Балыыш сатандырыштарды негізгі мінездемелері.

Балыыш сатандырыш , сонымен атар баса аппараттар шін де, негізгі мінездемелеріні бірі оны номиналды кернеуі (Uном.)- полюс аралы кернеу, ол сатандырыш жмысына арналан электр желілеріндегі фаза аралы номиналды кернеуге те.

Сатандырыштар сонымен бірге келесі шамаларды мінездейді:

1) Сатандырышты номиналды тоы (Iном.), зімен сынатыны за режимде сатандырышты ыздыру бліктеріні шарты бойыншы е лкен ммкін жктемелік то.Сатандырышты номиналды тоы, алмастырылан элементті номиналды тоымен сйкес келеді.

2) Алмастырылан сатандырыш элеметіні номиналды тоы Iном.э – бл негіз шін арналан элементті байланысулар немесе стаушыда негізгі ыздыру шарттары бойынша за режимде е лкен ммкін жктемелік ток.

3) Сатандырдыышты номиналды негізгі тоы Iном.ос – бл сол тоа орнатылан негізде алмастырушы элментте за режимде бліктерді ыздыру шарттары бойынша е лкен ммкін жктемелік то.

4) Сатандырышты патроныны номиналды тоы- негізі шін арналан, оны байланысуларда шеткі стаушылармен (оларды бар болуында) за режимде оны ондыруымен бірге патронны бліктеріні ыздыру шарттары бойынша е лкен ммкін жтемелік то.

Сатандырышты е маызды орайтын сипаттамасы 1.1 суретте келтірілген уаыт тоты сипаттама болып келеді, яни жмыс істеуші тоты мніне балыту ендірме уаытыны туелділігі. детте, бл сипаттамалар аныталан балыыш ендірмесімен сатандырыштара номиналды тоты толы диапазоны шін рылады жне белгілі бір объектіні орау шін сатандырыш орауа ммкіндік береді. Абсцисса осі бойынша токты периодикалы рауышы жмыс істейді, ординат осі бойынша тоты балыыш уаыты секундта (логарифмды масштабпен).

1.1 суретте крсетілгендегідей сатандырыш объекті шамадан тыс жктеулерден жасы орайды, ал кіші жктеулерде оны оранысы азаяды. исыты жоары блігі уаыт пен тоты сипаттамаларын крсетеді, кішкене жктемелерді згерісінде,мысалы, 2Iном- 3Iном дейін балыыш ендірмені балу уаыты лкен диапазонда 3600 - 10 секунда дейін згере алмайтынын крсетеді. Кішкене жктемелер облысында сипаттамаларды трасыздыы жіберілген. Осылай, бір саатты балу тоы 1.3-2Iном дейінгі шектерде згереді.

 

 

1.1 сурет– Сатандырышты уаытты-тоты сипаттамасы

 

ораныс сипаттамасымен бірге доаны е лкен жану уаытыты сипаттамасы олданылады (1.2 суретті ара) – уаытты доаны жануына туелділігі оны ктілген тоты периодты жмыс істеп тран мніне доаны пайда болу моментіне сйкес номиналды тоа Iном атынасы. Осы атынас 100ге те немесе лкен болса, уаыт 0,01с аспауы керек, бл кварцті са тйіршікті толытаушы бар сатандырыштара арналан жне 0,05-0,08 газ шыаратын тоты шін (1.3 суретті ара). Балыыш ендіру уаыты мен доаны жану уаытыны осындысы ажырауды толы уаытын береді. Ктілген то дегеніміз- егер сатандырыш тйыталан елемеуге болатын аз толы кедергімен алмастырылатын болса, тізбекте орнатылан сатандырыш арылы аатын тоты айтамыз. Сатандырыш тесіп тетін тотардаы асын жктеулерді стап алуа абілетті. Сонымен оса оларды кп ретті сері шектік рсат етілген асын жктеулерді тоты-уаытты сипаттамалары арылы аныталды. 0,01-90 с диапазон аралыындаы уаытты абсцисс коэффициентіне кбейткеннен балуды тоты-уаытты сипаттамасы осы негізде трызылады. Бны маынасы алдын-ала сына процесстерінде аныталады, мндаы Iпл 10, Iпл 0,01 - 10 жне 0,01 с сйкесінше уаыт кезіндегі балу тотары.

Сатандырыш лкен жмыс кернеуінде мына диапазондаы тотарды сндіру керек. 1ші класс сатандырышы шін балу тоы бір сааттан, ал 2-ші класс сатандырышы шін минималды шіру тогы номиналдыа дейін жеткенде желіні синусоидалы нл кернеуіне байланысты Т-ы пайда болан стте сндіреді. Осы жердегі сатандырыш ондыруы кезінде тізбектегі зіндік тпелі алпына келтіру кернеуі номиналданан шектен аспау керек. Ол 1.3 суреттегі координат басынан жргізілген уаыт- кернеу координаттары.

 

 

1.2 сурет – ПК, ПКН, ПКТ сериялы сатандырыштарыны е лкен уаыттаы сипаттамалары

 

Шектік ысыты осы бгілуі алпына келу кернеуіні жылдамдыын анытайды.

Ток шектеуіні сері лкен ток ткен кезде сым те аз уаыт ішінде бкіл бойымен ериді (балиды).

 

 

1.3 сурет – Уаытты тоты балу сипаттамаларыны трызылуы

 

Доалы рязрядталудаы каналда жоары ысым пайда болады, доалы столбыны деионизация процестері арынмен жреді, доа кедергісі тез седі, тоа шек ойып жне оны нлдік мнге дейін жеткізіп, ыса тйыталуды болдырмау керек (1.4 суретті ара).

Осылай ыса тйыталу тогы 2-5 есе азаяды. Ток кесігінде пайда болатын здік индукция ЭК пайда болып, коммутациялы асын кернеулер тудырады. Ток шектеуіш сатандырышты ысыштарындаы рсат етілген кернеулер мына мндерден аспау керек:

Номиналды кернеу, кВ 3 6 10 20 35

Максималды рсат етілген

кернеу кВ 12 23 38 75 126

 

 

 

1.4 сурет – Токты шектейтін сатандырышты Т тогын шіруі

 

1.5 суретте крсетілгендей ток шектеуіш сатандырышты лкен ток мніні сипаттамалы байланысы крсетілген.

 

 

1.5 сурет - I1 токты лкен лездік мні мен жмыс істеуші ток I2 мніні балыыш ендірмелік ПК типті сатандырышты байланысы

 

ртрлі номиналды токтар шін балыыш ендірмелікке трызылан сипаттамалар. 40-тан аспайтын номиналды токты балыыш ендірмелік токка байланысы ток шектеуіш эффектісі осылу тогыны белгілі мндеріне атысты.