Азастанны Трын й рылысжинабанкі» А ызметіні ерекшеліктері жне оны несиелеу бадарламасы

Банктен арыз алу кезінде жылжымайтын млікті кепілге беру, ал арыз беруші борышкерден кепілдендірілген млік нына талаптарды анааттандыру ыын беруі ипотекалы несиелеуді ерекшелігіне жатады.

Ипотекалы несиелеуді келесідей белгілерін анытайды:

1. Несие берушіні талаптары жылжымайтын млікпен амтамасыз етілуі.

2. Кепіл берушіні жеке меншік ыында ипотека пнін иемденуі кезінде ана ипотека пайда болады.

3. Ипотека аныталан мерзімде жне талаптар клемінде болады.

4. Ипотека за мерзімді сипата ие (несие негізінен 10-25 жыла беріледі).

5. Берілетін арыз ауымдылыымен сипатталады.

Ипотекалы бизнесті алыптасуы экономиканы наты секторыны дамуына, леуметтік трасыздыты жоюа жаымды сер етеді; банктік жне мемлекетті жылпа несиелік жйесін тратылыыны жне тиімділігіні жоарлануына маызды рл атарады.

Р-да ипотекалы несиелеу экономиканы даму факторы ретінде крініс табады. Ол трын й рылысыны дамуына, з кезегінде бл рылыс материалдарды, арнайы техникаларды шыарылуына, сулет жобаларын жетілдіруге ыпал етеді. Сонымен атар, экономиканы іргелес салаларыны жылдам дамуына лес осады.

Трын й рылыс жина жйесі – азастандаы халыты трын й жадайларын жасарту іс-шараларына кредит беруді сапалы жаа жйесі. азастан – бірінші кезекте табысы орташа жне орташадан тмен халыа арналан осы жйені станымдары мен талаптарын іске асыру басталан ТМД аумаындаы бірінші ел.

2000
азастан Республикасыны 2000 жылы 7 желтосандаы «азастан Республикасындаы трын й рылыс жинатары туралы» заы азастанда трын й рылыс жина жйесін енгізуді негізін алады.

2003
азастан Республикасы кіметіні 2003 жылы 16 суірдегі №364 аулысыны негізінде трын й рылысын за мерзімді аржыландыру мен трын й рылыс жина жйесін дамыту тиімділігін ктеру жне жетілдіру масатында жарылы капиталына мемлекет 100% атысан «азастанны трын й рылыс жина банкі» акционерлік оамы рылды.

Банкті рылтайшысы жне Акционері – азастан Республикасыны аржы министрлігіні Мемлекеттік млік жне жекешелендіру комитеті арылы азастан Республикасыны кіметі.

Банк алаш рет «азпошта» А-мен ынтыматасты туралы келісім жасады.

2004
19 наурызда азастан Республикасы Президентіні азастан халына арнаан «Бсекеге абілетті азастана, бсекеге абілетті экономикаа, бсекеге абілетті лта» атты жолдауында мемлекетті трын й рылысы саласындаы жаа саясаты баяндалды, оан сйкес халыты басым блігіне баспана олжетімділігін амтамасыз ететін трын й рылысыны мселелерін кешенді шешу шін Президент 2004 жылы 11 маусымда №1388 «2005-2007 жылдара арналан азастан Республикасындаы трын й рылысын дамыту мемлекеттік бадарламасы туралы» жары шыарды.

Р кіметіні 2004 жылы 28 маусымдаы №715 аулысымен 2005-2007 жылдара арналан азастан Республикасындаы трын й рылысын дамыту мемлекеттік бадарламасын іске асыру бойынша іс-шаралар жоспары бекітілді.

2004 жылы 13 желтосандаы № 11-III Р заы арылы азастан Республикасыны Салы кодексіне згерістер енгізілді, оан сйкес салы салынатын табыстан шегерілімдерге Р резиденті – жеке тлалар трын й рылыс жина банктерінен Р аумаында трын й салу немесе сатып алуа, жндеуге алан трын й заемдары бойынша сыйаыны теуге баытталан сома жатызылды.

Айматы рылымды дамыту: 3 филиал, 4 кілдік, 1 ЕКБ.

«азастанны трын й рылыс жина банкі» А трын й жадайларын жасарту жніндегі шараларды жргізуге Банк салымшыларына трын й, аралы жне алдын ала трын й заемдарынбереді, атап айтанда:

o рылыс (жер телімін сатып алуды осанда), трын й сатып алу, соны ішінде, жасарту масатымен оны алмастыру жолы;

o трын йді жндеу жне жаарту (рылыс материалдарын сатып алу, мердігерлік жмыс аыларын осанда);

o трын й жадайларын жасарту жніндегі шаралармен байланысты пайда болан міндеттемелерді теу;

o Банк жне банктік операцияларды жекелеген трлерін жзеге асыратын йымдардаы ипотекалы трын й заемын алу шін бастапа жарнаны енгізу.

азастан Республикасы Президентіні 2010 жылы 29 атардаы азастан халына арнаан «Жаа онжылды – жаа экономикалы рлеу – азастанны жаа ммкіндіктері» атты жолдауында трын й рылысы саясатын жетілдіру саласында аталан баытты дамытуда жоары леуетке ие трын й рылыс жина жйесіне ерекше кіл блінген.

