Электр ралдарын сндіру
Жнделінетін электр ралдарында барлы жаымен кернеу келетін жерлер сндірлуі керек.
1000 В жоары жйелерде электр жйесін крінетіндей сндіруден баса, ажыратыштарды да сндіру керек.
1000 В дейінгі жйелерде жабы аппараттармен сндіріп ана оймай сатандырыштардаы балымалы оспаларды алып немесе оректендіру сымдарыны шыпасын алып тастау керек.
Сндіргіштер кездейсо іске осылып кетпес шін, оларды жетегі механикалы тимектермен бекіттеледі.
Алыстан осу жетектерінде балыма оспалар электр магнитті осу жйесінен алынады.
Жмыс істеу шін, тек ана жмыс істелінетін ток жретін бліктер ана емес, егер ара ашыты 15 кВ дейін 0,7 м 15-тен 35 кВ-та 1 м, 35-110 кВ 2,5 м болса, егер кернеу 220 кВ болса кршілес ток жретін бліктер де сндіріледі. Кернеуі тсірілмеген ток жретін блшектер, уаытша оршаумен оршаланады. 1000 В дейінгі электр ондырыларда ток жретін бліктерге тасымалы жерлендіру оймай, кернеу беріп алатын жадайда осымша шара олдынылатын, коммутациялы аппараттарды тйыталу тйіспелеріне ошаулайтын тстемелер (текстолит, гетинакс ою) жетекті лыпа жабу, оректендіру сымдарын алып тастау жмыстарын істеуге болады.
«оспандар-адамдар жмыс істеп жатыр» деген тиым салу плакаттары сндіргіш пен ажыратыш ттасына, алыстан басару кілттеріне ілінеді.
Егер де осалы станциядан шыатын жйе жнделіп жатса, жйе ажыратышыны жетегіне сндірілгеннен кейін «оспанда – жйеде» деген плакат ілінеді. 1000 В одан жоары кернеулі ондырыны тотан ажыратылмаан блігі оршауына «Тота-кернеу» атты ескерту плакаты ілінеді. Бл кезде кернеу астындаы то жретін блікпен уаытша арасындаы араашыты: 15 кВ дейінге кернеуде 0,35 м; 0,6 м -15-те 35 кВ-а дейін; 1,5 м-35 кВ-тан 110 кВ-а дейін; номиналды 220 кВ-та - 2,5 м-ден кем болмауы керек.
Егер жмыс ашы болу рылысында, жоарыда болса конструкция ктерілу жерінде «осы жерден шы» деген белгілеу плакаты ажет.
1000 В дейін ондырыларда жерлендіргіш тйытауыштарды алу, салу диэлектриктік олапта орындалуа болады.
Йымдастыру шаралары
йымдастыру шараларына жмысты электр ауіпсіздігін амтамасыз ететін жмысты нарядпен жарлы жмыс істеуге дайындау нарядта бригаданы жмыса кіргізуді крсету, жмыс кезінде адаалау, жмыстаы зілістерді баса жмыс орнына ауысу, жмыс бітуін бекіту.
Наряд бойынша жмыс істеу жнделетін электр ондырыдан кернеуді толыымен не блектеп алу кернеу астында тран бліктерге жаын тран ралдарды кернеуін тсірмеу арылы жргізіледі. Наряд дегеніміз-белгілі бекіттелген формада бекітілген, жмыс орнын, жмысты басталу, аятау кезін, оны ауіпсіз жргізу жадайларын бригада рамын, ауіпсіздікке жауапты адамды крсететін жазба тріндегі тапсырма.
Кейбір жмыстар жарлы трінде жреді.
Электр ондырыларда жмыс істетуге наряд беру ксіпорыны электротехникалы ызметкерлеріне беруге ы бар. (Электрцех бастыы, пайдалану ызмет бастыы, мастер). Бл адамдар наряд беру шін, ксіпорынны бас энергетигі, бас механигі арнайы бекіткен арнайы жаршыпен жреді. Бл адамдарды ауіпсіздік техникасынан V мамандырылан топ, ал 1000 В дейінгі рылыларда - IV топтан кем болмауы керек.
Электр ондырыларда наряд не жарлы берген адам берілгін жмысты орындауа, оны ауіпсіздігіне жауап береді сонымен атар жауапты басшыны жмыс ндіруші, баылаушыны мамандыыны жеткіліктігіне жауап береді.
Жауапты басшы (тобын) ауіпті жмыстар орындаан кезде, бригада рамы санына, рама кірген жмыскерлерді мамандыы келетініне жауапты. Жауапты басшы жмыс орныны дрыс дайындаланына, ауіпсіздік шараларыны жеткіліктігіне жауапты электр ондырыларда арапайым слбелерде. Кернеу тсіріп, не блектей тсіру, то жретін блшектерден ашы жерде кернеу тсіру шін, 1000 В-а дейінгі электр ондырыларда жмыс істеу шін жауапты басшы таайындау ажет емес.
