Лемдік интеграциялы рдістегі транслтты корпорацияларды орны мен рлі

ТК – бл жаа «жаанды субъектілер», оларды е ірілері аржы-экономикалы жне технологиялы ммкіндіктері бойынша лемні кіші жне орта мемлекеттеріні кбін асып тседі.

Транслтты корпорациялар здеріні филиалдарын олара ызыты мемлекеттерде ашады. ызытарыны негізі - зіні технологиялы блімдерін мен ндірісті орналастыру немесе дайындалан тауарларды, ндірілетін ызметтерді сату болып табылады. ТК здеріні эволюциясы кезінде здеріні географиясын брыны КСРО елдеріне де ткізді.

азастан Репсубликасыны мемлекеттік егемендішін алуы ішкі жне сырты ресурстарыны сапасы мен жмылдыруына байланысты елді мірге тзімділігіні негізгі кепілі ретінде Транслтты корпорациялармен ауіпсіз экономикалы атынастармен атар жалпы лтты экономикалы ауіпсіздікті амтамасыз ету мселесіні маыздылыын кшейтті.

азіргі уаытта лтты ауіпсіздік е алдымен азастанны алдыы атарлы экономикалы дамуы шін олайлы жадайларды алыптастыруа, елде рекет ететін транслтты копорациялар, инвесторлар мен шетел компанияларды экономикалы іс-рекеттерді лтты экономикасына теріс жадайларын тотату, аталан экономикалы объектілерімен дрыс атынасты руа баытталан экономикалы ауіпсіздігіне сйенеді.

Осыан орай азастан Республикасы даму стратегиясыны негізгі баыттарыны ішінде, елдегі транслтты компанияларды филиалдарымен ойдаыдай жмыс істеп, олара засыз операцияларды жргізуге, мемлекетті салы органдарынан табии ресурстардан тскен пайдалырыны ірі клемдерін крсетпеуіне, табиата жне айматарды леуметтік- леуметтік, экологиялы жадайларын кемсітуге жол бермеу, азастанды нерксіптерін технологиялы, ндірістік жаынан здеріні елдеріне туекел етуге тосауыл оятын барлы саяси-леуметтік салаларды тиімді жне траты ызмет етуін амтамасыз ететін экономикалы жйесіні ауіпсіздігі басым болып табылады.

Соы жылдары ТК мен экономикалы ауіпсіздігін амтамасыз ету мселесі ерекше кіл блуді талап етеді. йткені экономика, оны жадайы мен лемдік экономикалы оамдастыына ыпалдасу дегейі транслтты корпорацияларды орталытары лемні жетекші елдеріні з шамданушылытары мен мдделеріні пайдасына шешілуіне келетін сер ету тетіктеріне жиі айналып отырады.

Жалпыа млім боландай, бгінде азастан Республикасындаы транслтты корпорациялар, шетел компанияларды іс-рекеттері мен лтты экономиканы ауіпсіздігі экономистерді, саяси жне мемлекеттік айраткерлеріні, халыаралы экономикалы йымдар басшыларыны ерекше назар аударатын мселелеріні атарына осылды.

Экономикалы ауіпсіздігін стратегиялы амтамасыз ету мен шетел мен транслтты компанияларды зиянды да теріс серлерін тмендету, оларды экономикалы-леуметтік жадайына о салдарын кбейту мселелеріне деген ерекше назар аударылуы келесі жадайлармен себептеледі:

1. азастан Республикасы экономикалы ауіпсіздігіні азіргі ауіп-атерлері лтты ауіпсіздігіні басты жне тйінді ауіп атерлерді атарына кіретін былыса айналды;

2. экономикалы ауіпсіздігіні азіргі ауіп-атерлерді материалды залал келтіру дегейі мен айымдары (мысалы, шетел мен транслтты корпорацияларды филиалдарымен жасалатын экономикалы ылмыстарды дегейі, шетелге кететін капиталдарыны «кему» клемдері) ауіп атерлерді баса трлері бойынша алыптасан шыышдарыны едуір жоары болады;

3. шетел мен транслтты корпорациялар жасаан экономикалы зиян салдары толытырылмайды жне кеткен капиталдар мемлекеттік бюджетке штрафтар немесе алымдар ретінде толыымен айтарылмайды, сондытан азіргі ауіп-атерлерді кейінгі саталуы мен таратылуы леуметтік-экономикалы атынастарыны деформациялануына шарасыз болып жатады.

4. азастан Республикасында орналасан шетел мен транслтты корпорациялармен бірге рылан бірлескен немесе шетел капиталы бар ксіпорындар мемлекетті лтты ауіпсіздік маынасында стратегиялы салаларда лкен роль алады. Бл ксіпорындара экспорт пен импорт, тауар ндіру мен ішкі нарыта сату клеміні 50-80% пайыза дейін келеді. Бл болашатаы мемлекетті туелсіз экономиканы руа клемді кдікті туызады

Билет