Банктерді форфейтингтік операциялары: мні жне йымдастыру тртібі

Форфейтинг фр.сзінен «ытан бас тарту». Форфейтинг алаш рет ІІд.ж. соыстан кейін Еуропа елдерінде пайда болды. Форф- факт-тен айырмашылы сатылан тауарлар мен ызметтерге деген ытарды айта сату арылы ашалай аражаттарды арыза алумен байланысты 1рет жасалатын операция. Форф-к опер-а 3 тарап атысады: 1) экспорттаушы – тауарды орта мерзімге несиеге беруші. 2) импорттаушы – тауарды несиеге алушы. 3) форфейтор – ммілені аржыландырушы банк.Форфейтинг ммілесі бірнеше кезенен трады. Бірінші кезеде мміле дайындалады. Бл кезеде экспортер, экспортер банкі немесе импортер ммілені бастаушылар болады. Экспортер шін кепілдемеге атысты форфейторды талабын білу маызды. Сонымен бірге, осы кезеде форфейтор экспортерді тінішін арайды. 2-ші кезеде болатын мміле туралы апараттар жинастырады. Содан кейін барып, форфейтор-банк несиелік талдау жргізеді. Келесі кезеде экспортер вексельді алады ж/е оан авальды берілуін, яни 3-ші бір тланы кепіл беруін талап етеді. Форфейтинг ммілесіні мерзімі 180 кннен 5 жыла дейінгі аралыты райды, кей жадайларда 7 жыл. азіргі тада азастанда бл операция трі маызды боланымен, дамымай отыр, оны себебі вексель айналысыны дрыс жола ойылмауымен байланысты.

Форфейтингтік несие — сырты сауда операцияларында олданылатын коммерциялы вексельді сатып алу жолымен экспортерлерді немесе сатушыларды ыса мерзімді (180кнге дейінгі) несиелеу нысаны.

Сырты экономикалы атынастарда халыаралы сауданы аржыландыруда олданылатын дістерді бірі форфейтинг операциялары.

Форфейтингтік операциялар коммерциялы вексельдерді, сырты сауда ммілелері бойынша баса да борышорлы талаптарды сатушы шін айналымсыз сатып алу арылы экспортты несиелендіру; коммерциялы кредитті банк кредитіне кшіру нысаны.

Форфейтинг механизмі ммілені екі трінде олданылады:

1) за мерзімді аржылы міндеттемелерді тез арада ткізу масатында аржылы ммілелерде;

2) Экспортты ммілелерде шет елдік сатып алушыа несие беруші экспортера олма-ол ашаларыды тсуін амтамасыз ету шін.

Форфейтингтік инструменттер ретінде олданылатын негізгі айналым жаттары вексельдер. Сонымен атар баалы ааздарды баса да трлері олданылады. Міндетті трде бларды абстрактілі міндеттемесі болуы керек. Яни олар «таза» баалы ааздар болуы ажет.

Форфейтинг жй жне аудармалы весельдерді траты ставкалар бойынша есепке алумен байланысты. Форфейтинг экспортера экспортты бірден тленуін, ал шетелдік сатып алушыа банк- форфейтингтен орта мерзімді несие алу ммкіндігін береді. Несиені айтарылу мерзімі зартылан.

Ммілені орындалуы келесі кезедерден трады:

- Ммілені дайындау. Ммілені бастамашысы ретінде экспортер, экспортерді банкі немесе импортер болуы ммкін. Экспортер шін негізгі мселе форфейтерді кепілге оятын талаптарын жне дисконт млшерін анытау болып табылады. Бл жадай орындалмаса экспортер келісімні наты баасын анытай алмайды.

- тінімді арау. Ммілені аржылы немесе тауарлы сипаты аныталады, себебі аржылы ааздар сатылуы алдын-ала ескертілуі керек.

- Жасалатын мміле туралы апарат жинау(валюта, аржыландыру мерзімі, импортер, экспортер, оларды орналасуы жайлы).

- Несиелік талдау- экспортера траты бааны жеткізеді.

- жаттарды рсімдеу. Экспортер аудармалы вексельдерді дайындайды немесе сатып алушыдан жй вексельдерді алуа келісімге ол ояды, сонымен атар зіні вексельдеріне кепілдік алады.

Халыаралы операцияларды жргізетін банктер кейбір жадайларда форфейтинг арылы баса елдерді дебиторлы арыздарын несиелейді. Атап айтанда мемлекеттік экспортты несиелер немесе кепілдер берілмейтін болса; сондай-а экспортер кейбір елдерге за мерзімде несие беруден бас тартан кезінде.

Форфетирлеу- ммілені барлы атысушыларына тиімді сырты саудалы клиенттік операцияларды несиелеуді шыл тсілдеріні бірі. Экспортер шін форфейтингті тиімділігі: 1) Дисконтты ставкасы мміле мерзімінде траты боландытан экспортер зіні сыну бааларын наты есепке алады. 2) Бл операция экспортера аржылы туекелдерді форфейтерге аударылыуын амтамасыз етеді. 3) Экспортер негізгі келісім бойынша тауарлар жеткізілгеннен кейін аржыларды бірден алуа ммкіндік береді. 4) Форфейтингтік ммілені шарттары тез арада келісу ммкіндігін береді. 5) Ммілені конфеденциалдыы. 6) Экспортер дебиторлы арызды басару мселесі жайлы ойланбайды.

Импортер шін форфейтинг орта жне за мерзімді несие алу ммкіндігін береді жне мміле бойынша жаттарды тез рсімделуін амтмасыз етеді. Экспортер жне импортер осымша аржыландыру есебінен операцияларды кбею ммкіндігін алады.

Форфейтер банк шін мміле арапайым несиелеумен салыстыранда жоарылау табыс келеді, сонымен бірге банк алынан арыз міндеттемелерін екінші реттік нарыта сата алады.

Форфетирлеуді кемшіліктері. Экспортер шін форфейтер ызметтеріні ымбаттылыы. Вексель бойынша тлеуге міндетті импортер шін кемшіліктер сапасы тмен стандарта сай келмейтін тауарлар алу туекелімен немесе сырты саудалы келісім шарттарыны орындалмау атерлерімен байланысты. Банк шін мміле бойынша коммерциялы туекелдер дегейі жоары болуы ммкін; импортер арызын тлемеген жадайда банкті кері талап ету ы жойылады; банк кепіл беруші банкті жне ммілені баса да атысушыларыны барлыыны несиелік абілеттілігіне жауапты.

Форфетирлеу ызметтері те тез дамып жатан ызметтерді бірі. Бндай ызметтерді банктер здері немесе ірі транслтты банктерді мамандандырылан еншілес компаниялары жргізеді.

Е бірінші болып форфетирлеуді Екінші дниежзілік соыстан кейін швейцарлы банктер жргізе бастады. Кзіргі кезде форфетирлеуді негізгі орталытары – Цюрих, Вена, Лондон.