А пайдалану тиімділігін сипаттайтын крсеткіштер
1. Бір айналым затыы(До)
| (3.11)
|
мндаы Со — мерзім ішінде А алдытары; Тпер — мерзімдегі кндерді саны; Vреал — ткізілген нім клемі.
2. Айналымдылы коэффициенті белгілі бір мерзім ішінде А жасаан айналым саны
| (3.12)
|
4. 3. А тиеу коэффициенті, ткізілген німні 1 тегесіне шаандаы А сомасын крсетеді
| (3.13)
|
Айналым капиталын тиімді пайдалану кпшілігінде оларды ажеттілігін дрыс анытау болып табылады. Себебі, ндірісті осы клемінде жоспарланан пайданы е тменгі млшердегі шыынмен табуа лкен ыпалын тигізеді. Айналым капиталыны тмендетілген млшері ксіпорынны трасыз аржы жадайына, ндіріс процесіні іркілісіне кеп сотырады. Осыны салдарынан ндірісті клемі мен пайдасы тмендейді. Осы кезекте айналым аражаттарыны ктерікі млшері ксіпорынны ндірісті лайту шін крделі аржы шыынын жмсау ммкіндігі тмендейді. Ксіпорында айналым аражатыны ажеттілігін анытау ксіпорынны ндіріс жоспары жне ндіріс шыынны сметасымен йлестіру ажет.
А нормалау
А нормалау – айналым орларыны минимальды ажет, экономикалы трыдан длелденген дегейін анытау процесі. Норма кбінесе кндермен есептелінедіАйналым аражаттарын нормалау шін мына негізгі дістер пайдаланылады: тікелей есептеу, талдамалы, жне коэффициенттік.
Тікелей есептеу дісі айналым аражаттарды р элементті бойынша длелднлінген есептеуді арастырады. Осы дісті пайдалананда ксіпорынны йымдастырушылы техникалы даму дегейінде, тауар материалды ндылытарды тасымалдауда, ксіпорындар арасында есеп айырысу практикасында барлы згерістерді есепке алу ажет бл діс экономисттерден жоары біліктілікті талап етеді, оны арасында айналым аражаттар ажетілігі дл аныталады.
Ксіпорын ызметті жадайында кп згерістер болмаанда айналым аражаттарды ажжетті млшерін талдамалы діспен есептеген дрыс. соан орай, айналым аражаттарыны нормативін есептегенде, ндіріс клеміні су арыны мен ткен кезедегі нормаланатын айналым аражаттар млшерін еске алу керек.
Айналым аражаттарды коэффициенттік діспен есептегенде, оларды орлары мен шыындарын белгілеу тікелей ндіріс клемімен байланысты (материалдар, аяталмаан ндіріске жмсалан шыындар), жне оан байланысты емес (арзан баалы жне тез тозатын заттар) болып блінеді.
Бірінші топ бойынша айналым аражаттар ажеттілігі, оларды аымдаы жылдаы млшері мен келесі жылдаы нім ндіруді суімен аныталады.
Екінші топ бойынша айналым аражаттарды ажеттілігі бірнеше жылдаы айналым аражаттарды орташа наты алдытар дегейінде жоспарланады.
А пайдалану тиімділігін сипаттайтын крсеткіштер
А пайдалану тиімділігін сипаттайтын крсеткіштер
1. Бір айналым затыы(До)
| (3.11)
| мндаы Со — мерзім ішінде А алдытары; Тпер — мерзімдегі кндерді саны; Vреал — ткізілген нім клемі.
2. Айналымдылы коэффициенті белгілі бір мерзім ішінде А жасаан айналым саны
| (3.12)
| 3. А тиеу коэффициенті, ткізілген німні 1 тегесіне шаандаы А сомасын крсетеді
| (3.13)
| АК салаларыны арасындаы ндірістік жне экономикалы байланыстар
АК рамында ш негізгі буын бар.
· АК-ке ызмет крсететін, оны техникамен, тыайтыштармен амтамасыз ететін салалар райды.
· бл ауыл шаруашылыы.
· тама жне жеіл нерксіптері.
Олар ауыл шаруашылыы німдерін халы ттынатын тауарлара айналдырады.
Жмыскерлерді саны жнінен (2,4 млн адам) АК аса ірі салааралы кешен болып табылады. Ол елдегі ішкі жалпы німні 1/10 блігін береді. АК німдері барлы тауар саудасыны 50%-дан артыын райтындытан, халыты л-ауатын жасартуа серін тигізеді. Сонымен бірге німдері шет елдерге сатылады. Мысалы, бидай жне н азастанны маызды экспортты тауары.
|