Таырып. Сызыты лшеулер
Дрістер жоспары
1.зындыты лшеу лентасымен лшеу
2.зындыа тзету енгізу
3.Жіпті ашыты лшеуішпен ара ашытыты лшеу
4.Жанама діспен ара ашытыты анытау
Белгiлi бiр жердегi нктелердi ара ашытыын тiкелей лшеуге немесе есептелiнген баса шамалар арылы есептеп шыаруа болады.
Тiкелей дiс кезiнде зындытарды лшеу рулеткаларды ленталарды жне сымдарды кмегімен жзеге асырылады. Оларды болаттан немесе инвардан (64% тeмip мен 36% никельдi орытпасы) жасайды.
Жанама дicте ара ашытытарды лшеу шiн оптикалы ашыты лшеуiштер, жары жне радио ашыты лшеуiштер кеiнен олданылады. Сонымен атар, iзделiнiп отыран ара ашытыты аналитикалы жолмен есептеп щыару шiн лшенген базистер мен брыштарды геометриялы араатынасы пайдаланылады. Оптикалы ашытыты лшеуiштермен ара ашытыты анытауды салыстырмалы ателiктерi 1 : 200ден 1 : 500-ге дейiн, ал жары жне радио ашыты лшеуiштерде - 1 : 10000-нан 1: 250000-а дейiнгi аралытарында болады.
Жер бетiндегi уаытша немесе траты белгiлермен (азыша-бааналар, тeмip бетонды монолиттер) бекiтiлген нктелердi ара ашытытарын тiкелей лшеу дiciмен лшегенде лшеуiш аспапты лшенiлетiн зынды бойымен анша рет теселетiнi есептеледi. Сызыты зындыын лшеу шiн зындыы 20 немесе 24 м, eнi 10 мм-ден 25 мм-ге дейiн, алыдыы 0,2-0,44 мм болат лшеуiш лента олданылады
Ара ашытыты лшегенде лентаны жерге жатызып, оларды шеттерiн диаметрi 34 мм, зындыы 40 см болат сымнан жасалан тeмip азышалар адап белгiлейдi. Лентаны жиынтыына он тeмip азыша енедi. Сызыты зындыын салматап лшеу шiн 24 немесе 48 м-лiк сымдар олданылады, олар диаметрi 1,65 мм болат немесе инвардан жасалады.
Ара ашытыты, детте, eкi лшеушi мынадай дiспен лшейдi. Алдыы лшеушi олына 10 тeмip азыша мен лентаны ттасын алады да, лентаны лшенiлетiн кесiндi сызыкты бойымен таратады, ал осы кезде соы лшеушi бастапы штрихтi нктемен беттестiрiп алдыы лшеушiнi берiлген сызыты бойымен тiкe баыттайды. Алдыы лшеушi лентаны келесi аралыа тартады, оны арты шын бiрiншi тeмip азышаа iлмегiмен iлiп, бiрiншi аралыты лшеген кездегi барлы iс-имылды айталайды. Осылайша зындыты лшеу процесi жаластырыла бередi. Сонымен соында алдыы лшеушiнi белгiлеп адаан тeмip азышаларыны саны лентаны толы орын ауыстыру санына те болады.
Сызыты зындыы (D) мына формуламен аныталады
D=20n+r, (64)
мндаы n - лентаны толы орын ауыстыру саны, ол екiншi лшеушiдегi тeмip азышаларды жне де жалпы берiлгендердi оса есептеген кездегi санына те; r - алды.
адаларды ара ашытыы едуiр болан жадайда теодолит олданылады. Жармада орнатылатын адаларды ара ашытытары белгiлеп оюды масатына, жергiлiктi жердi сипатына жне сызыты зындыын лшейтiн аспапа байланысты болады.
Ілу лгісі
сынылатын дебиеттер:
1. [3] бет 105-113
2. [3] бет 113-115
3. [3] бет 115-118
4. [2] бет 79-87
СЖ шін баылау тапсырмалар (2-таырып) [1,2,3]
1.Жай сигнал, крделі сигналдара сипаттама.
2.Мемлекетік геодезиялы торды ру шін андай дайынды жмыстарды жасау керек.