Кн жне ысты ту туралы тсінік, оларды алдын алу жне алашы медициналы жрдем крсету

Кн ту — тікелей кн сулесіні за уаыт серінен немесе ысты, нашар желдетілген блмеде, жоары температура жадайында жмыс істеу салдарынан денені ызып кетуі.

Кн туді негізгі белгілері - жалпы лсіздік, бейжайлы, естен тану немесе естен айырылу кйі, су, жрегі айну, дене температурасыны ктерілуі. Кейде мрыннан ан кетуі, жрек ызметі лсіреуі жне тіпті кома кйіне тсуі ммкін.

Зардап шегуші, е алдымен, шыл кмекке мтаж болады, оны таза ауаа, клекеге шыарып, киімін шешу керек. Содан кейін салын сусын береді, басына суы компресс ояды, суы су яды немесе суы нрсеге орайды.

Зардап шегушіні жадайына жне олда бар ммкіндіктерге сйкес емдеу ралдары олданылады. Мысалы, жрек жмысы лсіреп, артериялы ан ысымы тмендегенде кофеин ерітіндісін (20 пайыз ерітіндіні 1 мл), комфора (20 пайыз ерітіндіні 20 мл), лобелин ерітіндісін (0,5-1 мл немесе венаа 1 мл) жібереді. Тыныс алу тотап аланда немесе атты бзыланда, жасанды тыныс алдыру, оттегі, корбоген пайдаланылады.

Алашы жрдем крсетілгеннен жне зардап шегушіні ауыр жадайдан алып шыаннан кейін ауруханаа жатызады.

Ескерту. Кн туді патогенетикалы трыда ысты туден айырмашылыы - кн ткенде денені ызып кетуімен бірге кн сулесі тікелей сер етеді (кн сулелік ызаруы бар тері кйіктері, уытты гистомин тріздес заттар тзіледі).

Денені ызып кетуі, детте, дене жмысы кезінде, сіресе шеруде байалады. Денені ызып кетуіне себепші болатындар: ауаны ылалдылыы жне желсіз болуы, бл терді булануын иындатады, сондай-а сйытыты тым аз олдану. Е уелі продромольді белгілер дамиды - тері крт ызарады, тер блінісі кшейеді, шырышты абыша райды, крт шлдейді, тыныс алу мен тамыр соуы жиілейді, сондай-а ан коюланады, жрегі айнып, жтыну иындайды. ызып кету (ысты ту) процесіні ш формасын ажыратады:

1) ждеу (титытату) (блшы ет лсіздігі, бас айналу, тамыр соуыны тмендеуі мен жиілеуі, теріні ызаруы
жне рауы, дене температурасыны 39-39, 5°С-а дейін
ктерілуі, ан айналымыны жеткіліксіздігі - теріні
бозаруы (уылдануы) жне мздауы;

2) асын ызыну формасы (ысты ту) - дене температурасыны 39-40°С-а дейін ктерілуі, жалпы лсіздік, бейжайлы, басты ауруы; команы дамуы – теріні уылдануы жне рауы, пульсті жиілеуі жне
тмендеуі, тыныс алуды жиілеуі, блшы етті жыпылытауы; тартылып рысу, кз арашыыны лкеюі, тізе рефлексіні жоалуы; елестету – нерв жйесіні озуы; ан айналымыны жеткіліксіздігі — тыныс алуды тмендеуі, ционоз, кпе ісігі;

3) бас ауыру формасы немесе жедел гастроэнтрит белгілері бар форма (су, жрегі айну, іші ту).

ызару кезінде теріні майлау керек, клдіректер пайда болса, калий, марганец ышылыны лсіз ерітіндісінен (0,1 пайыз) компресс ою керек; алтырау, бас ауыру жне жалпы лсіреу кезінде аспирин, пирамидон, кофеин беру керек.

Электр жарааты кезінде крсетілетін алашы медициналы жрдем жне осы кездегі ауіпсіздік ережелері.

Электр жарааты - найзаай немесе жоары кернеулі электр тоы сер етуі кезінде электр тоымен заымдану. 100 Вт-тан жоары кернеулі то сері ауіпті, ал 500 В жоары то сері апата соады (лімге) деп есептелінеді.

Электр жараатыны жиі кездесетін себептері -ауіпсіздік техникасы ережелерін жне жеке орану ережелерін сатамау, электр ралдарды, аппараттарды істен шыуы. Біратар жадайлар: теріні ылалдылыы, су киім немесе ая киім, шаршау, ждеу заымдалуа себепші болады. То сері нтижесінде ауырлыы жаынан р трлі термикалы (кйіктер), тіндерді химиялы жне механикалы заымдалуы болады.

Топен жарааттану белгілері:

- жалпы былыстара: естен тану, артериялы ан
ысымыны тмендеуі, аритмия, есінен айырылу, тыныс
алуды тотауы, шок, рысып-тырысу, сал болып алу;

- жергілікті белгілерге: термикалы кйік трінде
(кбіне 3 дрежелі) тіндерді бзылуы, терідегі тарматалан ааш тріндегі ызыл немесе а ср тсті жолатар тріндегі то белгісі немесе найзаай белгісі.

Топен ауыр жарааттананда адам жректі сал болып алуынан дереу ліп кетуі ммкін. Біра кбінесе клиникалы лім байалады.