Своп», «спот», «форвард» валюталы операцияларыны тсінігі

Валюталы операциялар – бл аша нарыында шетелдік валюталара жне шетелдік валютаа жазылан тлем жат­тарына баа белгілеу операциясы. Р аумаында валюта­лы операцияларды кілетті банктер мен банктік резиденттер де, емес аржы йымдары арылы резиденттер еместер де, сондай-а оларды айырбас пункттері арылы жзеге асыра алады. Осы аталан Р мекемелерінсіз шетелдік валюталарды сатуа, сатып алуа жне айырбастауа тыйым салынан.

Валюталы операцияларды мынадай критерийлер бойынша жіктеуге болады:

1) объектісі бойынша:- шетелдік жне лтты валюталармен операциялар;- шетелдік валютадаы баалы ааздармен;- ымбат баалы металдармен жне тастармен;

2) субъектісі бойынша:- жеке жне зады тлаларды операциялары;- мемлекеттік, кімшілік-ауматы жне му­ниципалды рылымдарды операциялары;- шетелдік мемлекеттерді жне халыаралы йым­дарды операциялары;

3) жзеге асыруды режимі бойынша:- мбебап операция, жзеге асыруды ыты режимі резиденттік мртебеге туелді болмайды;- жекеленген операция, жзеге асыруды ыты режимі резиденттік мртебеге туелді болады;

4) жзеге асыруды аумаы бойынша:- ішкі;- шетелдік;

5) валюталы операцияларды жргізуді ыты аты­нас трлері бойынша:- аржылы-ыты – салыты тлемдерді теуге аудару;- кімшілік-ыты – айыпплды шетелдік валю­тада тлеу;- азаматты-ыты – клікпен тасымалдауды йымдастырып беруші резидентті пайдасына ауда­рылатын, аударылым келісім-шарты негізіндегі им­порттаушы резидентті валюталы тлемі;- халыаралы жеке-ыты – экспортты-импорт­ты сырты сауда келісім-шарты бойынша резидент еместерді пайдасына резиденттерді тлейтін валю­талы тлемі;- халыаралы жариялы-ыты – халыаралы йымдарды пайдасына аударылатын валюталы аударым.

Елімізді заына сйкес мыналар валюталы операциялар болып табылады:

1) меншік ыыны жне баса ытарды валюталы ндылыа туімен байланысты операциялар;

2) валюталы ндылытарды кез келген тсілмен Р-на келу жне салып жіберу, Р-нан кету жне салып жіберу. Валюталы ндылы – бл номиналдары шетелдік валютада крінетін тлем жаттары, баалы ааздар, шетелдік валю­талар; олар арылы резиденттермен жне резидент еместермен операцияларды жзеге асыратын жадайдаы номиналдары (атаулы ны) шетелдік валютада крінетін тазаланан йма алтын, лтты валюта, баалы ааздар мен тлем жаттары.

Р “Валюталы реттеу туралы” заына сйкес валюталы операциялар екі саната блінеді:- аымдаы операциялар;капитал озалысымен байланысты операциялар.

Аымдаы операциялара мыналар жатады:- тлем мерзімін зартуды немесе 180 кннен кп емес мерзімге тауар, жмыс жне ызмет шін авансты тлемді арастыратын экспортты-импортты ммілелер бойынша есеп айырысуа арналан аударымдар;- несиені 180 кннен аспайтын мерзімге беру жне осы мерзім ішінде алу;- салым аша, инвестиция, арыз жне баса операциялар бойынша дивидендті, сыйаыны, басадай табысты аудару жне алу;- гранттарды, мра сомасыны аударымын, ебекаыны, зейнетаыны, алиментті жне т.б. оса аланда саудалы сипаты жо аударымдар.

Капитал озалысымен байланысты операциялара мыналар жатады:- инвестицияны жзеге асыру;- интеллектуалды меншікті объектісіне айрыша ыты толы беруді арастыратын ммілелер бойын­ша есеп айырысуа арналан аударымдар;- жылжымайтын зата теестірілген млікті оспаанда жылжымайтын млікке ие болуа ммкіндік беретін мліктік ыты тлеміне арналан аударымдар;- тлем мерзімін зартуды немесе 180 кннен кп емес мерзімге тауар, жмыс жне ызмет шін авансты тлемді арастыратын экспортты-импортты ммілелер бойынша есеп айырысуа арналан аударымдар;- несиені 180 кннен аспайтын мерзімге беру жне осы мерзім ішінде алу;- зейнетаы активтерін жинатаумен байланысты мміле бойынша жне жинатау сипатындаы сатандыруды келісім-шарты бойынша халыаралы аударымдар.- сенімді басаруа валюталы ндылытарды та­быстау.

Кптеген валюталы операциялар мынадай трпаттарда сараланатын ммілелер шеберінде жзеге асырылады:

1) ммілені жзеге асыруды мерзіміне арай:- мерзімді – “форвард” ммілелері;- кассалы – “спот” операциялары;- айырбас – “своп” операциялары;- арбитражды ммілелер.

2) мліметтерді орындалу орнына арай:- биржалы;- биржадан тыс.

“Спот” ммілесі – бекітілу стінен бастап е кп дегенде 2 жмыс кні ішінде жзеге асырылатын наты баам бойынша валюталарды айтылан млшерін айырбастау туралы келісім.

“Своп” ммілесі валюталарды “спот” шартымен сатып алу­ды жне оны “форвард” шартымен бір мезгілде сатуды ш­тастыратын айырбас операциясы болып табылады. Мнда “зын” немесе “ыса” станым пайда болмайды, йткені сату мен сатып алу бір мезгілде орындалады.

Билет