Есептік графикалы жмысты орындауа жалпы сыныстар

2.2.1 Сана жйелері

Сандарды бір сана жйесінен екінші сана жйесіне ауыстыру шін арнайы алгоритмдер рылан. В.1 кестесінде о бтін сандарды аудару арастырылан. Бл алгоритмдер программалаушылара екілік сандарды сегіздік, оналтылы жйелерде оай жазуа ммкіндік береді. Сондытан блар азір кп олданыста (мысалы тсті белгілеу шін, яшы адресін ксету шін жне т.б.).

ртрлі жйелердегі сандар бір принцип бойынша алыптасады: егер соы рсат етілген символ олданылса, онда лкен разряда 1 жазылады, ал кіші разряда 0 жазылады (В.4 кесте).

2.2.2 MS Excel-ді стандартты функциялары жне формулалары

арапайым формула ру шін келесі реткеттерді орындау ажет:

- формула енгізілетін шыа басып “=” тедік белгісін енгізу;

- формуланы енгізіп Enter басу.

Формулалар мндерді белгілі-бір ретпен есептейді. рбір операторды орындалу реті бойынша солдан оа арайорындайды. олданатын операторлара атысты келесі ретпен орындалады:

- сілтеу операторлары (адрестік) «:», «,», «;»;

- табалы минус «-»;

- процентті есептеу %;

- арифметикалы ^, *, /, +, -;

- мтіндік оператор &;

- салыстыру операторлары =, <, >, <=, >=,<>.

Егер формулада орындалу реті бірдей операторлар олданылса, мысалы, блу жне кбейту операторы, онда олар солдан оа арай орындалады. Орындалу ретін згерту шін керекті орындарын жашамен оршаан жн.

Функция рылуы = белгісінен басталады, санан кейін функция аты, ашатын жаша, тірмен блінген аргументтер тізімі, жабатын жаша. Аргумент – бл есетпеулер жргізуге ажетті мндер. Аргументтерді типтері ртрлі болады: сан, мтін, логикалы мн (АИАТ жне ЖАЛАН), массивтер, ателік мні (мысалы #Н/Д) немесе яшыа сілтеме. Функция аргументіні типі олданылатын функцияа байланысты. Функциялар тізімін шыару шін яшыа басып Shift+F3 басса болады. Кмекші апарат функцияны тадаанда ана шыады.

Мастер функций диалогты терезесі (Вставка менюі Функция командасы) формула ранда функция олданылса функция енгізуді жеілдетеді. Формулаа функция енгізгенде терезеде функция аты, оларды аргументтері, функция сипаттамасы, функцияны нтижесі жне формуласы крінеді.

Формуланы функциядан бастау шін формула жазатын яшыты басып:

- формулалар панеліндегі Вставка функция батырмасын басу керек;

- функцияны тадау (Поиск функции рісіне орындайтын операцияны енгізіп ажетті функцияны табуа да болады, мысалы «сложение чисел» сзіне СУММ функциясы крсетіледі, іздеуді немесе категория бойынша да орындауы болады);

- аргументтерді енгізу керек;

- формуланы енгізіп боланнан кейін Enter басыыз.

Кейбір жадайларда функцияны баса функцияны аргіменті ретінде олдануа болады. Бір функция ішіне бір функцияны жеті рет салуа болады. Ол шін формула енгізетін яшыа басып:

- формулалар панеліндегі Поместить функцию батырмасын басыыз;

- олданатын функцияны тадаыз;

- аргументтер терезесіне аргумент ретінде баса функцияны енгізііз.

Сілтеме ру шін яшыты, яшытар диапазонын, баса беттегі орынды немесе баса кітаптаы орынды ерекшелеу керек. Аты берілген диапазона сілтеме жасау шін F3 клавишасын басып Вставка имени рісінен атын тадап Окбасылады. Сол кітаптаы баса бетке сілтеме жасау шін яшытар диапазоныны алдына бетті атын жне ! ою керек.

Бір формуланы бірнеше яшыа енгізу шін яшытарды ерекшелейсіздер де формуланы енгізіп Ctrl+Enter клавишаларын басасыздар.

а=(-2,-3,1) жне b=(0,1,4) векторларыны скаляр кбейтіндісін есептеу мысалын арастырайы, оларды ортогональдылыын тексерейік.

