ысыммен жмыс істейтін рылыларды ауіпсіз пайдалану
ртрлі нерксіп салаларында ысыммен жмыс істейтін ралдар кеінен олданылады. Олара жататыны: су ыздыру жне бу азандары, компрессор ондырылары, газ балондары, автоклавтар вулканизация аппараттары т.б.
ысыммен жмыс істейтін ыдыстар деп - бу сыылан ауа су, газ ысымыны астында тран жабы ыдыстарды айтады.
Бу жне су ыздыру азандары ртрлі технологиялы ажеттерге керек су буы мен ыты суды дайындауа олданылады, йлерді жылыту шін жне баса керек жадайларда сталынады. Газ баллондары сыылан ауаны алу шін пайдаланылады.
Автоклавтар атты ысыммен темір-бетон бйымдарын буландыру алаштара рттен ораушы заттарды сіндіру таы баса ажеттерге олданылады. Жарылыс кезінде ыдыстаы сыылан газды адиабатты кеею жмысыны млшері мынаан те болады.
Мнда А-кеейген газды жмысы, Дж.
V-ыдысты клемі, м3.
Р1,Р2 - ыдыстаы газды алашы жне аыры (атмосфералы) ысымы, Па.
m-адиабата крсеткіші (ауа шін m=1,41)
Жаралыс уаты те болады
Мнда N-жарылыс уаты, кВт.
t-жарылысты затыы, с.
Жарылыс кезінде те кп млшерде энергия пайда болып, айналадаы й жне рылыстарды лкен бліншілік туызады. Мысалы, клемі 1м3, ішінде ысымы 1 МПа дейін жетеді.
Бу азандарын ауіпсіз пайдалану. Бу жне су ыздыру азандары ндірісте кп олданылады. Оларды дрыс пайдаланбау, ауіпсіздік ережелерді бзу апат (жарылыс) туызуы ммкін. азан жарылысынын басты себептері мынада:
1. Жасалу конструкциясынын кемістіктері.
2. Бу ысымыны шектен тыс ктерілуі.
3. азанны ішкі абыраларында аспа пайда болуы жне оны атты ызыу.
4. азан жне оны блшектеріні тозуы.
5. Баылау жне лшеу аспаптарыны жарамсыздыы немесе жотыы.
6. азанны суы азайып, денгейі те тмен тсуі. Жндеу жне жабдытау ережелерінін орындалмауы.
азанны жарылыс кшінен кзі ретінде ішіндегі бу емес, те ызан су болып табылады. йткені мндай су ауамен шектелсе, ызан су лезде буа айналып, клемі лкейіп (1 м3 ызан судан 1700 м3 бу шыады), ысымы ктеріліп азанды жарп жібереді. Сондытан бу азандарын пайдалану барысында міндетті ауіпсіздік шараларын млтіксіз орындау керек.
азан баса блмелерден блек, аулаты тран, ота жанбайтын абыралары бар, тбесі жеіл материалдан жаслан, кемінде екі сырта ашылатын есіктері бар, бір абат йге орналасады. Блмені іші жары, ра, желденетін болу керек.
азан ауіпсіз жмыс істеу шін керекті балау, лшеу жне реттеу аспаптарымен (монометр, термометр, саты клапаны, су дегейін крсеткіш т.б.) жабдытанады. азандара йылатын су таза жне жмса болу керек.
азандар мезгілінде техникалы куландырумен тіп отыру керек. Оан жатады: сырт байау (жыл сайын), ішін байау (4 жылда бір рет), гидравликалы сынау (8 жылда бір рет), механикалы сынау.
Гидравликалы сынау жргізгенде сынау ысымы жмыс ысымынан 1,5 есе арты болады, егер температура t<200°С кем болса, температура t<200°С арты болса, сынау ысымы арнайы формуламен есептеліп табылады.
Сынау кезінде азан сынау ысыммен 5 мин уаыт бойы тру керек. Бнан кейін азанны барлы блшектерін байап арайды, егер ешандай бзылыс (аау) болмаса, азан келесі кезекті сынауа дейін пайдалануа жарамды деп есептеледі.
Бу азанымен жмыс істеуге 18-ден асан, арнайы оу жне аттестациядан ткен кулігі бар, бар ауіпсіздік нсаулар алынан адамдар жіберіледі. Оны білімі жылында бір рет тексеріліп отырылады.
Жмыс істеп тран азанды ешашанда баылаусыз тастап кетуге болмайды, блмеде бтен адамдар болмалуы керек. Жмыс кезінде азаннын, оны блшектеріні, баылау-лшеу аспаптарыны жадайын байап отыру керек. Егер апат болар жадай туса, серекті шараларды олданып, азанны жмыс тотатылады.