1000 В жоары электр ондырыларда жмыс ндіруші не баылаушыны ауіпсіздік техникасынан IV, 1000 В дейін III топтан тмен болмауы керек, жмыс орнын жмыса жіберушіден абылдап алан со, бригада жмыскерлеріні ауіпсіздік шараларын дл орындауына жауапты.
Наряд 2 данада жазылады, біреуі жмыс ндірушіде, екіншісі берілген электр ондырыны ызметкерінде саталады. Оперативті журналда жмысты басталуы, аяталуы, наряд нмірі крсетіледі. Егер траты кезекші ызметкер болмаса, екінші данасы наряд берген адамда алады.
Жмыс ндірушіге бір бригада, осылыста жмыс істеу шін бір-а наряд беріледі.
Кернеу тсірілмейтін бір тектес жмыстара, егер олар бірінен кейін бірі істелсе де бір наряд жазылады. Берілген осалы станцияда не блу ондырыларында кернеу тсірілген барлы жмыстара да бір наряд жазылады. Кернеу астындаы бір тектес жмыстара: электролшеуіш тістеуіштерімен жктемені лшеу, кш трансформаторы бактарынан сынауа май алу, май ю жатады.
Нарядты жарау мезгілі 5 кннен арты емес. Егер жмыс бірнеше кнге есептелсе, бригаданы кнделікті жмыса жіберу нарядты «кнделікті жмыса жіберу, жмыс біту уаыты, баса жмыс орнына ауыстыру» графасында жазылады.
Жндеу бригадасын рсат дегеніміз - рсат етуші мен жмыс ндіруші жмыс орныны дрыс дайындаланын, бригада рамын тексеру.
Одан кейін рсат етуші жмыс орнын, крсетіп салынан жерлендіргіштерді крсетіп кернеу жотыын длелдейді, жмыс орнынан жерлендірушілер крінбесе - кернеу жотыын крсеткішпен тексереді, ал 35 кВ, одан тменгі электр ондырыларында то жретін бліктерге тиісу арылы. Сонымен атар рсат етуші берілген электр ондырыны ерекшеліктері, ауіпсіз жмыс туралы млімет жасап, нарядты бір данасын жмыс ндірушіге береді.
Жмысты ауіпсіз істеуді баылау жмыс ндірушіге (не баылаушыа) тапсырылып, ол жмыс орнында бригадамен болуы ажет. Жмыс орнында бір кісіге, оны ішінде жмыс ндірушіге де алуа болмайды.
Егер жмыс ндірушіге кету керек болса, оны орнына жауапты басшы, наряд берген адам, немесе кезекші, орындаушы адам алмастыра алмаса, жмыс ндіруші бригаданы электр ондыры блмесінен шыарып, барлы есіктерді бекітіп жауып кетеді. Жнделетін электр ондырыда кернеу толыымен сндірілсе, жмыс ндіруші бригадамен бірге жмыс істей алады. Егер жмыс бліктей тсірілген кернеу жрсе, егер бригада мшелері 6 адамнан аспаса, (жабы блу рылыларында) ал ашы блу рылыларында 10 адамнан аспаса бригада жмысына араласа алады.
Баылаушыа андай жадайда да бригада жмысын атысу рсат етілмейді, ол тек ана жмыс істейтін адамдарды баылап, оларды ауіпсіздік ережелерін бзбауын адаалайды. Тскі тамаа зіліс нарядта крсетілмейді. Тскі зіліс кезінде бригада толыымен шыарылып, блме жабылады. Наряд пен кілт жмыс ндірушіде (балаушыда) алады.
Жмыс ндіруші, баылаушыны рсатынсыз бригада мшелеріні бірде-біреуі жнделетін электр ондыры не ашы блу ондыры блмесіне кіре алмайды.
Жмыс кні соында жмыс бітпей алса, жмыс орны жиналып, ойылан жерлендірушілер, тасымал шарбатар плакаттар з орнында алады бригадасын жмыс орнына кіргізу, кезекші ызметкер жмыс ндірушімен жмыс орнын тексергеннен кейін рсат етіледі. Тексеру кезінде ауіпсіздік жадайын сатау тексеріліп нарядта, оперативті журнала жазылады. Бір нарядпен бірнеше жмыс істегенде р ауысым нарядта жазылады. Барлы жмыс орны жмыс басталана дейін дайындалып, жауапты ызметкер не жмыс ндірушінен абылдануы керек. рбір жаа орына рсат ететін электр ондырыны кезекші ызметкері.
Наряд бойынша жмыс толыымен біткеннен кейін, жмыс орны бригада мшелерімен жиналады, жауапты басшы арап, наряда жмыс біткенін жазып ол ойып, кезекші ызметкерге тапсырады. Тасымал жерлендірушілерді, уаытша оршауларды алып, траты оршаулар ойаннан кейін нарядты жауапты адам ол ойып жабады.ондырына осу, наряд жабыланнан кейін ана рсат етіледі.