Шешімі (2.1 сурет). а=(x1,y1,z1) жне b=(x2,y2,z2) векторларыны скаляр кбейтіндісі а*b=х1*х2+у1*у2+z1*z2 формуласы бойынша есептеледі. Егер а*b=0 болса, онда векторлар - ортогональ.

адам 1. Дайындалан кестені B2:С4 яшытарына берілген мндерді енгіземіз.

адам 2. D2 яшыына =B2*C2 формуласын енгізіп Enter басамыз.

адам 3. D2 яшыындаы толтыру маркерін D4 яшыына дейін тартамыз.

адам 4. D2:D4 яшытарын ерекшелеп, аспаптар панеліндегі Автосумма белгісіне басамыз, D5 яшыында векторларыны скаляр кбейтіндісін есептейміз.

адам 5. Скаляр кбейтінді мні 0-ге те болмаандытан, векторлар ортогональ деген орытындыа келеміз.

	A	B	C	D
		a	b	a*b
	x	-2
	y	-3		-3
	z
	Скалярное произведение векторов a и b

Сурет 2.1 – Векторларыны скаляр кбейтіндісін есептеу мысалы

2.2.3 MS Excel-ді осымша ммкіндіктері: надстройка Пакет анализа

MS Excel-де программа-надстройканы ш типі бар: MS Excel-ді зіні надстройкалары, компоненттік объекттер (СОМ) шін осымша надстройкалар жне автоматтандырылан надстройкалар. Бл надстройкаларды іске осанда оан атысты MS Excel-ді ммкіншіліктері ашылады да сйке менюлерге оан атысты командалар осылады. Автоматтандырылан надстройкаларды Сервис менюі арылы ашуа болады.

Пакет анализа надстройкасы мліметтерді талдау, статистикалы жне инженерлік талдау ралдарын береді. Мліметтерді талдауды жргізу шін кіріс мдерді крсетіп параметрлерін тадау керек; талдау сйкес инженерлік немесе статистикалы функция кмегімен орындалады. Кейбір функциялар ондырылан болады немесе осы талдау пакетін орнатаннан кейін ана іске осылады.

Мысалы, Инженерные категориясыны ПРЕОБР функциясы тек Пакет анализа осаннан кейін жмыс істейді. Егер бл функция рсат етілмесе немесе #ИМЯ атесін крінсе Пакет анализа надстройкасын орнатып іске осу керек. Ол шін:

- Сервис менюінен Надстройки командасын тадау;

- Надстройкалар тізімінен Пакет анализа сзіні флагын белгілеп ОК басу ажет.

Жадыны немдеу шін сирек олданылатын надстройкаларды шіру керек. Ол шін жааыдай жоарыда крсетілген жолмен жріп белгіленген надстройканы белгісін алып тастау керек (Сервис менюі, Надстройкикомандасы). Оны шірген жадайда сйкес командалар MS Excel-ден шіріледі.

2.2.4 Берілген шарттар бойынша яшытарды форматтау

Формуланы жне баса мндерді баылау шін шарттартты форматтау те ажет. Ол шін бкіл ажетті диапазонды белгілеп Формат менюінен Условное форматированиекомандасын тадау жеткілікті.

Ерекшеленген яшытар мнін траты санмен немесе формула нтижелерімен мен салыстыруа болады. Форматтау шартын да логикалы формулаларды олдануа болады.

Значение параметріндегі тадалан яшы мнін формула нтижесімен салыстыру шін формула тедік белгісінен басталу керек. Ал егер Формула параметрі тадалса, онда крсетілген формула АИАТ(1) немесе ЖАЛАН(0) мндерін абылдап, тедік белгісінен басталуы керек.

2.2.5 Диаграмма трызу

Диаграмма трызу шін диаграммаа атысты мндер диапазонын ерекшелеу керек. Содан кейін Вставка менюінен Диаграммакомандасын немесе стандартты аспаптар панелінен Мастер диаграмм батырмасын басыыздар. Диалогты терезе кмегімен диаграмма мастері зіне ажетті барлы информацияны жинап алады. Егер диаграмма мастерін олданыыз келмесе, онда мліметтер берілген диапазонды ерекшелеп, F11 клавишасын басыыз. MS Excel орнатылан крсеткіштер бойынша зі-а диаграмманы блек бетке орнатады.

Егер диаграммаа атысты мліметтер р жерде орналасса, онда е бірінші яшытарды ерекшелеп содан кейін Ctrl басып трып алан яшытарды белгілеуге болады.

Диаграмманы жмыс істеп тран бетте немесе жаа бетке руа болады.