Авылны ирлре турында 1886 елда кзт.

 

“ Ашалча Буины Бр елгасыны ктренке у як яры буйлап Адайга баручы басуында – известь ташлык (мергель) белн кара суглинок, басу уртасы буйлап соры балчык, “арткы якларында” – суглинок м ак балчык (беляк).

“Урта” басуда – авыл янында - известь ташлык (мергель) белн кара суглинок, басу уртасында – соры ир, ахырында – торфяник; Ураскино (Туембаш) стендге басуда ир соры, Купка чигенд ген – торфяник.

Туфракны егрлеге – 4 – 6 вершок. Бер ген басу ашландырыла, калган ике басу уайсыз м таулы булганлыктан, ашсыз калдырыла. Уайсызлыкларга шулай ук басуларны знлекле булуы да кер. Пар ирене 1/18 леше ген тиреслндерел.

Удырышлыгы. Арыш : а) тирессез иске басуда – 42 пот, б) тирессез иске басуда + тирес белн – 43, в) тирессез иске басуда + тирес белн + ашламага тлп – 45 пот. Солы – 48 пот.

Срлек ирлр чен аренда тлве : арыш астына – 6 сум 50 тиен 1 десятинага, сабан астына – 4 сум.

Печнлеклр : шелч Буида 1/3 су баса торган м 2/3 знлекле урыннарда. Удырышлыгы 70 пот 1 десятинадан.

Печн ирлре чен аренда тлве – 5 сум 50 тиен

Ктлеклр – таулыкларда. Маллар з ирлренд ктел. Ктчелрг чыгымнар – 321 сум 34 тиен.

Урманнар якын-тирд бары тик Купкада гына бар – 19,2 десятина”

 

“Материалы по статистике Вятской губернии. Том 1. Малмыжский уезд. Москва, 1886г.”

 

 

“Малмыж язене туфрак картасы”ннан. 1884 ел.

 

 

Елда Ашалча Буи авылыны халте.

Авылда булган барлык хуалыклар саны – 107.

Анда барлыгы 565 кеше яшгн. Шуларны 273-е – ирлр, 292-се – хатын-кызлар.

 

Йорт-ир м каралты кура.

Булган 107 хуалыкны 19-нда йорты да, каралтысы да булмый, димк, болар – хуасы авылда булган м анда брге ген утыртылган буш пуымнар дигн сз. Хуалар ис башка кемне д йортында яшп торганнар.

1 йорты м каралты-курасы булган хуалыклар – 45

2 йорты м каралты-курасы бар – 60

3 йорты м каралты-курасы бар – 1

Йорты бар, бернинди каралты-курасы юк – 32

Ул вакытта, татарлар арасында гадтк кергнч, хллерк гаиллр бер ген й белн чиклнмич, икенче “ак й” д салырга тырышканнар. Гадтт, анда кунаклар кабул ителгн. инде 3 йле хуалыклар аеруча байларда гына була.

Ике й салу гадте, бу яклардан Вятка аръягына кчеп киткн кешелр салган авылларда, аларны “Пчинк”лр дип т йртлр, бгенге кнг кадр сакланган. Кп кен хуалыкларда, злре яши торган йортлары белн берг, блкй ген кунак йорты да бар.

Мал-туар тотар чен, билгеле булганча, кышка печн-салам м фуражга ашлык зерл белн берг, хуалыкны каралты-курасы м абзарлары булу да кирк бит. мма кп хуалыкларны гомумн каралты-куралары да булмый. Бернич йортка - бер мунча гадти саналса, инде капкасы да булу - бик хлле кешелрне ген кченнн килгн.

 

Ирлре.

 

леге елда авылны барлыгы 792,1 десятина ире була. Статистика буенча бу бер хуалыкка уртача алганда нибары 7,4 дес. туры кил дигн сз.

Бер ан башына тигн ирне клме Ккшел волосенда, шул исптн шлче Буи авылында да - башка татар авыллары белн чагыштырганда да, башка миллт халыклары арасында да - и тбннрдн була. Чагыштыру чен :

Малмыж язенд уртача :

бер рус хуалыгына – 20,0 ,

бер удмурт хуалыгына – 24,9 ,

бер мари хуалыгына – 18,9 десятина ир тигн.

шлче Буи авылында, гоммн бтен Малмыж язендге кебек к, ч басуга блеп эшл кабул ителгн. Барлык срлек ирлр чк бленеп, бер басуга арыш игел, икенче басуга сабан культуралары – арпа, бодай, солы .б.ччел, ченче басу парга калдырыла, ягъни ччелмич калдырып, ял иттерел. Басулар рвакыт чиратлаштырылып тора.

 

Авылда булган мал – туар.

Терлекчелекк килгнд ис, 1895 елда авылда булган маллар саны тбндгеч :

Эшче атлар – 46

Сыерлар – 52

Сарыклар – 187

Клр – 31

1895 елда авылда нибары 4 хуалыкта гына 2шр ат булып, 38 хуалыкта 1р ат була.

Бу ис 65 хуалыкны бтенлй аты булмавын крст.

 

р хуалыкны аерым караганда мал-туар мен болай блен :

Бернинди малы булмаган хуалыклар – 35

1 вак малы булган (сарык яки к) – 15

1 сыеры булган – 18

1 аты булган – 21

1 аты м 1 сыеры булган – 47

2 аты м 1 сыеры булган – 2

Аты булмаган хуалыклар – 136

Сыеры булмаган хуалыклар – 139.