Р ебек кодексі туралы

Р ебек кодексі 2008 жылды 1 атарында бекітілетін жеке баптарды кейбір пункттерінен басасы 2007 жылды 15 мамырында бекітіліп, ал 1-ші маусымнан іске кіргізілді.

Осы кодекс іске кіргізілгеннен кейін, «Р ебек заы», «жымды келісім туралы», «ауіпсіздік жне ебек орау» задары кштерін жойды.

Ебек кодексі 341 баптан тратын 40 блімнен трады, ебек атынасы жнінен кптеген арнайы блім мен баптара жаалытар енгізілген.

Кейбір новация мазмнын тереірек арастырайы.

Ебек задылытарыны негізгі принциптеріне белгілі принциптерден баса, жмыскерді ксіптік ызметі нтижесіне, денсаулыы мен мір сру артышылыы жне жмыскерлер кілдеріні ебек задылыын сатауды баылау ыын арттыру арастырылан.

Ебек кодексіні, брыны ебек орау заынан ерекшелігі, тек ана ебек атынасы, онымен байланысты ебек атынастарын реттеп оймай, леуметтік серіктікпен ауіпсіздік жне ебек орау атынасын да реттейді.

Бірінші рет азаматты ызметкерлеріне мемлекеттік ызметкерлеріне, шаын іскерлік субъектілерді, оса атару жмыскерлеріне жне баса категориядаы толы тртіптеу берілген.

Азаматты ызметкер – азыналы ксіпорында, мемлекеттік мекемеде штатты лауазымда отыран адам, яни педагог жне трбиешілер ауылды жерде істейтін денсаулы сатау, леуметті амтамасыз ету, білім беру, мдениет жне спортта істейтін азаматты ызметкерлерге, алада істейтіндермен салыстыранда 25% арты лауазымды ебекаы, тарифтік млшер бекітіледі.

Ебек кодексіні 20 бабы, жмыскер мен жмыс беруші арасындаы ебек атынасы тек ебек келісімі негізінде ана пайда болатынын ата анытайды.

Ебек кодексіні 26 бабыны 1-ші тармашасында шетелдіктермен, азаматтыы жо, Р аумаында тратын, жергілікті орындау органдары шетел жмыс кшін іске асыруа рсат еткенше, ебектік шарт жасалмайтыны аны крсетілген.

Ебек кодексіні 31 бабында жмыс беруші ебек шарты жасау шін жмыскерден кбейтуге болмайтын келесі жаттар тізімі крсетілген:

Барлытарына міндетті.

1. Жеке кулік, не тлжат, не тууы туралы кулік;

2. Ебек стажын растайтын жат;

3. СТН жне ЖК кшірмесі.

Керек болса:

1. Тру трі немесе азаматтыы жо жеке кулік (Р аумаында траты тратын шетелдіктер, азаматтыы жо адамдар).

2. Білімі, саралау, арнайы білімі туралы немесе маманды дайындыы туралы тл жат.

3. скери есеп жаты.

4. Медициналы куландыруды ткендігі туралы жат.

Жмыскер талабы бойынша келісімді бзу тртібіне згерістер енгізілген.

Ебек кодексіні 57 бабыны 4-ші тармаында жмыскерге, жмыс берушіге жазба трінде ебек шартын орындай алмайтынын ескертеді, егер де 7 кн ішінде жмыс беруші ебек келісіміні шартын орындамаса, ебек шарты бзылып, 3 кн ішінде жазбаша жмыс беруші ескертіледі. Сонан баса, крсетілген бапты 5-ші тармаында ескертілген уаыт ішінде жмыскер, ебек шартын бзу туралы тінішін айтып ала алады.

Ебек кодексіні 240 бабында, Р бекіткен зейнетаы заыбойынша зейнеткерлік жаса жеткен – азаматты ызметкерлермен ебек шартын тотату туралы осымша негіз енгізілген.

Ебек кодексіні 69 бабында жмыскерлер кілі бекіткен уаыты ішінде жмыс уаыты дем алу уаыты, ебек тртібін амтамасыз ету шарты жне баса да ебек атынасын реттейтін жмыс кн тртібі ережесі міндетті трде болу керек.

Ебек кодексіні 80 бабыны 3-ші тармашасында, толы емес жмыс кні жадайы, жыл сайыны демалыс кні затыына сер етпейтіні алашы рет аны крсетілген.

