Мемлекетті валюталы ресурстарын алыптастыру жне пайдалану. Валюталы баам

Мемлекетті, мемлекеттік емес секторды валюта ресурстары валюталы операциялар жасалынан кезде алыптасып, пайдаланылады. Валюталы операциялар — бл: меншік ыыны жне зге ытарды валюталы ндылытара туіне байланысты, соны ішінде шетел валютасы тлемдері мен шетел валютасындаы тлем ралдарын каражат ретінде пайдалануа байланысты ммілелер; валюталы ндылытарды кез келген тсілмен елге немесе елден келу кету жне жнелту; лтты валютаа, сондай-а номиналы мен (немесе) ны лтты валютада крсетілген баалы ааздар мен тлем ралдарына меншік ыы мен баса ытарды ауысуына байланысты резиденттер мен бейрезиденттерді арасындаы ммілелер.Валюталы операциялар аымдаы жне капитал озалысына байланысты операциялара блінеді.Валюталы ресурстар аржы ресурстарыны рамды блігі болып табылады жне сас орталытандырылан (мемлекеттік) жне орталытандырылмаан (шаруашылы жргізуші субъектілерді ресурстары) болып блінеді.Мемлекеттік валюта ресурстары мыналарды есебінен алыптасады:-экономиканы мемлекеттік секторыны - ксіпорындарды, йымдарды, компанияларды, фирмаларды, оамдарды жне т.б. німін, тауарларын жне ызметін экспорта шыарудан тскен тсім ашадан;-тауарлар мен жктерді кеден шекарасы арылы озалысы жніндегі операцияларды дайындау кезіндегі шетел валютасындаы кеден баждарынан, баса тлемдерінен;-келісімшарттарды, ммілелерді, контракттарды шетелдік атынасушылары тлейтін салытардан, бонустардан, рояльтилерден тсетін тсімдерден;-валюталы зады бзаны шін шетелдік валютада тленген айыпплдар мен сімнен;-шетел банктеріне жне баса аржы йымдарына депозиттерді орналастырудан тсетін тсімдерден, сондай-а шетелдердегі млік пен активтерді пайдалананнан алынан табыстардан;-шетел мемлекеттеріні, банктеріні, халыаралы жне мемлекетаралы аржы йымдарыны кредиттері мен арыздарынан;-валютадаы гранттар мен тегін кмек тріндегі тсімдерден.Валюталы ресурстар кебінесе мемлекетті арамаына шоырландырылады. Мемлекетті валюта ресурстары былайша пайдаланылады:1)лтты банк: " валюталы басыншылытарды" – елдегі траты аша айналысын амтамасыз ету жніндегі мемлекетті стратегиялы жоспарлармен аныталатын, реттелетін дегейде лтты валюта баамын олдап отыру масатында валютаны сатуды жзеге асыру шін; лтты банкті арыздары мен баса міндеттемелері бойынша есеп айырысу шін;2)аржы министрлігі: арыздар туралы келісімшартпен белгіленген уаытта сырты берешекті теу графигі бойынша жабу шін; халыаралы йымдардаы мшелік шін жарналар тлеу; елшіліктерді, консульдытарды, кілдіктерді жне баса елдердегі осындай органдарды жмысын аржыландыру шін;3)кімет органдары: мемлекеттік ажеттерді - тауарлар мен кпшілік олды бйымдарды импорттау жніндегі орталытандырылан сатып алуды анааттандыру шін;4)Басаруды жергілікті органдары — коммуналды шаруашылыты, ндірістік емес сфераны ажеттіліктерін, айматарды жергілікті инфрарылымын дамытуды, халыты трлі елеулі ажеттіліктерін анааттандыру шін.

Валюталы баам — бір елді аша бірлігіні екінші бір елді аша бірлігіне атысты бейнеленетін баасы.

Валюталы баамны ажеттігі:

- тауарлар мен ызметтермен сауда-саттыта, капиталдар мен несиелер озалысы барысында зара валюталарды айырбастайды. Импортер лтты валютасын шетелден тауар аланы шін шетел валютасына ауыстырады.

- дниежзілік жне лтты нарытаы бааларды, сол сияты р елді ндык крсеткіштерін салыстыруа;

- фирмаларды жне банктерді шетел валютасындаы шоттарын здіксіз айта баалап отыруа;

Валюталы баама сер ететін факторлар ыпал етеді:

· Инфляция арыны. Инфляция аншалыты жоары болса ол елді валютасыны баамы тмен болады. Ашаны инфляциялы нсыздануы, ол ел валютасыны тлем абілеттігін жне баса елді валютасына атысты баамын тмендетеді.

· Тлем балансыны жадайы. Егер де тлем балансыныны жадайы активті болса, онда шетелдік борышорлар жатан лтты валютаа сраныс сіп, лтты валютаны курсын жоарылатуа

ммкіндік береді, ал пассивтік болса, борышкорлар оларды здеріні сырты міндеттемелерін етеу шін шетел валютасына сатып, лтты валюта баамын темендетеді.