Лшеу каналыны осынды ателігін есептеуді дістемесі

детте апаратты-лшеу жйелері бірнеше лшеу каналдардан (К) трады. Оларды зі бірнеше тізбектеліп осылан лшеу ралдарынан (): датчиктер, нормалау трлендіргіштер, екінші ретті аспаптар, ЕЭМ-мен объектті байланысу рылысымен, т.с. трады.

Кез келген лшеу каналын келесідей рылымды слба ретінде крсетуге болады

1 2 n

Кn

К1

К2

Х Хлш

… ,

 

 

мндаы 1, 2 – лшеу канал рамындаы лшеу ралдары;

1 , 2 - оларды шыысына келтірілген -ы ателіктері.

 

лшеу каналыны (К) ателігін анытау К рамындаы барлы лшеу ралдарды ателіктеріні осынды серін есептеуден трады.

ателіктерді осындылау шін оларды здеріні шекті мндерімен емес, орта квадраттар ауытуларымен (ОКА) крсету керек, сол кезде растырушы ателіктеріні кез келген санын осындылауа ммкіндік болады.

Осы есептерді шешу шін жалыз баылау негізінде длдік класы бойынша аныталатын ОКА мен ателік арасындаы атынасты орнату керек.

 

3.5.1 лшеу ралдарды ателіктері мен оларды нормалау

ателіктерін классификациялау негізінде лшеулерді ателіктерін классификациялаудаы белгілер олданыады [2].

Технологиялы лшеулерде длдік класын келтірілген ателіктер арылы крсету трі кп тараан

 

, (3.1)

 

мндаы - % крсетілген келтірілген ателік;

- лшенетін шама бірліктерімен крсетілген абсолютты ателік;

X - лшенетін шаманы нормалайтын мні.

Бл кезде нормативті-техникалы жаттарында лшеу ралыны длдік класы пайызбен крсетілген келтірілген ателікке те болатын санмен белгілінеді.

Кпсанды баылаулардаы лшеу нтижелерін жне оларды ателіктерін баалау шін ытималды теориясыны математикалы аппараты олданылатыны белгілі.

Блек лшеу ралдарыны ателіктері кездейсо шамалар болады. Сондытан лшеу каналыны осынды ателігін растырушы i ателіктеріні арифметикалы осындысы ретінде есептеуге болмайды, себебі бл жадайда осынды ателікті мні аса ктерілген болады. Сонымен бірге, ателіктерді осындылаанда блек ателіктер арасындаы корреляциялы байланысты бар болатынын есепке алу керек. Осы жадайлара байланысты лшеу каналыны рамындаы лшеу ралыны ателігі зіні орта квадраттар ауытулары арылы крсетілуі керек. Сонымен, i – ші лшеу кралыны ОКА-ы (бл жмыста i=2) келесі рнекпен есептеледі

 

, (3.2)

 

мндаы k – квантильді кбейткіш; оны шамасы лшеу ралыны негізгі ателігіні тадалынан таратылу заымен жне сенімді ытималды мнімен аныталады.

Сонымен бірге ателіктерді аддитивті жне мультипликативті рамдастырушыларын осуа ыайлы болу шін ОКА-ды абсолютты трде емес, атынасты трде крсету керек. Сонда i – ші лшеу кралыны атынасты ателігіні ОКА-ы келесідей есептеледі

 

, (3.3)

 

мндаы - лшенетін шама.

ателіктер осындысыны ОКА-ы ытималды теориясынан белгілі рнекпен аныталады

 

, (3.4)

 

мндаы - корреляция коэффициенті.

лшеу каналыны рамындаы лшеу ралдарды ателіктері корреляцияланбаан болса, = 0 жне (3.4) формуласы келесі трде жазылады

. (3.5)

Егер де лшеу ралдарды ателіктері ата корреляцияланан болса, мысалы, кейбір сер ететін параметрден бірдей туелді болса, = 1, сонда (3.4) келесі трде жазылады

 

. (3.6)

 

Сонымен, ата корреляцияланан ателіктер геометриялы емес, алгебралы осылады. Егер де корреляция коэффициентіні теріс табасы болса, ателіктер осылмайды, алынады.

3.5.2 лшеу каналыны осынды ателігін есептеуді практикалы ережелері

3.5.2.1 Есептеуді бастапы мліметтері ретінде лшеу ралдарыны ателіктеріні сипаттамалары алынады: - лшеу каналыны рамындаы р лшеу ралыны абсолютты ателігі.

3.5.2.2 лшеу ралдарыны лшеу ателіктеріні ОКА- мндері уелі (3.2) абсолютты, содан кейін (3.3) атынасты шамалармен крсетілуі керек.

3.5.2.3 Корреляциялану дрежесі бойынша ателіктер екі трге блінеді

- ата корреляцияланан = 0,7 - 1,0;

- лсіз корреляцияланан 0,7.

3.5.2.4 ата корреляцияланан ателіктер (3.6) формуласымен, басалары (35) формуласымен осылады.

3.5.2.5 ата корреляцияланан ателіктер тобын басалармен (3.6) формуласымен осады.

3.5.2.6 лшеу каналыны осынды атынасты ателігі P ытималдыымен орналасатын сенімді интервалы келесі формуламен есептеледі

 

, (3.7)

 

мндаы k - квантильді кбейткіш;

- (3.4) формуласымен есептелетін лшеу каналды атынасты осынды ателігіні ОКА-ы.

3.5.2.7 лшеу каналыны (К) осынды абсолютты ателігі P ытималдыымен орналасатын сенімді интервалы келесі формуламен есептеледі

. (3.8)

3.5.2.8 лшеу нтижелерін (1.1) трде крсету керек.