Газ балондары ауіпсіз пайдалану. ндірісте баллондар ртрлі сйыталан, сыылан немесе ерітілген газдарды сатауа: тасымалдауа жне пайдалануа кп олданылады. Балонны ішінде андай газ болмасын (жанатын, жанбайтын), атты ысымы боландытан, оны жаралысы лкен ауіптілік туызады. Газ баллондарыны жарылу себептері мынандай болады: баллон лап, атты нрсеге соылуы; баллон азап, ішіндегі газды кееюі; сйыталан газбен баллонды толтырылуы; балонны мойын ойыны мен вентильді кемістігі; баллон конструкциясыны ааулыы; оттек балоныны вентиліне майды тсуі; баллондарды ауіпсіздік ережелерін бзып, драстыпен олданбау.
р газа зіне арналан баллондары блу керек, бір газды баллоны баса газа олдануа болмайды. Сондытан баллондарды ауыстырып алмау шін р газды баллоны арнайы тске боялып, оны абырасына сол газды баллоны кк тске боялып, оны абырасына газды аты жазылады. т.с.с.
Барлы баллондар газ ысымын тмендету шін редуктормен жабдыталады. Оны екі манометр болады: біреуі баллон ішіндегі газды ысымын, ал екіншісі шыан газды ысымын крсетеді. Газ баллондырымен жмыс істеуге арнайы оуы бар, аттестация жне ауіпсіздік нсау алан адамдар жіберіледі. Оларды білімі жыл сайын тексеріліп отырылады.
Балондарды тасымалдау кезінде оларды лауын, соылуын болдырмау шін тиісті саты шараларды орындау керек. Оларды олмен ктеріп тасуа болмайды, екеуден арты ылмай кішкене арбаа салып тасиды. Автомобилмен тасыында баллондар стеллажда клденен жатызылып орналастырылады.
Газ баллондарын сатайтын ойма бір абат болу керек, тбесі жеіл, абырасы ота жанбайтын материадан болады. Газа толы баллондар тік трып, ламайтындай болып бекітілу керек. Бір блмеде оттек жне жанатын газдар шыатын болса, оларды жарылыш оспа пайда болып, жарылыс ауіпті туады.
Газ баллондарын кн сулесінен жне баса жылу кздеріні серінен сатау керек. Баллондар жылыту аспаптардан 1 м алыс, ашы оттан 5 м аула орналастырылан жн. Блмеде жасы табии жне жасанды вентиляция орнатылу керек. Баллон оймасыны маында 10 м ден жаын жерде жанатын заттар болмау жне отпен жмыс жргізілмеу керек. Бу ыдыстарына ауіпсіздік шаралары мемлекеттік, алалы, техникалы тексеру йымы бекіткен ысыммен жмыс істейтін ыдыстарды ауіпсіз ызмет істеуі орналастыру ережесінде жазылан. Осы ережеге байланысты ыдыстар жіктелініп райсыны істеу материалдары крсетілген. ысымен істейтін ыдысты аварияа шырауы ыдыстар абырасыны, тбіні, апаты, люкты бекіту болттарыны шуынан болуы ммкін. Мндай жадайларды болдырмау шін ыдыс материалдары бекітпелері мелекеттік, алалы тексеру ережелеріне сйкес болу керек. Сипаттамалары зауыт кулігінде крсетіледі. Ыдысты пісіру сапасын гамма сулесімен тексереді. Жаа жасалан ыдыстарды жмыса тек техникалы кулігін жергілікті инспекция тіркеуінен ткеннен кейін ана ткізеді. 4 жылда бір рет суы кйінде, 8 жылда бір рет ысты кйде ысымын кбейтіп, жмыс істеп, істемей транда тексереді. Сыртын ызмет етуші кнде тексеру керек. Жмыс тотатылады: егер 1.Техникалы кесте тртібінде болса да ысым шекті млшерден кбейсе. 2. Ыдыс элементінде жары дес пісіру тігісі терлесе болт осылыстарынан су аса. 3. Монометр дрыс жмыс істемесе. 4. апапен люк бекітпелері толы болмай бзылып трса. 5. Ыдыс маында рт болса.
Кезекші міндетіне ыдыс жмысын техникалы тртіпке сйкес стап, мезгілімен бзылан жерді кріп отыру жатады. Жндеу суы кйінде жасалады. Резервуарды тазарту, ремонттау ауіпті боландытан ауіпсіздік шарттарын сатау ажет. Резервуар сапасы ішіндегі заттара байланысты. Мазуттан кейін бак цистерна рт ауіпті. Мндай ыдыстара те атал тртіп бекітіледі. Жмыс істеу цех бастыы не оны орынбасар рсатымен жреді. Жмысты 2 кісіден кем емес бригада жргізеді. Жмыс алдында инструктаж алады. Біреуі сыртында болып, екіншісіні кйін байап трады. Егер резервуар айналасында адамдар трмайтын жерде трса шінші кісі ызмет етеді. Жмыс ауіпсіз болу шін резервуар тран жерде табии немесе еріксіз сорып шыару желдеткішін жасайды. Резервуара сатымен шыады жне сатандыру белдігін газа арсы рал киіледі.