Дем алу жне ас ішу уаытыны е аз уаытта, брыны ебек заына араанда бір сааттан жарты саата дейін ысартылан, біра жыл сайыны ебек демалысы 18-ден 24 календарлы кнге дейін зартылан. Демалыс уаыты, ебек демалысына келетін мейрам кнсіз есептелінеді.

Ебек, жым шарттары, здіксіз жмыс істегені, крделі, тыыз жмыс жасаан Мемлекеттік бюджет есебінен Ебек кодексіні 239 бабына сйкес мадатау ретінде затыы 30 календарлы кннен кем емес емделуге лауазымды ебекаы млшерінде жрдем аы тленеді.

Ебек шарты бойынша осалы жмыс істейтін жмыскерлерге негізгі жмысында берілген демалыспен атар, тленетін ебек демалысы беріледі. Егер де ебек шартымен жмыс істейтін осалы жердегі демалыс, негізгі жмыс демалысынан кем болса, жмыс беруші жмыскерді тілегі бойынша демалыстар айырмасы кніне ебекаысы саталмайтын демалыс кндерін береді.

Брыны олданылан ебек заына араанда Ебек кодексіні 195 бабында бала ктуге ебек аысы саталмайтын 3 жыла дейін жмыс орны саталатын, демалысын толыымен немесе блектеп алуа болатын демалыс беріледі.

Ебек кодексіні 111 бабыны 3-ші тармаында бірінші рет жмыскерді жазбаша тініші бойынша жмыс беруші, ебек аысы саталмайтын 5 календарлы кн бере алады, егер:

а) некесі тіркелсе;

б) бала туса;

в) жаын туыстары айтыс болса;

г) ебек, жым шартына сйкес, кейбір жадайларда.

Лауазым ысартылан кезде, атару лауазымы саралауы сйкес келмесе, ебек шарты згеруіне байланысты жмыскер жмысын жаластырысы келмесе, егер де жмыскер ксіби бірлік мшесі болса, оны шыару кезінде осы ксіпорынны ксіби бірлігіні пікірі есептелінеді.

айтадан ескертумен атар ата сгіс, сгіс беру, ебек шартын жмыс беруші тілегімен бзу тртіптік жаза ретінде айта кіргізілген.

Ебек кодексіні 157 бабы жмыс беруші, жмыскер жмысын жоалтада, лауазым ысаруына байланысты орта ебек аы млшерінде компенсациялы тлем береді, сонымен атар жмыс беруші ебек шарты жнінде, ебек шартын жасаанда дрыс млімет бермесе немесе ебек задылыын, ебек, жым шарты жадайларын бзса, жмыскер талабы бойынша, жмыс беруші жмыскерге жмыс орнын жоалтаны шін, орта ебекаы млшерінде 3 айа ебекаысындай компенсациялы тлем береді.

Ебек, жым шарттары бойынша, жмыс орнын жоалтанда, бдан да жоары компенсациялы тлем арастырылады. Жеке ебек дауларын келісім комиссиялары, сот арайды, ал жымды ебек дауларын – татуластыру комиссиялары арап, келісімге келмесе, ебек арбитражы арайтыны Ебек кодексінде наты крсетілген. Ебек Задылыын, ауіпсіздік нормаларын ебек орауды Ебек кодексі мемлекеттік ебек инспекторларына, жмыскерді жалпы жиналысында ксіби бірлік бекіткен (егер ндірістік йымда 50-ден арты жмыскер болса) ішкі ауіпсіздік ебек орау ызметіне жктелінеді.

Ебек кодексімен атар 2007 жылды 1 маусымынан бастап, азіргі азастан задарыны 57 бабына анытамалы осымшалар жне згерістер енгізілген «Ебекті реттеуді Р задылы актысына згешелік пен осымшалар енгізу» заы іске кірді. Жекеленген Р 148 ылмысты кодексті екінші бабыны бірінші блігіні абзацы згерген, онда йел адаммен немесе екіабаттыына байланысты негізсіз шарт, ш жаса дейінгі баласы бар, кмелетке толмаан баламен, оны кмелетке толмааны жнінде мгедекпен мгедектігі жнінде ебек шарты бзылса ылмысты жауаптылыа тартылады.

Сонымен атар, жмыскер кілдеріні зады ызметіне бгет жасаса, лауазымды адамдарды ірі ашалай штрафтан 3 жыла дейін бас бостандыын айыруа дейін ылмысты жауапкершілікке тартылатыны РК 150-1 баппен толтырылан.

Ебек задылыын бзаны шін жмыс берушіге жне лауазымды адама кімшілік жауапкершілікке тартылатын 10-нан 200-ге дейінгі млшерінде штраф салынады.