й тапсырмасын пысытау.

Сабаты таырыбы : §31.Ауа райы

Сабаты масаты : Оушылара ауа райы оны элементтерін жне былыстарды ауа массаларына серін ауа райын болжау жайлы білімді алыптастыру жаа білімді мегерту.

Білімділік: Табиаттаы ауа райы былыстарын танып білуге трбиелеу.

Дамытушылы: Ізденушілікті арттыра отырып, з бетінші білім алуды дамыту.

Саба типі:аралас саба.

Сабаты дісі:ауызша , гімелесу , тсіндіру.

Сабаты крнекілігі:Синоптикалы карталар, жарты шарлар картасы.

География тілі . Термометр, гигрометр, ауа массасы, изосызытар, метеорология ылымы.

Саба барысы.

Йымдастыру кезеі.

й тапсырмасын пысытау.

3. Оушылар таырып соындаы тапсырмалар мен сратара жауап береді. Жел баыты мен жылдамдыы, здері жргізген (бір кн, орта , ай) баылауларыны нтижесін шыарып баяндайды. Жел рнегі туралы тсінік беріп, жел рнегін сызуа да болады. Желді маызы мен зияны туралы баянадйды. Малім толытырып , орытып баалайды.

ІІІ. Жаа сабаты мегерту барысы.

Жоспар.

1. Ауа райы , оны элементтері мен былыстары

2. Ауа массалары, оларды трлері , алыптасуы

3. Ауа райын болжау ,зерттеу жмыстары.

4. орытынды.

Малім ауа райы мен климат жайлы тсінік береді.

Ауа райы элементтері –атмосфера ысымы, температура, желді жылдамдыы,ылалды лы млшері т.б.Ауа райы былыстары – жауын –шашын, жел, тман,блт дауыл,боран, найзаай, кемпіроса т,б,

Ауа-райы белгілі бір уаыттаы жергілікті жердегі тропосфераны жай кйі. Климат дегенім ше?

Жерді Кнге атысты маусымды згерістері, яни жерге келіп тсетін кн сулесіні жылуы температураны натылайды.оыржай белдеуде ауа райыны трт маусымды згерістер згерісі наты білінеді. Ысты белдеулерде «мгі» жаз,ал полярлы белдеу лерде «мгі» ыс болады. Бл белдеулерде маусымды згерістер аны байалмайды. (Кнні тсу брышы, жерді пішініне байланысты). Ауа массасы жайлы тсіндіру кезін де жарты шарлар каратасын пайдалану керек.

Ауа массалары

экваторлы ауа тропиктік ауа

 

оыржай Арктикалы н/се полярлы ауа массалары

Ауа массасы дегеніміз – тропосфераны бір-бірінен температурасы,млдірлігі,ылалды лыы яни асиеттері жнінен ерекшелік, жасайтын лкен бліктері.Ауа массасыны р айсысы мыдаан,милли ондаан шаршы шаырымды амтиды.алыдыы да бірнеше шаырыма жетеді,кейде тропосфераны жоары шекарасына дейін барады.

Ауа райын болжау – бл оны кйін ылыми талдау негізінде оны згерістерін алдын-ала біліп отыру.азіргі тада лем бойынша 10.000 –а жуы метеорологиялы станциялар ауа райы туралы мліметтерді жинатайды,оларды талдайды.Атмосфераны жоары а батын баылау шін уе шарларын,метеозонд, зымырандар олданылады.Мхиттаы ауа райын баылауды метеобй автоматты трде жргізеді.жердегі станциялар,т сонымен бір ге арыш станциялары мен жер серіктерінен де ауа райы туралы апараттар тседі.Алын ан мліметтерден арнайы ауа райцыны картасы жасалынады.Ауа райы картасы,ауа рай ын болжауды оулы бойынша толы тсіндіріледі.Оулы пен дптермен жмыс міндет ті трде жргізілуі тиіс, бл оушыны есте сатауына кмекші болады.Саба соында ауа райны белгілері(97 бет, §34) жайлы оып,саба орытындылады, бекіту сратары беріледі.

орытынды:Ауа райы белгілі бір уаыттаы жергілікті жердегі тропосфера кйін білдіреді екен.

Бл таырыпта ауа райы элеметерді жне былыстарымен танысты. Сонымен атар ауа массалары жайлы малмат алды, ал ауа райын болжау, зеріттеу адамны кнделікті трмысы мен шаруашылы рекеті шін ажет. азіргі уаытта жер шарындаы бкіл ме теостанцияалар (10. 000. аса) мамандары біріай Гринвиш уаытымен баылау баылау жргізетіні де сендерге белгілі болды. Ауа райы болжамы трлі апарат кздері арылы кпшілікке хабарланады. ауіпті былыстар арнаулы хабарлар арылы дер кезінде жет кізіліп трады. Жергілікті белгілерге арап ауа райын болжауа болады.

Йге тапсырма §31.Ауа райы