Ірі шоша кешендеріні тізімі
«Рубиком» ЖШС
"Артари« ЖШС
"ПКФ Медео« ЖШС
"АПК Волынский« ЖШС
Луговской жылы зауыты« ЖШС
"Щапов« Ш
"Парижская коммуна XXI" ЖШС
Шыындар рамы жне німні зіндік нын есептеу дістемесі
зіндік н – нім діруге жне ткізуге кеткен барлы шыындар. Жалпы аланда зіндік нны рамы келесі трде крсетіледі:
= М + А + ЕА
мндаы М – материалды шыындар, А – амортизация, ЕА – ебек аы.
зіндік н бааны бір блігі ретінде арастырылады:
Б = + П + С
зіндік нды тмендету арылы оамны таза табысы, ксіпорын пайдасы седі. ртрлі ксіпорындарда шыарылатын бірдей німні зіндік ны ртрлі болуы ммкін. Жоары болан зіндік н ксіпорында ндірісі процесі нашар йымдастырыланын крсетеді, басалармен салыстыранда.
зіндік н келесі масаттарда олданылады:
- Бааны анытау шін
- Ксіпорынны аржылы жадайын сипаттау шін
- Менеджерлер оперативті шешім абылдау шін
зіндік нды барлы нім бойынша, жеке оны трлері, процестері, блшектері, блімшелер мен цехтер бойынша анытауа болады.
ндіріске кеткен шыындарды белгілі бір белгілерге арай блуге болады. Шыындарды негізгі тобына келесі шыындар кіреді:
- экономикалы элемент бойынша (экономикалы маынасына арай) – барлы шыындар экономикалы біріайлыы бар жеке топтара жинаталады (оларды пайда болу орнына жне масатына туелсіз. Оларды негізгі трлері:
Ø Материалды шыындар – шикізат пен материалдарды айтарылатын алды нын алып тастаандаы ны.
Ø Ебек аы.
Ø Ебек аыдан жасалынатын леуметтік тлемдер-зейнетаы орына, жмыс бастылы орына, леуметтік сатандыру орына, медициналы сатандыру орына.
Ø амортизация.
Ø Баса шыындар – жндеуге кеткен, несие пайыздарын тлеу, айыпаылар, жарнама жне т.с.с.
- шыын баптары бойынша: Шыын баптары деп бір немесе бірнеше экономикалы элементі бар шыындарды айтады. Калькуляция баптары шыындарды масатын жне пайда болу орнын есебке алады. німні зіндік нын калькуляциялау деп нім бірлігіне кеткен шыындарды анытау процесін атайды.
Ірі ара сіру
Мал шаруашылыы — ауыл шаруашылыыны мал німдерін ндіру шін мал сірумен айналысатын саласы. Мал шаруашылыы халыты азы-тлікпен (ст, май, ет, т.б.) жеіл жне тама нерксіптерін шикізатпен (жн, тері, ет німдері алдытары, т.б.) ауыл шаруашылыы ндірісін кш-клік (ат, гіз, тйе, т.б.) жне тыайтышпен амтамасыз етеді. Мал шаруашылыы німдері мен оны алдытарынан мал азытары (майы алынан ст, ет-сйек жне сйек ндары, т.б.), дрі-дрмектер мен биологиялы белсенді (активті) заттар (емдік сарысулар, гормонды осылыстар, т.б.) алынады. Мал шаруашылыы салаларына сиыр, ой, ешкі, жылы жне тйе шаруашылытары жатады.
Ірі ара сіру оыржай белдеуді табии жне мдени жайылымдармен жасы амтамасыз етілген орман, орманды дала, дала айматарында жасы жола ойылан. Дниежзі бойынша ірі араны мал басы 1,3 млрд-а жетіп отыр. ндірілетін стті барлыын дерлік, ал етті 35%-ын осы ірі ара малы береді. Интенсивті стті жне етті-стті баыттаы мал шаруашылыы дамыан елдерге тн, оларда мал олда да, жайылымда да баылады. німділік те жоары боландытан, бл шаруашылы саласы жылдан-жыла ркендеуде. Етті баыттаы мал кбінесе оыржай жне субтропиктік белдеулерді нерлым ра аудандарында таралан. Онда экстенсивті отарлап жайылымда бау жне кшпелі мал шаруашылыы басым келеді. Дниежзінде етті е кп ндіретін елдер атарына АШ, ытай, Бразилия, Аргентина жне Ресей жатады.[1]
Ст ндіру баытындаы ірі ара сіру кбінесе ала маы мен халы тыыз оныстанан аудандарда дамыан. сіресе Еуропа мен Солтстік Американы орман зонасында орналасан елдерде жасы жола ойылан. Ст ндіруден АШ, Ресей, ндістан, Бразилия жне Батыс Еуропа елдері ерекше кзге тседі. Жайылымды жерлер мен шптесін сімдіктерді жеткілікті боланына арамастан, Африкада, сіресе оны тропиктік айматарында ірі ара саны те аз. Оны басты себебі — йы ауруыны оздырышын тарататын цеце шыбыны. Сондытан мнда бл ауруа шалдыпайтын ірі арадан зебу сіріледі.