Есептік-графикалы жмыс тапсырмасы

2.1.1 Сандарды аудару дістерін (В.1 кестесі) жне MS Excel ресурстарын олданып:

- берілген санды (Б.1 кестесі) онды сана жйесінен сынылан сана жйесіне (екілік, сегіздік, оналтылы) аудару кестесін рыыз;

- алынан нтижені керісінше онды жйеге ауыстыру кестесін рыыз. Осы орындалан рекеттерді брін Инженерные категориясыны (Пакет анализа осу) функцияларын олданып таы да орындаыздар. Болатын ателерді тсіндірііздер;

- Математические категориясыны арнайы функцияларын кмегімен берілген санды (Б.1 кестесі) онды сана жйесінен рим сана жйесіне ауыстырып жне керісінше орындаыз;

- MS Excel функцияларын олданып а жне b санына (Б.1 кестесі) сынылан арифметикалы операцияны олданыыз, жне де бл сандарды рим сана жйесіне ауыстырып берілген операцияны олданып сол нтижені алыыз;

Тапсырманы орындауа сыныстар. Аудару кестелерін ранда Математические категориясыны ЦЕЛОЕ жне ОСТАТ функцияларын олданан жн. Оналтылы жйеге ауыстыранда (сандарды ріптерге ауыстыранда) ЕСЛИ функциясын олданыыздар.

2.1.2 Инженерные категориясынан трлендіру функцияларын олданып бір лшем бірліктен (Б.2 кестесі) баса лшем бірлікке ауыстыру кестесін рыыздар.

Тапсырманы орындауа сыныстар. Трлендіруге болатын барлы лшем бірліктерді тізімі В.2 кестесінде келтірілген. Метрикалы лшем бірліктерді префикстеріні тізімі В3 кестесінде келтірілген. Бірліктерді атауын жне префикстерді енгізуде ріп регистрі ескеріледі.

2.1.3 Функция графигін трызыыз (Б.3 кестесі).

Тапсырманы орындауа сыныстар. сынылан функциялар бойынша график трызу шін Точечная диаграмма типін олдану тиімді.

2.1.4 Клемі V резервуар берілген. Оны жмысшы клемі Vr, Резервуардаы сйыты клемі Vg. Резервуар негізінде радиусы r шебер немесе жатары a жне b тртбрыш жатыр, толтыру биіктігі h (Б.4 кестесі). Сйыты клемі резервуарды жмыс клемінен аса бере толтырушыа ажетті хабарлама жіберу керек. ЕСЛИ логикалы функциясын олданыыздар. “Суды жабыыз!” хабарламасы ызыл фонда шысын, ал толмаан жадайда “ажет емес” хабарламасы крсетілсін. Шартты форматтауды олданып резервуар толуын крсетііз.

2.1.5 Тедеулер жйесін (Б.5 кестесі) кері матрица дісімен жне Крамер дісімен шешііздер.

Тапсырманы орындауа сыныстар. Сызыты тедеулер жйесін кері матрица дісімен шешу шін:

- тедеулерді матрицалы трде жазу керек (коэффициенттер матрицасы мен белгісіздер векторыны кбейтіндісі тедеуді о жаындаы бос мше векторына те);

- матрицаны анытауышын Математические категориясыны МОПРЕД функциясын олданып есептеіздер. Егер анытауыш 0-ге те болмаса онда бл тедеулерді шешімі бар, ал 0-ге те болса кері матрица жо;

- коэффициенттер матрицасын кері айналдыру керек. Математические категориясыны МОБР функциясын олданыыздар. Ол шін:

а) коэффициенттер матрицасын енгізііз;

б) кері матрица орналасатын жерді лшеміне арай (оны лшемі коэффициенттер матрицасыны лшеміне сйкес) крсетііз; МОБР массив функциясын олдананда алы матрица адресін крсетесіз. Матрицалы функция барлы яшытара таралу шін Ctrl+Shift+Enter клавишаларын бірге басу керек;

- кері матрицаны тедеуді о жаына кбейтесіз.

Тедеу жйесін Крамер дісімен шешерде Математические категориясыны МОПРЕД функциясын олдансаыздар жеткілікті.