бырларды олданан кездегі ауіпсіздік шаралары. бырларды олданан кезде бумен, ысты сумен кйіп алу ауіпті. бырлар жарылса лкен апаттар, жарааттар болады. бырларда ауіпсіздік «ысты су, бу бырларын пайдалану» орналастыру ережесінде крсетілген. Оны мемлекеттік-алалы техникалы тексеру йымы бекітеді. Осыан байланысты бырлар 4 категорияа блінеді.
8.1-кесте
| Категория | Орта | Орта параметрлері | |
| Аса ыздырылан бу, ысты су, аныан бу. | ысым кг/см2 | t-ра °с | |
| Кез келген >184 | 451-660 >120 | ||
| - - | 81-184 | 351-450 >120 | |
| - - | <22 17-80 | 251-350 >120 | |
| Бу, Су. | 1-16 | 121-250 |
8.2-кесте.
Балондаы тстерімен жазуларды дістері.
| Газ | Балон тстері | Жазу тсі | Жазу тексті |
| Ацетилен | Ашыл | ызыл | Ацетилен |
| Бутан | ызыл | Ашыл | Бутан |
| Водород-сутегі | Жасыл | ызыл | Водород |
| Кислород- оттегі | Кгілдір | ара | Кислород |
| Углекислота | ара | Сары | Углекислота |
| Баса жаныш газдарды трлері | ызыл | Ашыл | Газды трі |
| Баса жанбайтын газды трі | ара | Сары | Газ трі |
олданылан баспалар тізімі:
1. Князевский Б.А. «Энергетика жйесінде ебек орау» М. Энергоатомиздательство 1985
2. Чекалин Г.Н. Полохина Г.Н, Чекалин С.Н. ндірістік ксіпорындар электршаруашылыында ебек орау Энергоатомиздательство 1990
3. Чекалин Н.А., Полухина Г.Н., Тугуши Г.Г. «Охрана труда в электротехнической промышленности» М.Энергоатомиздат. 1984
4. .Р. Ебек орау заы.
5. . Аманжоловты «Алашы скери дайынды» кітабы.
МАЗМНЫ
| 1. | ЕБЕК ОРАУ ЖНІНДЕ МСЕЛЕЛЕР ЖАЛПЫ ПРАВОЛЫ МСЕЛЕЛЕР........................... | |
| 1.1.1 | Ебек орау курсыны маынасы..................................... | |
| 1.1.2 | Ебек орау жнінде ылымны маызы........................ | |
| 1.1.3 | Ебек орау саласында адаалау жне баылау............ | |
| 1.1.4 | Ебек орау жнінде нсау беру..................................... | |
| 1.1.5 | Ебек орау насихаты........................................................ | |
| 1.1.6 | Р ебек кодексі туралы...................................................... | |
| 1.1.7 | Ебек орау ережелерін бзан шін ызметкерлерді жауапкершілігі..................................................................... | |
| 1.2 | Ебек орау жніндегі ережелер мен нормалар….......... | |
| 1.3.1 | Ебек орау бойынша жмыстарды йымдастыру......... | |
| 1.3.2 | Жмыс орнында ебек орау жмысын йымдастыру... | |
| 1.4 | ндірістік заымданудан алдын-ала сатандыру шаралары............................................................................... | |
| 1.4.1 | ндірістік жарааттану, оны талдау................................... | |
| 2. | АУІПСІЗДІК ТЕХНИКАСЫ НЕГІЗДЕРІ.................. | |
| 2.1 | Электр ауіпсіздігі................................................................ | |
| 2.1.1 | Электр тоымен заымдануды себептері......................... | |
| 2.1.2 | Электр тоыны адам азасына сері................................. | |
| 2.1.3 | Электр тоымен заымдану жадайлары........................... | |
| 2.1.4 | ндіріс блмелеріні электр ауіптілігі бойынша топтасу.................................................................................. | |
| 2.1.5 | Электр тоынан орану ралдары.................................. | |
| 2.1.6 | Электр ауіпсіздікке байланысты жмыстарды жіктеу.... | |
| 2.1.7 | Электр заымданудан орану шаралары.......................... | |
| 2.1.8 | ораныш жер жаланысы.................................................. | |
| 2.1.9 | ораныш нлденуі.............................................................. | |
| 2.2.1 | Атом электр станцияларындаы ауіпсіздік шаралары.... | |
| 2.3 | Тиеп-тсіру жмыстарында жне клік ралдарын пайдаланудаы ауіпсіздік шаралары................................ | |
| 2.3.1 | Тиеп-тсіру кезіндегі ауіпсіздік шаралары...................... | |
| 2.3.2 | Жк ктеру крандарын ауіпсіз пайдалану....................... | |
| 2.3.3 | Лифттерді ауіпсіз олдану................................................. | |
| 2.3.4 | Клік ралдарын пайдаланудаы ауіпсіздік шаралары | |
| 3. | НЕРКСІПТІК САНИТАРИЯ..................................... | |
| 3.1.1 | Ксіпорын аймаын тандауа жне жоспарлауа ойылатын талаптар............................................................. | |