«азастанны трын й рылыс жина банкі» А (бдан рі – Банк) мен азастан Республикасыны рылыс жне трын й – коммуналды шаруашылыы агенттігіні бірлескен жмысы нтижесінде кімет 2010 жылды 30 ыркйегінде бекітілген 2010-2014 жылдара арналан азастан Республикасындаы рылыс индустриясын жне рылыс материалдарын жасауды дамыту бадарламасын (бдан рі – рылыс индустриясы бадарламасы) бекітті, онда жергілікті атарушы органдарды (бдан рі – ЖАО) трын й салуы жне оны трын й рылыс жина жйесі арылы іске асыру кзделген.

2011 жылы 11 апанда ткен «Нр Отан» ХДП XIII съезінде сйлеген сзінде Елбасы трын й рылысыны лдырауыныны ммкін екенін атап крсетіп, трын й рылысын олдау жне ипотеканы ынталандыруды кешенді шараларын зірлеуді тапсырды.

Осыан орай, кімет трын й рылысын дамытуды бірнеше баыттарын амтитын 2010-2014 жылдара арналан азастан Республикасындаы трын й рылысы бадарламасын абылдады.

азастан Республикасы Президентіні жоарыда крсетілген баяндамасында ЖАО-ны трын й рылыс жина жйесі аясында рылысты амтамасыз ету ажеттілігі атап крсетілген. Осыан орай, Трын й бадарламасында трын й рылысын олдау шараларыны бірі ретінде ЖАО атысуымен жне трын й рылыс жина жйесі арылы трын й салу мен іске асыру кзделген.

Трын й рылыс жина жйесі арылы трын й салу мен іске асыру механизмі мынадай:1)ЖАО Банкпен келісілген жобаларды тадаан со трын й рылысы мен пайдалануа беруді амтамасыз етеді;2)Банк трын й рылыс жина жйесіне атысушылар атарынан трын й сатып алушылар пулын рып, оларды арасында птерлерді бледі;3)пул атысушылары здеріне блінген птерлерді жинаан трын й рылыс жинаы жне Банк берген трын й заемы есебінен сатып алады.

Трын йді пайдалануа берген стте трын й заемын алу талаптарын орындаан Банк салымшылары сатып алушылар пулын ру кезінде басымдылыа ие болады. Аталан трын йлерді сатып алу аралы трын й жне алдын ала трын й заемдары есебінен де жзеге асырылады.

Аталан шара аясында 2011-2013 жылдары азастанны бкіл облыстарыны, Астана жне Алматы алаларыны жергілікті атарушы органдары републикалы бюджеттен трын й рылыс жина жйесі атысушыларына арналан 3-санатты жайлылы дегейі бойынша трын й рылысын аржыландыру масатында 80,84 млрд. теге бледі. Мндайда таза рленген трын йді 1 шаршы метріні іске асыру ны Алматы аласы шін 142,5 мы тегеден, Астана жне Атырау алалары шін 112,5 мы тегеден, баса облыс орталытары шін 90 мы тегеден аспайтын болады. Трын й рылыс жина жйесі атысушыларына шамамен 800 мы ш.м. трын й трызу жоспарланып отыр.

Трын й бадарламасы аясында кредит беру талаптарын жмсарту, ЖАО трызан трын йді уатылы рі толы сатып алуды амтамасыз ету масатында Банкті алдын ала жне аралы трын й заемдарын беру шін бюджеттік аражат блу кзделген.

Сонымен атар Трын й бадарламасында 2-3 санатты жайлылы дегейі бойынша трын й рылысын одан рі аржыландыру шін екінші дегейлі банктерді (бдан рі – ЕДБ) орландыру болып табылатын олдау крсету кзделген.

Бл шін 2011 жылы «азастанны трын й рылыс жина банкі» А-ын республикалы бюджеттен 57 млрд. тегеге капиталдандыру жзеге асырылма. Банк ЕДБ-ге трын й рылысы ныны 50%-ы шамасында келісілген депозиттер жне 50% – ЕДБ-ны жеке аражаты есебімен депозиттер орналастырады. Мндай жадайда соы заемшыа (рылыс салушыа) арналан сыйаыны тиімді млшерлемесі жылына 12%-дан аспауы тиіс. Бл баыт бойынша дайын трын йді іске асыру таза рленген трын йді 1 шаршы метріні ны 170 мы тегеден аспауы тиіс.

Трын й рылысы нысандарыны тізімін ЕДБ ЖАО-мен келісе отырып, салушылармен бірге анытайды жне азастан Республикасыны экономикасын жаырту жніндегі мемлекеттік комиссия бекітеді.

Трын йді іске асыру ЕДБ тадауы бойынша артынан ипотека берілетін депозиттік-жинатау жйесі, артынан бліп тлеуге сатылатын депозиттік-жинатау жйесі, трын й рылыс жина жйесі пайдаланыла отырып жзеге асырылуы ммкін. Мндайда трын йді іске асыруды баса схемаларын да олдануа болады