2.1.6 MS Excel функцияларын олданып берілген массивке (Б.6 кестесі) келесі амалдары олдану ажет:

- берілген массивті транспонирлеу, нтижесін баса яшытар диапазонында крсету ажет;

- берілген массив пен транспонирленген массивті кбейту;

- берілге А санына те элементті массивтегі орнын табу.

Тапсырманы орындауа сыныстар. Массивті транспонирлеу, массивтерді кбейту, элемент орнын табу кезінде Ссылки и массивы категориясыны ТРАНСП жне ПОИСКПОЗ функцияларын жне Математические категориясыны МУМНОЖ функциясын олдану керек. Егер есептеулер нтижесі массив болатын болса, онда «ОК» мен оса Ctrl+Shift клавишаларын басу ажет екенін ескерііздер. Оларды баспасаыздар нтижесі скаляр шама болады.

2.1.7 ртрлі сйытытарды негізгі деген сипаттамаларын анытаыз:

а) су ішкі диаметрі D болатын бырмен аады (Б.7 кестесі). Аынны орташа жылдамдыы v. бырды клдене имасыны ауданын жне аынны клемдік жылдамдыын V = v*S табу керек. Аынны клемдік жылдамдыы траты болып, сйыты аыныны жылдамдыы 1,3 м/с болу шін быр диаметрі андай болуы керек;

б) келесі ереже бар: жылдам аатын сйытытарды (оюлыы бойынша су оюлыына жуы болатын) бырдаы орташа жылдамдыы 1м/с-тан аспауы керек. Осы ережені орындай отырып кніне 6000 м3 су келетіндей бырды минимал диаметрін анытаыздар;

в) Рейнольдс саны атынасымен аныталады, мнда D - бырды ішкі диаметрі, v - бырдаы сйыты аыныны орташа жылдамдыы, - сйыты тыыздыы, - сйыты абсолютті оюлыы. Егер бырдаы сйыты аыны шін Рейнольдс саны 2100-ден аспаса, аын ламинарлы деп саналады. Егер де 10000-нан асса аын турбулентті деп саналады. 2100 мен 10000 ортасындаы мндері шін аын типін анытау ммкін емес. Сипаттамалары Б.7 кестесінде келтірілген сйытытар шін Рейнольдс санын жне аын типін (ламинарлы, турбулентті немесе белгісіз) анытаыздар.

2.1.8 Температуралы резисторлы датчик – бл ішінде температураны лшеуге металл пластинка немесе сым олданатын аспап. Металды электрлік кедергісі температураа туелді, сондытан температураны металды кедергісін лшеу арылы анытауа болады. Температура жне кедергіні байланыстыратын тедеу келесідей:

мнда Rt - лшенетін Т температура кезіндегі кедергі;

R0 – 0°С температурадаы кедергі;

a - сызыты температуралы коэффициент.

Платина шін a = 0,00385 Ом/°С. Келесі (Б.8 кестесі):

а) берілген (T1; T2) температура интервалында hT адаммен платиналы терморезисторды кедергісін есептеіздер;

б) hR крсетілген адаммен R(T1; T2) берілген интервалындаы температураны есептеіздер.

2.1.9 Берілген кестені рып (Б.9 кестесі), 10-нан аса мліметпен толтырыыз. Осы мліметтер арасынан ртрлі шарттарды анааттандыратын мліметтерді тадауды жргізііз (Автофильтрация кмегімен ш арапайым сраныс жне Расширеный фильтр кмегімен ш крделі сраныс жасаыздар).

2.1.10 Берлген негізгі жне осымша кестелерді рыыздар (Б.10 кестесі). осымша кестені мліметтерін олданып негізгі кестеде ажетті есептеулерді орындаыздар.

Тапсырманы орындауа сыныстар. Есептеулерді олдананда Ссылки и массивы категориясыны ВПР жне ГРП кру-сілтеуфункцияларынолдану ажет. Олар кестелердегі апаратты круге жне деуге ммкіндік береді.

Барлы тапсырмаларды MS Excel-ді бір жмыс кітабында блек-блек беттерде орындау ажет.