| 3.2.1 | Сумен амтамасыз ету, канализация, жмыс аймаы ауасы...................................................................................... | |
| 3.2.2 | Шанан орану................................................................... |  79
|
| 3.2.3 | Зиянды сулелерден орану............................................... | |
| 3.2.4 | Ебек орауды психофизиологиялы негіздері............ | |
| 3.3.1 | ндірістік жадайдаы жарытандыру. ндіріс шу жне діріл. ндірістік жары........................................................ | |
| 3.3.2 | ндіріс шуы жне діріл....................................................... | |
| 3.3.3 | Шудан орану дістері....................................................... | |
| 3.4 | ртрлі баытсыз жадайларда крсетілетін алашы медициналы кмек. кпеге жасанды желдету жне жрекке тікелей емес массаж жасау тсілдері................... | |
| 3.4.1 | суден мздау жне осы кезде алашы медициналы жрдем крсету..................................................................... | |
| 3.4.2 | Кн жне ысты ту туралы тсінік, оларды алдын алу жне алашы медициналы жрдем крсету................... | |
| 3.4.3 | Алашы медициналы жрдем......................................... | |
| 3.4.4 | Жрек жмысы мен тыныс алуды тотауын анытау дістері.................................................................................. | |
| 3.4.5 | Жрекке тікелей емес массаж жасау тсілдері................. | |
| 3.4.6 | кпеге жасанды желдету жасау тсілдері. («Ауыздан-ауыза», «ауыздан-мрына», Сильвестр Каллистов тсілі бойынша).................................................................... | |
| 4. | РТ АУІПСІЗДІГІНІ НЕГІЗДЕРІ............................ | |
| 4.1. | рт болдырмау шаралары................................................... | |
| 4.1.1 | Жану процестері................................................................... | |
| 4.1.2 | рт шыу себептері жне рт ауіпсіздігі......................... | |
| 4.1.3 | Жарылыс жне рт ауіптілігі бойынша блмелерді топтасуы................................................................................ | |
| 4.1.4 | рылыс материалдары мен конструкцияларыны жанышты дрежесі бойынша топтасуы.......................... | |
| 4.1.5 | рылыс конструкцияларыны от тзімділігі бойынша топтасуы................................................................................ | |
| 4.2 | рттен орану шаралары................................................... | |
| 4.2.1 | ртке арсы кедергілер....................................................... | |
| 4.2.2 | рт сндіру ралдары........................................................ | |
| 4.2.3 | Бірінші олданылатын ртсндіру ралдары.................. | |
| 4.2.4 | ртке арсы су жабдыы..................................................... | |
| 4.2.5 | Автоматты рт сндіру ондырылары............................ | |
| 4.2.6 | рт сигнализациясы............................................................. | |
| 5. | ЭЛЕКТР ЖАБДЫЫ ЖЙЕСІНДЕ ЖНЕ ІСТЕП ТРАН ЭЛЕКТР ОНДЫРЫЛАРЫНДА АУІПСІЗ ЖМЫС НДІРІСІНІ НЕГІЗДЕРІ....... | |
 5.1.1
| Электр жабдыы жйесінде жне ондырыларда жмыс жргізгенде ауіпсіздік техникасы ережелеріні негізгі талаптары.................................................................. | |
 5.1.2
| Электр ралдарын сндіру................................................ | |
| 5.1.3 | йымдастыру шаралары...................................................... | |
| 5.2 | Электр жабдыы жйесінде жне электр ондырыла- рын пайдаланудаы ауіпсіздік шаралары......................... | |
| 5.2.1 | Тсеу жмыстарын жргізгендегі ауіпсіздік ережелері | |
| 5.2.2 | Кш кабель жйелерімен жмыс істеген кездегі ауіпсіздік ережелері........................................................... | |
| 5.2.3 | Жоары кернеулі электр ралдарыны ошауламасын сынау кезіндегі ауіпсіздік шаралары................................ | |
| 5.3 | ысыммен жмыс істейтін ондырыларды ауіпсіз пайдалану.............................................................................. | |
| ОЛДАНЫЛАН БАСПАЛАР ТІЗІМІ......................... |
| | |
 |