Азастан экономикасын дамытудаы халыаралы аржылы йымдарды рлі

ылыми Техникалы Прогресс те жылдам арынмен дамып келе жатан уаытта, мемлекеттер бір - бірімен арым - атынас жасамай, экономикалы, саяси жне леуметтік жоары дегейде мір сре алмайды. Сондытан да Халыаралы экономикалы йымдар рылады. Халыаралы экономикалы йымдар еларалы мселелерді, сондай - а глобальды дегейдегі мселелерді белсенді шешуге араласып, тиімді шешімдер абылдауа атысады. Бгінгі кні лемде саяси жне экономикалы тратылыты, бкіл лем елдеріні леуметтік жадайын амтамасыз ету масатында, мыдаан Халыаралы йымдар ызмет етеді. Олар халыаралы, лемдік, айматы, кіметаралы немесе оамды негізде рылады.

азіргі нарыты жадайда лемдік экономикада халыаралы аржылы йымдар маызды рл ойнайды. Оларды ызметтері негізінен лемшаруашылы байланыстарды ныайтуа жне валюта несие атынастарына атысушы мемлекеттерді белсендіруге баытталан. Х- халыаралы аржы жйесіні е маызды элементі немесе кілті деп айтуа болады. оматы аржы ресурстарын стай отырып, олар кптеген мемлекеттері мен лем айматарыны экономикалы дамуына кзге крінерлік сер береді. азіргі кезде барлы дерлік мемлекеттер халыаралы экономикалы жне валюта аржылы йымдармен байланыс орнатуа ызыушылы білдіруде. Кейбір елдер бл йымдарды зіні стратегиясын жзеге асыру делдалдары ретінде, басалары олара здерін донор ретінде атыстыру шін, ал шіншілері — реципиенттер – инвестициялы жобалар жне бюджеттік аржыландырудаы дефицит мселелеріні шешімін табу масатында несиелерді тарту шін пайдаланады. Тртіншілері, е жаманы, оларсыз з бетінше мір сре алмайды да, соларды алдында арыздар болып трады. Осы йымдарды барлыын бір масат ортатастырады бірлестіктерді дамуы жне бірттастыты амтамасыз ету жне лемдік шаруашылыты иын жадайын тратандыру. Оларды арасында е негізгі орындарын Б-ны йымдары алады: Халыаралы валюталы ор (ХВ) жне лемдік банк тобы — Халыаралы айта ру жне даму банкі (ХДБ) жне оны ш филиалы — Халыаралы даму ассоциациясы (ХДА), Халыаралы аржы корпорациясы (ХК) жне Кпжаты кепілді инвестициялы агенттігі (ККИА), сонымен атар кіметтік емес йымдар — Париж жне Лондон клубтары. Халыаралы аржылы йымдар халыаралы экономикалы байланыстар жйесінде маызды орын ала отырып, азастанны экономикасыны дамуына елеулі серін тигізуде. Соы онжылдыта азастанны халыаралы аржылы йымдармен тікелей мшелік ету статусы немесе келісімшарт негізінде атынастары белсене тскедігін ааруа болады. Осындай йымдара мшелік экономикамызды дамуы мен айта жаыртуын жзеге асыруа лкен ммкіндік береді. Сонымен атар, осындай халыаралы аржылы жне несиелік йымдара мшелік ету арылы азастан лемдік бірлестіктермен жинаталан валюталы, несиелік, аржы сфераларын реттеудегі тжірибені мегеруі те маызды екенін атап ткен жн.

Халыаралы экономикалы йымдар - елдерді белгілі бір топтарын біріктіретін, ал кейбіреулері лемні барлы елдерін дерлік біріктіретін жнетауарларды, капиталды, жмыс кшіні халыаралы озалысыны дамуын реттеу, оларды осы мекемелерге атысушы елдерді мдделері шін суіне жрдемдесу масатын кздейтін халыаралы кіметаралы йымдар. азіргі Халыаралы экономикалы йымдарды басым кпшілігі 2-ші дниежзілік соыстан кейін дниеге келді. Оларды ызметіні негізгі баыттары: лемдік сауда ережелерін, халыаралы есептесулер| мен тасымалдарды ырытандару жне жетілдіру; айматы экономикалы ынтыматастыты кшейту; атысушылары арасында те ыты жне зара тиімді катынастар орнатуа, нерксііттік дамуда артта алан елдер шін олайлы режим белгілеу. Жетекші Халыаралы экономикалы йымдарды ызметінде АШ ерекше рл атарады. Мны зі АШ-ты соыстан кейінгі кезедегі басым саяси жне экономикалы жадайына байланысты болды, нтижесінде АШ Батыс Еуропа мен Азия елдеріне соыстан кйреген экономиканы алпына келтіруге кмек крсетуде жетекшілік рлді з олына алды. Американ кіметіні бл кш-жігері Еуропада Маршалл жоспары, Азияа, сіресе Жапония мен ытайа кмекті трлі бадарламалары нысанында крініс тапты. 1940 жылды аяында АШ-ты белсенді бастамашылыымен жне басым рлімен ткен кп жаты келісімдерді шешімдері негізінде бірнеше халыаралы йым, соны ішінде: Халыаралы валюта оры(1944), Халыаралы жаыру жне даму банкі (1945),Тарифтер мен сауда жніндегі бас келісім (1945), Біріккен лттар йымы (1949) рылды. Басты халыаралы сауда йымы Дниежзілік сауда йымы. Е жас жне кілдікті халыаралы сауда-экономикалы йым — Б-ны Сауда жне даму жніндегі конференциясы. Кеден ресімдерін бірегейлендірумен, отайландыруме оларды барынша азайтумен айналысатын Кеден ынтыматастыы кеесі кбінесе сауда байланыстарыны тиімділігін арттыруа жрдемдеседі