыны лтты ауіпсіздік органдары

ы орау органдары

оам дегеніміз — адамдар мен оларды йымдары арасындаы арым-атынастарды те крделі жйесі. Мемлекет арнаулы органдар арылы оамды басарады, кпшілік бара шін маызы бар мселелерді шешеді жне оамдаы тртіпті амтамасыз етеді. Мемлекетті трлі органдары бар, олар здеріні тікелей биліктік міндеттерін атаруда зара тыыз байланыста жне бір-біріне баынышта болады. Мемлекеттік органдар арасында ы орау органдары айрыша орын алады. Олар оамдаы ыты тртіп пен задылыты амтамасыз етеді. ы орау органдарына: сот, прокуратура, Ішкі істері органдары, лтты ауіпсіздік, ділет органдары, Кедендік баылау органдары, жеморлы жне баса ксіби ылмыстармен крес органдары жатады.

ы орау органдары жйесі задылы каидасы негізінде рекет етеді. Задылы — бл оамды атынастара атысушыларды ы нормаларын ата, блжытпай орындау жне сатау аидаты, дісі мен тртібі. Задылыты мні — ы ораушы органдарды ыты нормаларды адал, жауапкершілікпен сатауында, орындауында, пайдалана жне олдана білуінде. Задылы, е алдымен, осы органдарды за негізінде жне оны шеберінде мемлекеттік жне оамды істерді басаруа белсенді атысуларын кздейді.

Задылы табиатын тсіну шін оны негізгі аидаттарын анытап алу ажет. Задылы аидаттары — бл задылыты мазмнын бейнелейтін негізгі идеялар, бастаулар. Олара жататындар:

— Жалпыа бірдейлік аидаты. Задылыты жалпыа бірдейлігі жадайына, шеніне жне дрежесіне арамай, жалпы жрта жне рбір адама бірдей міндеттілігі. За алдында жртты брі бірдей жн брі де оан баынуы тиіс, керісінше болан жадайда жауапкершіліктен ешкім кашып тыла алмайды.
— Бірлік аидаты. Задылы бірлігіні мні. Бл талап елді бкіл аумаына таралады.
— Заны стемдік аидаты. Ол дегеніміз — мемлекетті мір сруі лауазым иелеріні здеріні міндеттері мен ытарын ата іске асыруы арылы тек за негізінде ана жзеге асырылуы тиістігін білдіреді. Мемлекет ы Корау органдарыны ызметкерлеріне з йарымы бойынша еркін рекет етуге, з дегенімен шешім шыаруа, андай да бір себептермен зады орындап не орындамауына жол бермейді.
— задылыты іске асыруды тратылы аидаты. Задылыты іске асыруды тратылыы кез келген за бзушылыты кімні тарапынан боландыына арамастан оны жолы кесілетіндігін, зады бзаны шін жауапкершіліктен тылмайтындыын білдіреді.
— Задылы пен масата лайытылыты арсы оюа болмайтынды аидаты. «Жоары мдделер», «халы талабы», «мораль (неге) талабы» деген желеулермен заылытан кез келген кері шегініс оамны трасыздыына келіп сотырады, ыты нигилизмні (немрайлыты) суіне жадай жасайды. Егер за ескіріп, оны пайдалану орынды болмай алса, онда оны тек за арылы белгіленген рсімге сйкес згерту, толытыру ажет, За згеріс енгізілгенге дейін мір среді, рекет етеді. Брынгылар «за атал болса ана за» («Dura lex, sed lex») деп бекер айтпаан.
— Задылы пен мдениеттілік аидаларыны байланыстылыы. Мдениеттіліктен ада задылы туралы гіме болуы да ммкін емес: ттас аланда оамны, жекелеген азаматтарды мдени дегейі жоары болан сайын, задылыты да дегейі жоары болады.

Баса бір ыты былыс — ыты тртіп задылыымен байланысты. ыты тртіп — бл за мен ыа негізделген оамды атынастарды тртіптілік жай-кйі. Бл ыты талаптарды іске асыруды ыты нормаларды, яни задылыты сатауды, орындауды тпкі нтижесі. Задылы — талап, ыты тртіп — осы талаптарды орындау тжірибесі. ыты реттеуді масаты ыты тртіп, на осыан ол жеткізу шін зге де нормативтік ыты актілер шыарылады, занаманы жетілдіру жзеге асырылады, задылыты ныайту жніндегі шаралар жргізіледі. ыты тртіп пен задылы арасында бір-біріне тікелей туелділік бар: задылыты ныайтылу ыты тртіпті ныайтады, ал бан керісінше, егер задылы бзылса, онда ыты тртіп те іле-шала бзылады.

ы орау ызметі кез келген тсілмен ана емес, ыпал етуді зады шараларын олдануды кмегімен жзеге асырылады. Оларды атарына замен белгіленетін мемлекеттік мжбрлеу жне жазалау шараларын жатызуа болады. Мемлекеттік мжбрлеуді трт трі белгілі:

1) ылмысты-ыты (ылмыс жасаан жадайда)
2) азаматты-ыты (ылмысты жауапкершілікке келіп сотырмайтын мліктік зиян келтірілген жадайда);
3) кімшілік-ыты (кімшілікке теріс ылы жасау; мысалы, са бзаылы, оамды орындарда алкогольді ішімдіктер ішу);
4) тртіптік (зіні ебек ету жне баса міндеттерін атармау немесе олара салдыр-сала арау).

За ы орау органдарынан заны немесе зге де ыты актілерді белгіленген тапсырмаларына ана сйкес келетін за жнімен ыпал ету шараларын олдануды талап етеді. Егер за бойынша суы аруды сатау тртібін бзаны шін айыппл тріндегі санкция арастырылан болса, кімшілік жолымен ттына алуды олдануа болмайды. ы орау ызметі белгілі бір тртіпті аясында орындалады. Мысалы, ылмысты, кімшілік немесе тртіптік жазалау шараларын олдану шегін ажетті тексерулер жргізбей трып айындауа болмайды.