Аауды жатталуы, пайда болу себептері мен орындар бойынша ааулар есебі

Ауытулар» тсінігі, ауытуларды пайда болуы. олайлы жне олайсыз ауытулар.

Шыындарды млшер (норма) шегіндегі жне млшерден ауытыан шыындар деп блуді блімшені жмыс тиімділігін анытау шін аымдаы есепте наты болан шыындарды нормативтілермен жаластыру жолымен олданады.

Сметалы жне накты шыындар арасындаы айырма нормативті (сметалы) шыындардан ауыту деп аталады. Практикада реттелген шыындарды толы талдау талап етілуі ммкін. Мысалы, кейде негізгі ндірістік жмысшыларды ебегін де, жмыс категориялары бойынша негізгі материалды да, сонымен атар р трлі типтерге сйкес пайдаланылатын материалдарды талдауа жгінген жн.Баыланатындара ксіпорында жмыс істейтін адамдар баылайтын шыындарды жатызады. Олар крамы бойынша реттелетіндерден айрышаланады, йткені масатты сипаты бар жне жеке шыыстармен шектелуі ммкін. Баыланбайтын шыыстар – ксіпорын ызметкерлеріне байланысты емес шыыстар. Мысалы, негізгі крал-жабдытарды асыра баалау, негізгі рал-жабды млшерін згерту,жне т.б.

Аауды сатудан тскен табыстар есебі

рылыс – монтаж жмыстарындаы аау деп техниклы талаптара сйкес келмеген жмыс клемін айтамыз. Аауды пайда болуы тмендегі жайттарда кездеседі:

1. Жобалы крсеткіштер станымын бзанда;

2. Сапасы тмен рылыс материалдарын пайдалананда;

3. Жобалы жттарда кеткен ателерде;

Конструкциялы рылым сйкес келмеген жадайда. рылыс нысанын тапсырана дейін, яни рылыс жмысыны жріп жатан процесінде немесе нысанды бас мердігерді ткізуі барысында аау аныталады.

Аау кімні тарабынан кеткенін анытап, кінлі адамдардан талап етілуі ажет. Ол шін аау міндетті трде арнайы комиссия мшелеріні шешімімен жаттандырылуы ажет. детте кін тапсырушылар, жобалы ксіпорындар, субмердігерлер, жабдытаушылар, рылыс материалдарымен амтамасыз етушілер, учаскені кімшілік – техникалы ызметкерлері, орындаушы – жмысшылардан болады.Аау ішкі жне сырты болып екіге блінеді. Ішкі аау – мердігер тиісті сметалы млшер талаптарын бзан жадайда, жмысшыларды ксіби тмендігінен, ал сырты аау тапсырушылардан, жабдытаушылардан жне автоклік ксіпорындарыны кінсінен болады. Аау аныталан стте бірден акт толтырылады. Акт толтыруа сапалы баылау орындарынан техникалы сарапшылар, рылыс зертханасыны ызметкерлері жне инженерлік – техникалы ауіпсіздік бліміні ызметкерлері атысуы тиіс.Себебі, длелденіп, кінлі тлаларды ол оюымен расталан жат ааудан кеткен шыынны аныталып, ндірілуіне негіз болып табылады.Аауа кеткен шыын рбір актіге жеке жасалынады жне оан негіз болатын крсеткіштер тмендегідей:

— айта алпына келтіру жмысына атысан жмысшыларды жалаысы;

— материалды шыындар;

— тленбеген осымша ебекаы млшері;

- олданылан рылыс машиналарымен механизмдерге кеткен шыын сомасы

Бгінгі кні рылыс жмысындаы аныталан аауа кеткен шыындар есебін 8410 «стеме шыындар» шотында арастыра отырып, ксіпорынны есеп саясатындаы крсетілген субшоттара ойылады.

Аауды тзету бойынша шыындар есебі

Тпкілікті аау бойынша барлы шыындар ндірісте ндірілетін німні зіндік нына жатызылады. Тзетуге келмейтін аау зіндік ны шыындарыны сомасына келесі баптар кіреді:

– шикізат пен материалдар;

– жалаы;

– жалаыдан аударымдар;

– ондырыны ктіп-стау мен пайдалану бойынша шыындар;

– баса шыындар.

Жндеуге келетін аауды зіндік ны шыындарыны сомасына келесі баптар кіреді:

– аауды жндеу шін жмсалан шикізат пен материалдар;

– аауды жндеуді жзеге асыран жмысшыларды жалаысы;

– жалаыдан аударымдар;

– аауды жндеуге жмсалатын ондырыны ктіп-стау мен пайдалану бойынша шыындар лесі;

– аауды жндеумен байланысты баса шыындар.

Аауды жатталуы, пайда болу себептері мен орындар бойынша ааулар есебі

Материалдарды, ебек жне ашалай ресурстарды ндірістік шыындары, деуді технологиялы режиміні бзылуы, жмысшылар біліктілігіні тмендігі, ндірісті нашар йымдастырылуы нтижесінде пайда болатын ндірістегі ааулытан болатын шыындар жататын ндірістік шыындарды жйелі трде ысарту ішкі резерв есебінен німні (жмысты, ызметті) зіндік нын тмендетуді е маызды жолдарыны бірі болып табылады.

ндірістегі аау деп сапасы бойынша белгіленген стандарттар немесе техникалы шарттара сйкес келмейтін, сол себепті тікелей масаты бойынша олданылмайтын немесе оларды тзетуге осымша шыын жмсаланнан кейін олданылатын блшектер, тйіндер мен бйымдарды атайды.Аныталан жарамсыздыты сипатына арай аауды тпкілікті (тзетуге келмейтін) жне жндеуге болатын деп ажыратады.Тпкілікті аау деп техникалы трыдан тзету ммкіндігі жо немесе экономикалы жаынан аланда тзету тиімсіз нім аауын атайды.Жндеуге болатын аауа жарамсыздыты жою техникалы жаынан ммкін жне экономикалы жаынан тиімдісін жатызады.Ксіпорында німді сатып алушыа жеткізгенге дейін аныталан аауды ішкі, ал сатып алушы анытаан аауды сырты аау деп атайды.

Ксіпорына нім сапасын баылау жйесін орнатанда ндірістегі аауды анытауды рбір жайтын жат трінде рсімдеу арастырылады.Аныталан аауды аау туралы актімен (немесе аау туралы хабарландырумен) рсімдейді. Онда аауды анытау уаыты мен орнын, себептері мен оан айыптыларды сипаттайтын егжей-тегжейлі мліметтер, сондай-а аауды зіндік нын анытау шін керекті есеп айырысу мліметтері мен айыптыдан сталатын сома крсетіледі.Егер жарамсыз блшек аауды трлі цехтарда анытаана дейін деуден тсе, тпкілікті аауды ны актіде рбір цехты шыындары бойынша блек есептеледі.Аау туралы акті негізінде бйым трлері бойынша аауды зіндік ныны калькуляциясы, себептер мен айыптылар бойынша аау есебі жасалады; оларды ааулы німдерді аау изоляторына уатылы ткізілуін баылау шін пайдаланады, бл ретте аауа айыптыдан залалды сомасы сталып алынады.Аныталан аауды тзету сол ааулыа жол берген жмысшыларды зіне жктелген жадайда аталмыш акті толтырылмайды. Егер аауа наты кімні айыпты екенін анытау ммкін болмаса, ааулы блшектерді тзету шін баса жмысшылара беру керек, бл ретте аау туралы акті аауды тзетуге рсат жазып беруге негіз бола алады.